|
==Beslissing in de Ardennen==
[[Bestand:Malmedy Massacre.jpg|thumb|Het aangerichte [[Bloedbad van Malmedy]]]]
Tweede kerstdag 1944 wasis het keerpunt in de slag in de Ardennen. Bij Dinant schoten de tanks van het [[1e Leger (Verenigde Staten)|Amerikaanse 1e leger]] de Duitse hoop om over de rivier te komen in stukken. Meer naar het oosten waslukte het de Amerikanen van het 3e leger geluktom deeen verbinding tot stand te brengen met de Amerikanen in Bastenaken. Op 27 december trokken de Duitse tanks zich verder van Dinant terug. Heel wat tanks moesten echter worden achtergelaten omdat er geen benzine meer was. De eerste fase van de slag wasis voorbij. De Duitsers warenwerden tot staan gebracht en daardoor kon de tweede fase beginnen; het terugdringen van de Duitsers uit België en Luxemburg.<ref name="Bericht2wo 2264">{{aut|Hartog, L.G.}}, ''Bericht van de Tweede Wereldoorlog, deel 14'', Amsterdam, Uitgeverij Amsterdam Boek, 1970-1975, pag. 2264</ref>
Ook na 26 december bleef de strijd zich vooral concentreren rond Bastenaken. Heuvels en dalen waren met een dikke sneeuwlaag bedekt, waardoor een gemotoriseerde opmars alleen mogelijk wasbleek via wegen. Dat maakte de slag in de Ardennen tot een strijd om de spaarzame verbindingswegen. Dit leidde vooral tot een slag om het kruispunt van de twee belangrijkste wegen bij Bastenaken: de oost-westverbinding, die de Duitsers nodig hadden om hun troepen aan de Maas te brengen, en de zuid-noordverbinding, die de Amerikanen moesten gebruiken om de Duitsers af te snijden.<ref name="Bericht2wo 2264" />
Al vanaf 22 december voerde Patton vanuit [[Aarlen]] zijn troepen aan. Twee weken lang werd vlak bij Bastenaken fel, verbeten, in sneeuw, ijs en kou gevochten. De Amerikaanse verliezen waren groot. Dit kwam mede door de onervaren troepen die tegenover een tegenstander stonden, die in Rusland al drie wintercampagnes achter de rug had. Intussen bereidde Eisenhower een grootscheepse omsingeling van de Duitsers voor. Op 28 december bezocht hij Montgomery in Hasselt. Afgesproken werd dat Montgomery op 3 januari met het Amerikaanse 1e leger en een Brits legerkorps een aanval in zuidelijke richting zou lanceren.<ref name="Bericht2wo 2264" /> De bedoeling was dat men met een aanval vanuit het zuiden en het noorden in de richting van Houffalize zou proberen de Duitsers de pas af te snijden. Daarna zou men hen insluiten, zoals men dat in augustus met zoveel succes bij [[Falaise (Ardennes)|Falaise]] hadheeft gedaan.<ref name="Bericht2wo 2264" /> Maar voor die aanval werd ingezet, waren hetvielen de Duitsers die nog twee keer aanvielenaan. De eerste aanval speelde zich af in de lucht en de tweede werd op de grond uitgevoerd.<ref name="Bericht2wo 2264" />
===Duitse luchtaanval===
{{Zie hoofdartikel|Operatie Bodenplatte}}
Op nieuwjaarsdag vond [[Operatie Bodenplatte]] plaats waarmee de Luftwaffe een poging waagde om de taak van de grondtroepen te verlichten. Dit wasis de laatste massale aanval van de Luftwaffe in de oorlog. Vroeg in de morgen stegen 1100 Duitse vliegtuigen op. Ze haddenhebben als doel meegekregen om de geallieerde vliegvelden, hangars en vliegtuigen in Nederland, België, Luxemburg en Noord-Frankrijk onklaar te maken.
<ref name="Ardennen Offensief 92">{{aut|Van den Hoek, K.A.}}, ''De Tweede Wereldoorlog, deel Het Ardennen Offensief'', Lekturama-Rotterdam, 1978, pag. 92</ref>
Er werden vele vernielingen aangericht. Zo werden driehonderd geallieerde vliegtuigen op de grond vernietigd, waaronder ook Montgomery's [[Douglas DC-3|Dakota]]. De Duitse verliezen warenzijn eveneens groot. Circa driehonderd toestellen werden vernietigd.<ref name="Ardennen Offensief 92" /> Vele werden door de eigen luchtafweer neergehaald. Dit wasis het gevolg van geheimhouding, zodat zelfs de bemanning van het Duitse afweergeschut niet op tijd gewaarschuwd waswerd. Ook vlogen hele eskaders rechtstreeks in het geconcentreerde afweervuur dat de geallieerden op de invliegroutes van de [[V-wapen]]s haddenhebben opgesteld, omdat verscheidene doelen samenvielen met die van de V-wapens. Daardoor verloor de Luftwaffe eveneens veel vliegtuigen.<ref name="Bericht2wo 2265">{{aut|Hartog, L.G.}}, ''Bericht van de Tweede Wereldoorlog, deel 14'', Amsterdam, Uitgeverij Amsterdam Boek, 1970-1975, pag. 2265</ref>
===Duits offensief in de Elzas===
{{zie hoofdartikel|Operatie Nordwind}}
Eveneens op 1 januari zette Hitler een nieuw offensief in de Elzas in, [[Operatie Nordwind]]. Vanuit hun Westwall-posities braken de Duitsers ten westen en ten oosten van Bitche met acht divisies naar het zuiden uit.<ref name="Bericht2wo 2265" /> Op 4 januari trokken ze ook bij [[Wissembourg]] het zuiden in; op 5 en 7 januari gingen nieuwe eenheden ten noorden en ten zuiden van Straatsburg over de Rijn. De bedoeling was het insluiten van het [[7e Leger (Verenigde Staten)|Amerikaanse 7e leger]] van generaal [[Jacob Devers]]' 6e legergroep. Dit leger hadnam in de Elzas een vooruitgeschoven positie ingenomenin.
Maar anders dan in de Ardennen kwam de aanval in de Elzas niet onverwacht. De geallieerde inlichtingendienst hadheeft goed werk verricht en de Amerikanen wisten van het plan.<ref name="Bericht2wo 2266">{{aut|Hartog, L.G.}}, ''Bericht van de Tweede Wereldoorlog, deel 14'', Amsterdam, Uitgeverij Amsterdam Boek, 1970-1975, pag. 2266</ref> Eisenhower was niet van plan troepen uit de Ardennen weg te halen, hoewel hij wist dat Devers´ legers (het Amerikaanse 7e en het Franse 1e leger) niet tegen een grootscheepse aanval opgewassen leken. Mochten de Duitsers te sterk blijken, dan moesten de Amerikaanse troepen insluiting zien te voorkomen en zo nodig een groot deel van de Elzas prijsgeven. Daardoor zou [[Straatsburg]] echter opnieuw in Duitse handen kunnen vallen. Voor de Fransen zou dit een enorme vernedering zijn en daarom deelde [[Charles de Gaulle|De Gaulle]] op 3 januari aan Eisenhower mee dat hij in geval van nood Straatsburg door het hele Franse leger zou laten verdedigen, en zelfs de stad niet zou ontruimen. Dat deed Eisenhower besluiten zijn instructies te wijzigen. Devers mocht terugtrekken, maar kreeg bevel Straatsburg in ieder geval te houden. De Gaulle zag door zijn 'dreigement' zijn eigenlijke bedoeling dus verwezenlijkt. Slechts in het noorden boekten de Duitsers tot 25 januari behoorlijke terreinwinst tot voorbij [[Haguenau]].<ref name="Bericht2wo 2266" /> In het zuiden hernamen Fransen en Amerikanen op 20 januari het initiatief en begonnen met de opruiming van de [[zak van Colmar]], een actie die begin februari zou worden voltooid.<ref name="Bericht2wo 2266" />
===Geallieerd tegenoffensief===
[[Bestand:Watching C-47’s drop supplies.jpg|thumb|left|250px|Troepen in Bastenaken kijken naar de [[Douglas DC-3|C-47]]'s die voorraden droppen (26 december)]]
Op 3 januari begon de gecoördineerde geallieerde tegenaanval in de Ardennen. Montgomery zou vanuit het noorden, over een front van veertig kilometer, met het Amerikaanse 1e leger en een Brits legerkorps naar het zuiden trekken, waar het Amerikaanse 3e leger vanuit het zuiden naar het noorden trok. Montgomery kwam aanvankelijk maar zeer langzaam vooruit, mede omdat het weer slecht was. Daardoor waren de wegen glad en het zicht bedroeg doorgaans niet meer dan tweehonderd meter. Hevige sneeuwval legde de aanvallen zelfs een paar dagen stil. En ook daarna moest meter voor meter worden veroverd op een tegenstander die zich met tanks en antitankgeschut in het onherbergzame landschap hadheeft ingegraven. In het zuiden (waar [[Omar Bradley]] het bevel voerde) was de strijd niet minder zwaar. Nog altijd wilde Hitler Bastenaken veroveren. De Duitsers concentreerden hier tien divisies op.<ref name="Bericht2wo 2266" />
Vanaf 5 januari nam de Duitse druk af. Hoewel Montgomery en Bradley maar weinig vorderden, werd de toestand voor de Duitsers nu zeer hachelijk. Op 7 januari stonden ten westen van de lijn Luik-Houffalize-Bastenaken zeven Duitse pantserdivisies en er was nog maar één weg terug: door [[Houffalize]]. Die lag onder geallieerd vuur. Nu werd het ook Hitler duidelijk dat een omsingeling dreigde. Hij gaf op 8 januari bevel tot beperkte terugtocht achter deze lijn. De volgende dag merkten de geallieerden dat vooral de Duitse tanks zich begonnen te onttrekken uit het gevecht. Langzaam gingen in de daaropvolgende dagen de geallieerden vooruit. Op 10 januari viel [[La Roche-en-Ardenne]] in handen van de geallieerden. Op 11 januari werd [[Saint-Hubert (België)|Saint-Hubert]] veroverd en op 16 januari reikten de soldaten van het uit het noorden komende Amerikaanse 1e leger en het uit het zuiden komende Amerikaanse 3e leger elkaar de hand te midden van de puinhopen van Houffalize.<ref name="Bericht2wo 2266" />
Een dag later kwam het Amerikaanse 1e leger weer onder commando van Bradley; het [[9e Leger (Verenigde Staten)|Amerikaanse 9e leger]] bleef onder Montgomery. Het wasis een oplossing die geen van beide bevelhebbers tevreden stelde. Hoewel Eisenhowers eerdere beslissing het 1e en 9e leger onder bevel van Montgomery te brengen militair gezien juist wasis geweest, hadheeft Bradley dit moeilijk kunnen verwerken.<ref name="Bericht2wo 2267">{{aut|Hartog, L.G.}}, ''Bericht van de Tweede Wereldoorlog, deel 14'', Amsterdam, Uitgeverij Amsterdam Boek, 1970-1975, pag. 2267</ref>
Met de verovering van Houffalize waswerd de Duitse [[saillant (krijgskunde)|saillant]] opgeruimd en wasis de Slag om de Ardennen strategisch gezien ten einde. In de daaropvolgende twaalf dagen drongen de Amerikanen de Duitsers terug naar de [[Westwall]]. Mede door acties van de geallieerde luchtmacht verloren de Duitsers op de weg terug nog grote hoeveelheden materieel. Voor het overige liep de slag langzaam ten einde. Gedurende de laatste twee weken werkte men in de geallieerde stafkwartieren in hoofdzaak aan de plannen voor de aanval op de [[Roer (rivier)|Roer]] en [[Rijn]].<ref name="Bericht2wo 2267" />
[[Bestand:LaRoche1945.jpg|thumb|250px|Amerikaanse troepen krijgen een maaltijd op weg naar [[La Roche-en-Ardenne]] op 13 januari 1945.]]
Op 15 januari hadheeft Hitler zijn hoofdkwartier in [[Adlerhorst|Ziegenberg]] verlaten en wasis naar Berlijn gegaan. Het 6e pantserleger werd op 20 januari uit de Ardennen teruggeroepen om het in het oosten te kunnen inzetten, want op 12 januari warenkwamen de Russische troepen in beweging gekomen.<ref name="Bericht2wo 2267" /> Eind januari werd de frontlijn van 15 december weer bereikt. Aan het oostfront werden de Duitsers echter steeds verder teruggedrongen. [[Oost-Pruisen]] werd afgesneden van het Rijk en de Russen bereikten de [[Oder]]. Tevens wisten de Russen het [[Opper-Silezië|Opper-Silezische]] industriegebied te veroveren.<ref name="Bericht2wo 2267" />
In het late najaar van 1944 waren de geallieerden zo aan het idee gewend geraakt te denken dat de Wehrmacht op het punt stond ineen te storten, dat het Ardennenoffensief als een volslagen verrassing kwam.<ref name="Bericht2wo 2267" /> Het offensief leidde op verschillende plaatsen tot paniekreacties, zij het niet op het hoogste niveau. Vooral Eisenhower bewees zijn grote kwaliteiten als coördinator, die de spanningen in het geallieerde kamp (die met de Fransen over Straatsburg en die tussen Bradley en Montgomery over de bevelvoering) goed wist te beheersen.<ref name="Bericht2wo 2267" />
| 