Late oudheid: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 131:
Het Westen verloor definitief de imperialistische controle over zijn rijk. Door Germanen en Hunnen bedreigd, waarbij altijd het gevaar dreigde van een staatsgreep door een legeraanvoerder, uitgespeeld, en deels door ongeschikte keizers geregeerd, verloor het [[West-Romeinse Rijk]] keer op keer zijn belangrijkste provincies aan de Germanen en lokale grootgrondbezitters. Deze grootgrondbezitters hadden veel te verliezen, en kozen dan uit noodzaak ook vaker de kant van de Germanen en andere 'barbaarse' volkeren. Toen de bevolking van [[Britannia (Romeinse provincie)|Britannia]] in 410 om hulp vroegen tegen de invallende [[Saksen (volk)|Saksen]], antwoordde keizer Honorius dat ze voor zichzelf moesten zorgen. Britannia was voor goed verloren.
 
=== Stabilisering in het Oosten en de ondergang van het Westen ===
De redding kwam van de latere keizer [[Constantius III]], die in 411 werd aangesteld als magister militum. Hij slaagde erin verschillende stammen in tezijn lijvenleger in zijnte legerlijven. Intussen waren de Westgoten zich gaan vestigen in [[Aquitanië]]. Constantius sloot hen in en dreigde hen uit te hongeren. In ruil voor voedsel en het vrijlaten van Galla Placida, sloten de Visigoten een loyaliteitsverdrag en als ''[[foederati]]'' mochten ze zich vestigen in Zuid-Frankrijk en Noord-Spanje. Ze richtten een staat binnen een staat op, wat echter voortdurend in goed overleg met de lokale aristocratie gebeurde. De Germanen namen stap voor stap de plaats in van de Romeinse centrale regering, zonder dat deze oog leek te hebben gehad voor de merkbare gevolgen voor de bevolking in deze gebieden. Over de precieze voorwaarden voor vestiging (kregen ze land of een deel van de belastingopbrengsten) wordt nog door onderzoekers gediscussieerd.<ref>Bijvoorbeeld {{Aut|Pohl}} (ed.), ''Kingdoms of the Empire''.</ref> Voor bewezen diensten kreeg Constantius in 417 de titel van consul en de hand van Galla Placida, waarmee hij twee kinderen had. Uiteindelijk werd hij in 421 tot medekeizer benoemd, lang genoot hij er niet van, want 7 maand later stierf hij.
 
Intussen was de keizer in het oosten, Arcadius, gestorven en werd hij opgevolgd door zijn zevenjarige zoon [[Theodosius II van Byzantium|Theodosius II]]. In 414 nam zijn zus [[Aelia Pulcheria]] het regentschap over. Pulcheria was een orthodox christen, en ontketende een nieuwe [[Romeins-Perzische oorlog 421-422]], om de moord op bisschop [[Abdas van Susa]] te wreken.
 
In 423 stierf de West-Romeinse keizer Honorius kinderloos. De Oost-Romeinse keizer Theodosius II wist niet onmiddellijk hoe daarop te reageren en de magister militum van het westen, [[Flavius Castinus]], riep de hoogste hof functionaris (''primicerius notariorum''), [[Johannes (keizer)|Iohannes]], uit tot keizer. Anderhalf jaar later werd hij van de troon gestoten en werd de zesjarige [[Valentinianus III]] tot West-Romeinse keizer gekroond. Zijn moeder Galla Placida werd regentes.
 
=== Vandalen en Hunnen ===
[[Bestand:450 roman-hunnic-empire 1764x1116.jpg|thumb|175px|Het Middellandse Zeegebied omstreeks 450 n.Chr. Merk de gebieden van de Germaanse stammen binnen het Imperium Romanum op.]]
De [[Vandalen]] vertrokken in 429 uit Spanje, maakten de oversteek naar [[Africa]] en veroverden in 439 [[Carthago]]. Ze namen daarmee de rijkste provincie van het West-Romeinse Rijk uit handen van de West-Romeinse keizers, die daarna alleen nog effectieve controle konden uitoefenen over Italia en delen van Gallia en Hispania. Het gevaar van de Hunnen, onder [[Attila de Hun|Attila]], kon echter door de Romeinse generaal [[Flavius Aëtius|Aëtius]], die sinds de jaren dertig van de vijfde eeuw de machtigste man van het West-Romeinse Rijk was, in 451 worden afgewend. Aëtius had daarbij ook gebruik moeten maken van Germaanse ''[[foederati]]''. Het West-Romeinse leger was al in een fase van ontbinding en loste zichzelf, na zijn dood, in feite op. In 454 liet keizer [[Valentinianus III]], de laatste keizer van het Westen uit de dynastie van Theodosius, de generaal, uit angst voor diens invloed, ombrengen. Deze moord moest de keizer daarop spoedig met zijn leven betalen: 455 van de vroegere aanhangers van de legerleider werden eveneens vermoord.
 
=== Val van het West-Romeinse Rijk ===
Sinds ongeveer 455 bestond er geen krachtdadig Romeins leger meer in het West-Romeinse Rijk. De Westgoten konden daarom in de volgende decennia, samen met de [[Sueben]], [[Hispania (Romeinen)|Hispania]] in bezit nemen, terwijl de Franken [[Belgica (geografisch)|Belgica]], in het noorden van [[Gallië|Gallia]], in bezit namen.
 
[[Bestand:450 roman-hunnic-empire 1764x1116.jpg|thumb|175px|Het Middellandse Zeegebied omstreeks 450 n.Chr. Merk de gebieden van de Germaanse stammen binnen het Imperium Romanum op.]]
 
 
De daarop volgende keizers van het Westen waren meestal onbekwaam, hoewel [[Majorianus]] en [[Anthemius van Rome|Anthemius]] bezig waren om nieuwe initiatieven te ontplooien in de oorlog om de strijd tegen de barbaren te winnen. Na de dood van Aëtius leidde de Magister militum [[Ricimer]], tot 472, in feite alleen de rijkszaken in het Westen. Hij was ook verantwoordelijk voor de dood van enkele keizers. Ricimer kon daarom enkele kleinere successen boeken in de strijd tegen de vijanden van het Westelijke rijk. Desondanks werd Rome in 455 door de [[Vandalen]] geplunderd. Een gemeenschappelijke operatie van het West- en Oost-Romeinse Rijk tegen de Vandalen mislukte in 468, wat leidde tot de erkenning van het Vandalenrijk door Constantinopel.