Spoorlijn Utrecht - Kampen: verschil tussen versies

|}

|}

De '''Centraalspoorweg''' is de spoorlijn van [[station Utrecht Centraal]] naar [[Station Kampen (Kamperlijntje)|station Kampen]], via [[station Amersfoort NCS]] en [[station Zwolle]]. De spoorlijn is in de jaren 1860 aangelegd door de [[Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij]] (NCS) en vormt de kortste spoorwegverbinding tussen de [[Randstad (gebied)|Randstad]] en Noord-Nederland. Het gedeelte tussen Amersfoort en Zwolle staat ook wel bekend als ''Veluwelijn''<ref>{{Citeer web | url=https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2014/03/04/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting.pdf | formaat=pdf | titel=Bijna-botsing tussen twee reizigerstreinen bij Hattemerbroek Aansluiting | uitgever=Inspectie Leefomgeving en Transport | datum=2 september 2013 | paginas=[https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2014/03/04/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting.pdf#page=11 p. 11] | dodeurl=ja | archiefurl=https://web.archive.org/web/20171208122429/https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2014/03/04/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting/bijna-botsing-tussen-twee-reizigerstreinen-bij-hattemerbroek-aansluiting.pdf | archiefdatum=8 december 2017 }}</ref><ref>{{Citeer web | url=http://www.treinreiziger.nl/treinen-veluwelijn-via-gewijzigd-trace-vanwege-hanzelijn|titel=Treinen Veluwelijn via gewijzigd tracé vanwege Hanzelijn|uitgever=Treinreiziger.nl | datum=28 oktober 2010}}</ref> en het gedeelte tussen Zwolle en Kampen wordt ook wel het ''[[Kamperlijntje]]'' genoemd.

 

[[Bestand:Kilometrering_Oosterspoorweg.JPG|thumb|left|250px|Op de muur van het stationsgebouw van Kampen staat nog steeds de kilometrering van de Centraalspoorweg aangegeven.]]

Het traject [[Station Utrecht Centraal|Utrecht]] – [[Station Amersfoort NCS|Amersfoort]] – [[Station Hattemerbroek|Hattemerbroek]] werd geopend op 20 augustus [[1863]]. Bijna een jaar later was de bouw van de [[Hanzeboog|IJsselbrug]] bij [[Hattem]] gereed en werd de spoorlijn doorgetrokken naar [[Station Zwolle|Zwolle]]. Op 6 juni 1864 werd het traject officieel in gebruik genomen. Het resterende traject [[Kamperlijntje|Zwolle – Kampen]] volgde op 11 mei 1865. De kosten voor de aanleg van het laatste gedeelte werden deels gedragen door de [[Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij|NCS]] en deels door de [[Kampen (gemeente)|gemeente Kampen]]. De gemeente Kampen legde circa ƒ 300&nbsp;000 in. Voor deze gigantische som geld, die bijna de helft van de investeringen dekte, werd er anderzijds afgesproken dat de treinen uit Utrecht altijd door zouden lopen naar Kampen. Dit leverde in de praktijk problemen op, doordat men vanwege de indeling op het [[station Zwolle]] [[kopmaken|kop]] zou moeten maken. Dit was niet vreemd voor station Zwolle, tot de samenvoeging van de [[Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen|Staatsspoorwegen]] en de [[Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij|NCS]] was het een dubbel kopstation, voor de richtingen [[Station Kampen (Kamperlijntje)|Station Kampen]] – [[Station Utrecht Centraal]] en [[Station Arnhem]]-[[Station Leeuwarden]]. Al snel werd de lijn gesplitst in een apart gedeelte Kampen – Zwolle en Zwolle – Utrecht.

Met de elektrificatie van het Middennet in het begin van de jaren 1940 werd het traject tussen Utrecht en Amersfoort in 1942 geëlektrificeerd. Na de [[Tweede Wereldoorlog]] volgde het traject tussen Amersfoort en Zwolle in 1952. Het traject tussen Zwolle en Kampen bleef een diesellijn. In 2017 werd de spoorlijn Zwolle – Kampen alsnog geëlektrificeerd.

 

Toen het gehele spoorlijn Utrecht – Kampen in 1865 gereed was, bereden alle treinen het gehele traject. Hierbij moest dus altijd [[Kopmaken|kop gemaakt]] worden in Zwolle. Vanaf 1872 mochten de treinen van de NCS echter ook over [[Spoorlijn Arnhem - Leeuwarden (Staatslijn A)|Staatslijn A]] van SS doorrijden naar het noorden. Hierdoor gingen steeds meer treinen tussen Utrecht en Zwolle van en naar [[Station Groningen|Groningen]] en [[Station Leeuwarden|Leeuwarden]] rijden. Door samenwerking met de [[Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij|NRS]] kwamen er in 1884 doorgaande sneltreinverbindingen tussen [[Station Amsterdam Centraal|Amsterdam]]/ [[Station Rotterdam Centraal|Rotterdam]]/[[Station Den Haag Centraal|Den Haag]] via de Centraalspoorweg naar Groningen en Leeuwarden. In de meeste doorgaande treinen reden rijtuigen van en naar Kampen mee. Daarnaast reden er echter steeds meer aparte treinen tussen beide [[Hanzestad|hanzesteden]]. In 1892 reed de laatste reguliere rechtstreekse reizigerstrein over de gehele Centraalspoorweg.

 

}}

 

De spoorlijn zal door het project [[Randstadspoor]] meer van regionaal belang worden. Hierdoor gaan er frequenter stoptreinen rijden tussen Utrecht, Amersfoort en Harderwijk.

 

In 1938 werd het het zogenaamde [[Middennet]] geëlektrificeerd en verschoof het moderne dieselelektrische [[stroomlijnmaterieel]] uit 1934 door naar de lange-afstandsverbindingen tussen de Randstad en het noorden en oosten van het land. De [[Mat '34|DE 3]] treinstellen bleven ook na de elektrificatie van spoorlijn Utrecht – Amersfoort in 1942, de doorgaande treinen rijden. De treinstellen reden nog tot het begin van de jaren 50 de sneltreinen naar Leeuwarden, Groningen en Enschede. Tussen Utrecht en Amersfoort kwam dan ook het vooroorlogse [[Mat '24|Blokkendoosmaterieel]] en het elektrische stroomlijnmaterieel, [[Mat '36|Materieel 36]] en [[Mat '40|Materieel '40]], te rijden. In 1952 waren de belangrijkste trajecten naar het noorden en oosten van het land geëlektrificeerd en werden de laatste dieseltreinstellen vervangen door het Materieel '24 (tot 1955) en elektrische treinstellen. Het oudere materieel reed hierbij vooral de stoptreindiensten. De diensten naar Twente en het noorden van het land werden door de modernere treinstellen, [[Mat '46|Materieel '46]] en later voornamelijk [[Mat '54|Materieel '54]] gereden. Vooral in de beginperiode reden er ook getrokken treinen op het traject. Bij het gecombineerd rijden van een groot aantal treinen van en naar Groningen en Leeuwarden was de inzet van treinstellen echter het meest wenselijk.

 

In de zomer van 1996 verdwenen de IC'90 treinen van de Centraalspoorweg en kreeg het ICM weer vrijwel de alleenheerschappij in de intercitydiensten op het traject. In de stoptreindiensten verscheen halverwege de jaren 90 het [[Dubbeldeks aggloregiomaterieel]] of DD-AR. De stoptreindiensten werden in 2015 afwisselend door het nieuwere [[DDZ]] alsmede het niet gerenoveerde DD-AR materieel gereden. Af en toe duikt enkeldeksmateriaal op in de vorm van Materieel '64 of de [[SLT]].

 

* [[Spoorlijnen in Nederland]]

 

* ([https://web.archive.org/web/20160310231758/http://tijdbalk-amersfoort.nl/cmsmadesimple/index.php/plaatjes/dienstregeling_klein/dienstregeling_groot afbeelding dienstregeling NCS Utrecht-Zwolle 1863]) / ([https://web.archive.org/web/20160307212101/http://tijdbalk-amersfoort.nl/cmsmadesimple/index.php/plaatjes/dienstregeling-utrecht-zwolle-1911/dienstregeling-utrecht-zwolle-1911-2 afbeelding dienstregeling NCS Utrecht-Zwolle 1911]) / ([https://web.archive.org/web/20160307100602/http://tijdbalk-amersfoort.nl/cmsmadesimple/index.php/plaatjes/dienstregeling-zwolle-utrecht-1922/dienstregeling-zwolle-utrecht-1922-2 afbeelding dienstregeling NCS Utrecht-Zwolle 1922])

}}

{{Navigatie Centraalspoorweg}}