Horigheid: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
k Wijzigingen door 217.120.56.39 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Rode raaf |
||
Regel 4:
De economieën van de Europese middeleeuwen waren georganiseerd rond een hiërarchische indeling van mensen en grondgebieden, die [[Feodalisme|feodaliteit]] wordt genoemd. Binnen het feodale systeem waren de leden van een maatschappij ingedeeld in diverse groepen, die elk (in naam) rechten en plichten ten opzichte van zowel degenen boven hen, als degenen onder hen hadden. Bovenaan de ladder stonden [[adel]] en [[geestelijkheid]]; onderaan de diverse groepen boeren, onder wie de horigen en de [[Lijfeigenschap|lijfeigenen]].
De horigen waren boeren die gebonden waren aan de grond die zij bebouwden en deze niet zonder toestemming mochten verlaten (''glebae adstrictus = '''aan de aardkluit gebonden'{{Bron?||2017|03|20}}). Horigen waren geen [[Eigendom|eigenaar]]
De horigen konden verplicht zijn mee te vechten met hun heer als diens domein werd aangevallen. Van zijn kant had ook de heer verplichtingen tegenover zijn horigen, met name het verzekeren van rechtszekerheid en militaire bescherming, alsook een zekere sociale zekerheid. De relatie horige-heer kon niet eenzijdig worden opgezegd en ging in beginsel over van generatie op generatie.
Regel 10:
In tegenstelling tot lijfeigenen konden horigen wel bezit hebben en overerven.
== Ontwikkeling
=== Ontstaan ===
Kleine vrije boeren zochten in de turbulente tijden van de vroege [[middeleeuwen]] bescherming bij een lokale potentaat. Afhankelijk van zijn macht werd de verhouding tussen de boer en de heer vastgelegd. Deze konden dus door tijd en plaats verschillen. Deze boeren werden uiteindelijk de horigen.
Een tweede groep die tot horigen konden worden gerekend waren boeren die
Tot slot waren er nog de heren die een meer Romeins georiënteerde bedrijfsvoering ([[latifundium|latifundia]]) hadden. Zij zetten sinds de late [[Oudheid]] hun slaven in om op het land te werken.
Regel 25:
In West-Europa is de horigheid gaandeweg verdwenen, omdat steeds meer boeren rechten kregen, of omdat de horige en zijn heer overeenkwamen hun wederzijdse verplichtingen in geld uit te drukken. Dit gold uiteraard met name voor de verplichting een bepaald deel van de oogst af te staan. Een heer had soms meer aan geld; dan kon hij immers zelf beslissen waar hij zijn inkomsten aan uitgaf of hij had al schulden in geld. Deze constructie leidde ertoe dat er steeds meer nadruk kwam te liggen op geld, zodat dat de verhouding tussen de heer en zijn horigen ging bepalen en dus niet zoals voorheen de rechten en plichten.
In Frankrijk was de ''personele'' horigheid (''servage personnel'') - waarbij horigen
Na de [[Franse Revolutie]] werden de adellijke landgoederen aangeslagen en verkocht, en kwam een klasse van burger-eigenaars in de plaats van de adellijke heren en kerkelijke eigenaars. De "reële horigheid" (''servage réel'') werd in 1801 vervangen door het pachtrecht (''louage d'ouvrage'', later ''fermage'' genoemd), die praktisch gezien niet verschilde van de reële horigheid zoals onder het einde
[[Bestand:Shevchenko Kateryna Olia 1842.jpg|miniatuur|''Katerina'' van [[Taras Sjevtsjenko]] (olieverf, 1842) stelt een horige [[Oekraïners|Oekraïense]] voor. De schilder was zelf horige van geboorte; pas in 1861 werd de horigheid bij wet afgeschaft.]]
Regel 33:
In Europa ten oosten van de Elbe tekende zich in de [[Vroegmoderne Tijd|vroegmoderne tijd]] juist een omgekeerde ontwikkeling af: het ontstaan van de zogenoemde ''nieuwe horigheid'' waaraan de eerder vrije boeren van Rusland en Polen onderworpen werden. Hoewel horigheid in Rusland al sinds de elfde eeuw bestond, kwam deze eerst tot volle wasdom in de zeventiende eeuw en werd ze pas beëindigd in 1861.
Een verschil met de West-Europese horigheid was dat de nieuwe horigheid in Midden-Europa volledig geïntegreerd was in het vroege [[kapitalisme]]: onvrije boeren leverden hun overschotten
Tezelfdertijd ontstond in koloniaal Zuid-Amerika het [[Haciënda|haciëndasysteem]], dat met de nieuwe horigheid vergelijkbaar is: ook dit berustte op een vorm
== Zie ook ==
|