Wikipedia

Cadzand: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
AlbrechtdeFuot (overleg | bijdragen)
67 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
AlbrechtdeFuot (overleg | bijdragen)
67 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 31:
 
==Geschiedenis==
Midden 11e eeuw is de drooggevallen zandplaat Casant aan de kust van het [[Graafschap Vlaanderen]] geschikt voor beweiding en akkerbouw. Als beloning voor hun diensten krijgt de adel van het Graafschap percelen te leen ([[leenstelsel]]). De eerste leen is het Roffoelkin op het midden van het eiland. Het wordt afgebakend door een aarden wal van 1 meter hoog. De versterkte hofstede Burggravensteen wordt er gebouwd. Ook de percelen rondom het Roffoelkin krijgen een aarden wal. Dat zijn nu de weggetjes die in dat poldergebied liggen. In 1101, 1105, 1108, 1111 en 1112 razen stormvloeden over de kust van Vlaanderen. Ter bescherming tegen overstroming geeft het Graafschap Vlaanderen in 1112 opdracht tot de aanleg van dijken van 2,50m hoog aan de rand van het eiland, de huidige Ringdijk Noord en Ringdijk Zuid, later uitgebreid met de Noorddijk aan de kust.
 
Het [[Bisdom Doornik]] geeft het dekenaat [[Aardenburg (stad)|Aardenburg]] in [[1096]] de opdracht een parochie met kapel op Casant te stichten. De [[Sint-Baafsabdij]] te [[Gent]] krijgt het [[patronaatsrecht]]. Volgens afspraak met het Graafschap Vlaanderen krijgt de abdij een tiende van de oogst als kerkbelasting, het [[tiendrecht]]. Enkele edelen schenken de gehele oogst, waarna het Graafschap de betreffende akkers in eigendom geeft aan de abdij. Begin 13e eeuw wordt de eenbeukige [[Mariakerk (Cadzand)|Mariakerk]] op het hoogste punt van het eiland gebouwd. Het dorp Cadzand ontstaat. In de 14e eeuw volgt een uitbreiding van de kerk met de noordbeuk.
Oorspronkelijk groeide het eiland van Cadzand als een zandplaat in de luwte van de eilanden [[Wulpen (eiland)|Wulpen]] en [[Koezand]] die zich zeewaarts van het huidige Cadzand bevonden. Met name Wulpen zou al omstreeks 700 bewoond zijn. De eerste bewoners van het Eiland van Cadzand hebben zich er waarschijnlijk omstreeks 1050 gevestigd. Het was een domeingebied van de Graven van Vlaanderen. Deze gaven de opdracht tot bedijkingen. Deze vonden plaats door middel van kaden, dijkjes van slechts 1 meter hoog. Het eerste poldertje heette ''Roffoelkin'' en daaromheen ontstonden nieuwe poldertjes. Tussen 1050 en 1112 werd een hoeve gebouwd die ''Burggravensteen'' heette.
 
Het eiland van Cadzand lag strategisch zeer gunstig: vanuit zee eenvoudig te bereiken, een strand zonder duinen en een uitgestrekt landbouwgebied. Het is voor vreemde legers een uitstekende uitvalsbasis voor aanvallen op het achterland met handelssteden als [[Sluis (stad)|Sluis]], [[Brugge]] [[Aardenburg]] en [[Gent]]. Om hun soldij aan te vullen plunderen de soldaten bij elk bezoek het eiland.
In [[1096]] werd in opdracht van het bisdom Doornik de parochie Cadzand met kapel gesticht door het dekenaat [[Aardenburg (stad)|Aardenburg]]. In een document uit [[1177]] spreekt men van de ''Kerkpolder''. De kerk was ondergeschikt aan de [[Sint-Baafsabdij]] te [[Gent]] die het [[patronaatsrecht]] en het [[tiendrecht]] bezat.
Op [[30 mei]] [[1213]] wordt [[Damme (België)|Damme]] door de Fransen geplunderd, waarna ze een zeeslag tegen de Engelsen in de [[Sincfal]] verliezen tussen [[Knokke]] en Cadzand. In [[1295]] is er een conflict tussen graaf [[Floris V van Holland]] en de Vlaamse graaf [[Gwijde van Dampierre]] omtrent de heerschappij over Zeeland. De Hollanders verwoesten Sluis en Cadzand. Op [[28 maart]] [[1303]] werdwordt onder leiding van [[Willem III van Holland|Willem 's-Gravenzoon]] een plundertocht naar [[Walcheren]] gehouden. [[Willem III van Holland]] neemt wraak en trekt vanuit [[Arnemuiden]] op naar [[Terhofstede]] op het eiland van Cadzand. Brugge hadstuurt soldaten gestuurd om Cadzand te verdedigen, maar van een aaneengesloten dorp was nog geen sprake. De troepen van Willem vertrokkenvertrekken dezelfde dag weernog.▼
 
In [[1111]] was er een stormvloed, en in [[1112]] werden de kaden verhoogd tot dijken van 3,50 meter hoog. Hiertoe moest aarde van het vasteland worden aangevoerd. De naam ''Oudelandpolder'' kwam in zwang voor het omdijkte gebied. Dit ter onderscheid van nieuwere poldertjes die in de latere ''Vierhonderdpolder'' en ''Tienhonderdpolder'' waren aangelegd.
 
Vanaf [[1115]] begonnen de abdijen zich voor landaanwinst te interesseren. Het betrof de [[Abdij Onze-Lieve-Vrouw Ten Duinen]] te [[Koksijde]], de Onze-Lieve-Vrouweabdij te [[Broekburg]], de [[Abdij Ter Doest]] te [[Lissewege]], de [[Sint-Pietersabdij (Oudenburg)|Sint-Pietersabdij]] te [[Oudenburg]] en de Sint-Nicolaasabdij te [[Veurne]]. In [[1189]] schenkt heer Leonius de Cazant zijn leen aan de [[Sint-Baafsabdij]] van [[Gent]]. In opdracht van het bisdom Doornik wordt begin 13e eeuw een [[Mariakerk (Cadzand)|eenbeukige Romaanse kerk]] gebouwd in gele Vlaamse baksteen. In [[1231]] werd een verzoek gedaan aan de Sint-Baafsabdij om een naast een pastoor ook een [[kapelaan]] aan te stellen, want Cadzand was van geestelijke hulp verstoken wanneer de pastoor het eiland had verlaten en stormweer de terugkomst op het eiland verhinderde.
Uit omstreeks dezelfde tijd komen berichten over veerdiensten die werden onderhouden tussen Wulpen, het Eiland van Cadzand, en het vasteland. Het ''Sint-Marie Veere'' was gratis.
 
Op [[30 mei]] [[1213]] werd Damme door de Fransen geplunderd, waarna ze een zeeslag tegen de Engelsen in de [[Sincfal]] verloren tussen [[Knokke]] en Cadzand.
 
In de hieropvolgende jaren vinden er diverse stormvloeden plaats.
 
In [[1295]] was er een conflict tussen graaf [[Floris V van Holland]] en de Vlaamse graaf [[Gwijde van Dampierre]] omtrent de heerschappij over Zeeland. De Hollanders verwoestten toen Sluis en Cadzand.
 
▲Op [[28 maart]] [[1303]] werd onder leiding van [[Willem III van Holland|Willem 's-Gravenzoon]] een plundertocht naar [[Walcheren]] gehouden. [[Willem III van Holland]] neemt wraak en trekt vanuit [[Arnemuiden]] op naar [[Terhofstede]] op het eiland van Cadzand. Brugge had soldaten gestuurd om Cadzand te verdedigen, maar van een aaneengesloten dorp was nog geen sprake. De troepen van Willem vertrokken dezelfde dag weer.
 
Midden 14e eeuw werd de [[Gotiek (bouwkunst)|gotische]] noordbeuk aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk toegevoegd.
 
===Honderdjarige Oorlog===
Regel 57 ⟶ 45:
 
In [[1404]] landden de Engelsen op het Eiland van Cadzand om van daar uit het [[Brugse Vrije]] aan te vallen. Ze ondernamen plundertochten vanaf dit eiland. Ook in [[1405]] vonden plunderingen plaats, nadat de Engelsen tevergeefs [[Sluis (stad)|Sluis]] probeerden in te nemen.
Bij dit alles kwamen nog dijkdoorbraken in [[1394]] en [[1398]] en de stormvloeden zoals de [[Sint-Elisabethsvloed (1404)|Sint-Elisabethsvloed]] van [[1404]] en de stormvloeden van [[1471]], [[Cosmas- en Damianusvloed (1477)|1477]] en [[1497]]. Niettemin werd er ook ingepolderd en herdijkt, zoals de ''Tienhonderdpolder'' in [[1402]], de ''Vierhonderd Beoosten Terhofstedepolder'' in [[1404]], de ''Strijdersgatpolder'' in [[1415]] en de ''Zandpolder'' in [[1423]]. Het [[darinkdelven]] maakt dat de schade bij de diverse stormvloeden zeer groot is.
 
De militaire situatie bleef ongunstig. Men moest de vissersboten begeleiden met konvooischepen om de Engelse en Franse kapers te bestrijden. Nadat [[Filips de Goede]] tevergeefs getracht heeft om de Engelse basis te [[Calais]] te veroveren, sloegen de Engelsen terug en vielen Sluis aan. In [[1439]] sloot Filips vrede met de Engelsen wat de handel zeer ten goede kwam. In [[1453]] landden dan de Fransen weer op Cadzand.
Regel 67 ⟶ 55:
 
===Tachtigjarige Oorlog===
Spoedig hierna ving echter de [[Tachtigjarige Oorlog]] aan. In [[1572]] namen de Watergeuzen [[Vlissingen]] in en begonnen van daar uit te plunderen. Oorspronkelijk door Spaanse troepen bezet hielden de [[Geuzen (geschiedenis)|Geuzen]] uit [[Vlissingen]] regelmatig rooftochten op het eiland, die ''landgangen'' werden genoemd. In [[1582]] werd vanuitdoor Cadzandeen groeiende groep protestanten verzocht om een predikant, maar sinds [[1587]] had [[Alexander Farnese|Parma]] de streek weer op de Staatsen veroverd en was ook Cadzand weer Spaans.
 
Door de [[inundatie (1583)|inundatie]] van [[1583]] liepen vele van de polders onder water en werd het Oude Land van Cadzand weer geheel door zeegeulen omgeven. Pas decennia later werd er weer op grote schaal heringedijkt. HetDoor Eilandde Allerheiligenvloed van Cadzand1570 en het oorlogsgeweld raakte het Eiland van Cadzand ontvolkt. Er huisden [[Wolf|wolven]]. De Spanjaarden bouwden in [[1593]] een fort in Cadzand en in [[1598]] werd [[Fort Berchem|Fort Terhofstede]] opgericht.
 
In [[1602]] werd de ''Groote Sint-Annapolder'' drooggelegd en werd het eiland van Cadzand met dat van [[Groede]] verbonden.
 
In [[1604]] veroverde [[Maurits van Oranje|Prins Maurits]] Cadzand en van daaruit heel West-Zeeuws-Vlaanderen. Nu was Cadzand definitief Staats en sinds [[1606]] kwam een predikant Rob de Rieu uit [[Sluis (stad)|Sluis]] over. In [[1609]] kreeg Cadzand eenhaar eigen predikant, Marcus ab Halle. Geleidelijk werd de kerk, die een ruïne geworden was, hersteld en geschikt gemaakt voor de Hervormde eredienst. PasDoor geldgebrek is pas in [[1641]] werd de noordbeuk hersteld. In [[1623]] woonden 1175 mensen op het Eiland van Cadzand.
 
===Nieuwe tijd===
In [[1677]] werd de ''Lambertustoren'', die bij de Onze-Lieve-Vrouwekerk behoorde, afgebroken. In [[1685]] kwamen een aantal [[hugenoten]] uit de omgeving van [[Calais]] naar Cadzand. Er werd een [[Waalse kerk|Waals-Hervormde gemeente]] gesticht. Meer hugenoten kwamen, zoals in [[1713]] protestanten uit [[Rijsel]] en in [[1771]] protestanten uit [[Picardië]], de [[Champagne (streek)|Champagne]] en de omgeving van [[Orléans]]. De Waals-Hervormden kregen in [[1719]] een eigen gebouw maar fuseerden in [[1817]] met de Hervormde gemeente.
 
In [[1708]] werd Cadzand geplunderd door de Fransen in het kader van de [[Spaanse Successieoorlog]]. In de jaren daarna was het weer rustig en bloeide ook de economie op, maar in [[1747]] vielen de Fransen weer binnen, nu in het kader van de [[Oostenrijkse Successieoorlog]]. In [[1794]] kwamen de Fransen eveneens en kreeg Cadzand een modern bestuur. De gemeente ''Catsandt'' (Cadzand) werd gesticht.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Cadzand"