Pools-Russische Oorlog (1919-1921): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Robbot (overleg | bijdragen)
k Robotgeholpen doorverwijzing: Lenin - Koppeling(en) gewijzigd naar Vladimir Lenin
Geen bewerkingssamenvatting
Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website
Regel 17:
De '''Pools-Russische Oorlog''' (februari [[1919]] - maart [[1921]]) was een gewapend conflict tussen de [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] en de [[Tweede Poolse Republiek]], twee jonge staten in het Europa na de [[Eerste Wereldoorlog]]. De oorlog was het gevolg van strijdige pogingen tot gebiedsuitbreiding. Polen, dat recentelijk in het [[Vrede van Versailles (1919)|Verdrag van Versailles]] in ere was hersteld na de [[Poolse Delingen]], wilde gebieden onder controle brengen die het bij de delingen was kwijtgeraakt. De Sovjet-republiek wilde dezelfde gebieden onder controle krijgen, die tot de Eerste Wereldoorlog nog bij het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] hadden gehoord. Beide landen eisten de overwinning op.<ref name="resultaat"/> De Polen beweerden dat zij hun staat met succes hadden verdedigd, terwijl de Sovjets beweerden dat zij de [[Kievoffensief (1920)|Poolse invasie]] in [[Oekraïense Volksrepubliek]] en [[Litouws-Wit-Russische Socialistische Sovjetrepubliek|Wit-Rusland]] hadden afgeslagen.
 
De grenzen tussen Polen en Sovjet-Rusland waren in de Vrede van Versailles niet vastgelegd, en gebeurtenissen na de Eerste Wereldoorlog zorgden voor een dynamiek: de [[Russische Revolutie (1917)|Russische Revolutie]] van [[1917]], het ineenstorten van het Russische Rijk, het [[Duitse Rijk]] en [[Oostenrijk-Hongarije]], de [[Russische Burgeroorlog]], de terugtrekking van de [[centrale mogendheden]] uit het oostfront van de Eerste Wereldoorlog; en de pogingen van Oekraïne en Wit-Rusland om onafhankelijk te worden. Het Poolse staatshoofd [[Józef Piłsudski]] zag daarom de tijd rijp de Poolse grenzen zo ver als mogelijk naar het oosten op te schuiven, met name over de Oekraïne heen, gevolgd door het stichten van een door Polen geleide federatie ([[Międzymorze]]) van een aantal landen in het oosten van Midden-Europa, als een bastion tegen de wederopkomst van zowel Russisch als Duits imperialisme. [[Vladimir Lenin|Lenin]] daarentegen zag Polen als een brug, waarlangs het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] andere communistische bewegingen in Europa kon bijstaan, en zo andere revoluties kon bewerkstelligen met name in [[Weimarrepubliek|Duitsland]] en [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]]. Het was Lenins bedoeling om zo over land contact te maken met deze communistische bewegingen. Zo konden sterke communistische bewegingen met wapens en andere hulp gevormd worden ten behoeve van de wereldrevolutie.<ref>Adam Zamoyski, ''De slag om Warschau'' Lenins mislukte aanval op Europa, Hoofdstuk 1, Uitg. Balans Amsterdam (2009), ISBN 978-94-600-3000-0</ref>
 
In 1919 had het Poolse leger het grootste deel van het westen van de Oekraïne onder controle, na een overwinning in de [[Pools-Oekraïense Oorlog]]. De [[West-Oekraïense Volksrepubliek]] probeerde tevergeefs een staat op te richten in een gebied dat door zowel Polen als Oekraïne opgeëist werd. Tezelfdertijd kregen de [[bolsjewieken]] de overhand in de Russische burgeroorlog. Zij trokken naar het westen, in de richting van de betwiste gebieden. Aan het eind van 1919 had Polen in april [[1920]] de stad [[Kiëv]] bereikt maar de snelle opmars ging gepaard met een verwaarlozing van de verbindingslijnen. Het Rode Leger lanceerde een tegenaanval wisten het Poolse leger terug te drijven tot [[Warschau]] en ten noorden ervan nog verder westelijk. Dit leidde echter tot een vrees in de rest van Europa dat het Rode Leger weldra de grens met Duitsland zou bereiken. Polen wist de aanvoer van [[derde Franse Republiek|Franse]] en [[Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland|Engelse]] wapenleveranties te organiseren via de haven van [[Gdańsk|Danzig]]. De Duitse haven- en spoorarbeiders aldaar blokkeerden het lossen van de schepen omdat zij het Rode Leger steunden, ook tegenover de Poolse nationalisten die de wens hadden om de stad te annexeren, tegen de wil van de bevolking van Danzig.