Artikel 20 van het Taalunieverdrag bepaalt dat onder voorbehoud van voorafgaande goedkeuring van de Hoge Verdragsluitende Partijen, andere staten die aan activiteiten van de Taalunie wensen mede te werken met de Taalunie een associatieovereenkomst kunnen sluiten. De overeenkomst bepaalt de vormen en voorwaarden van deze samenwerking.
Op 12 december 2003 tekenden de Nederlandse staatssecretaris [[Medy van der Laan]] (Cultuur), als voorzitter van het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie, en de Surinaamse minister van Onderwijs Walter Sandriman te [[Brussel (stad)|Brussel]] een associatieovereenkomst.<ref>https://web.archive.org/web/20141015225342/http://taalunie.org/associatieovereenkomst-nederlandse-taalunie-en-republiek-suriname</ref> De ratificatie door het parlement van Suriname vond in december 2004 plaats en op 12 januari 2005 trad de overeenkomst in werking. In 2007 werd een associatieovereenkomst gesloten met de Nederlandse Antillen. [[Caribisch Nederland]] valt inmiddels onder verdragspartner Nederland. De Nederlandse Taalunie werkt op diverse terreinen ook nog steeds samen met Curaçao. In november 2013 hernieuwden Aruba en de Nederlandse Taalunie hun uit 2011 daterende raamovereenkomst voor samenwerking op het gebied van de Nederlandse taal.<ref>[http://taalunie.org/sites/taaluniecorp/files/downloads/Aruba-NTU_Raamwerkovereenkomst_nov2013.pdf ''Raamwerkovereenkomst Aruba en Nederlandse Taalunie'']{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, november 2013</ref>
In 2007 werd een associatieovereenkomst gesloten met de Nederlandse Antillen. [[Caribisch Nederland]] valt inmiddels onder verdragspartner Nederland. De Nederlandse Taalunie werkt op diverse terreinen ook nog steeds samen met Curaçao.
In november 2013 hernieuwden Aruba en de Nederlandse Taalunie hun uit 2011 daterende raamovereenkomst voor samenwerking op het gebied van de Nederlandse taal.<ref>[http://taalunie.org/sites/taaluniecorp/files/downloads/Aruba-NTU_Raamwerkovereenkomst_nov2013.pdf ''Raamwerkovereenkomst Aruba en Nederlandse Taalunie'']{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, november 2013</ref>
Op 20 november 2010 werd in [[Brugge]], tijdens de viering van de dertigste verjaardag van de Taalunie, de intentieverklaring tot samenwerking ondertekend tussen Zuid-Afrika en de Nederlandse Taalunie. In januari 2014 werd bekend dat de Zuid-Afrikaanse regering de in 2010 gesloten intentieverklaring betreurde en dat ze wilden afzien van verdere samenwerking.<ref>{{af}}[http://maroelamedia.co.za/afrikaans/sa-regering-betreur-ooreenkoms-oor-taalsamewerking/ SA-regering betreur ooreenkoms oor taalsamewerking], ''Maroela Media'', 16 januari 2014, geraadpleegd op 6 januari 2017</ref> In september 2014 riep de [[Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren]] (DBNL) een zelfstandige afdeling [[Afrikaanse literatuur|Zuid-Afrikaanse literatuur]] in het leven. De opbouw van de DBNL is mogelijk gemaakt door financiële steun van onder andere [[Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek|NWO]] en de Nederlandse Taalunie.
