Biologische klok: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Yhrhtfghrhe
Labels: Misbruikfilter: Leeghalen Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website
Stoer
Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website Misbruikfilter: Experimenteren
Regel 1:
De '''biologische klok''' is een aangeboren mechanisme bij [[organisme]]n waarbij allerlei lichamelijke functies met een bepaalde periodiciteit plaatsvinden. Er zijn:
 
*[[Circadiaan ritme|circadiane ritmes]] die ongeveer 24eveer uureen in(maan)maand beslag nemenduren, zoals hetde menselijke [[menstruatiecyclus]], slaap-waakritme;en
*maandelijkse ritmes die ongeveer een (maan)maand duren, zoals de menselijke [[menstruatiecyclus]], en
*jaarlijkse ritmes, zoals de [[vogeltrek]] of het voortplantingsgedrag van veel dieren.
 
Een dergelijke inwendig meetikkende klok wordt meestal gelijk gezet door invloeden van buitenaf, vooral [[daglichtt]]. Bij organismen die steeds in het donker, of steeds in het licht worden gehouden ontspoort het eigen ritme meestal iets, en blijkt dan vaak een iets afwijkende periode te hebben dan de duur van het normale ritme; zo duurt bijvoorbeeld het menselijke slaap-waakritme 24,5 uur zonder externe tijdsaanduiders. Hierover zijn vele experimenten gedaan, bij mensen, muizen, insecten en vele andere dieren.
 
De inwendige klok kan ontregeld raken, bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan (ploegendienst), door een lange reis in oost-west richting of andersom (meestal met het vliegtuig) - de zogenaamde [[jetlag]] -, of de overgang van [[zomertijd|zomer-]] naar [[zomertijd|wintertijd]] of andersom. Het duurt dan enige dagen voor men zich weer lekker voelt. Wat langer opblijven geeft minder verstoring dan wat vroeger opstaan. Bij opvolgende ploegendiensten is het dan ook van belang zo veel mogelijk volgens het schema ochtend-avond-nacht te rouleren, niet andersom.