Versie van 24 feb 2018 03:22 bewerken ErikvanB (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Terugdraaiers 548.640 bewerkingen per de twee tabellen hierboven: de hoofdletter en kleine letter geven aan dat de tabel eigenlijk uit twee tabellen naast elkaar bestaat ← Oudere bewerking		Versie van 24 feb 2018 03:56 bewerken ongedaan maken ErikvanB (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Terugdraaiers 548.640 bewerkingen →‎West-Friese woorden Nieuwere bewerking →
Regel 105: === Persoonlijk voornaamwoord === {\| class="wikitable~~" width 90%~~ " ! Enkelvoud \|\| \|\|~~'''~~ onderwerp~~'''~~ \|\| ~~'''~~voorwerp~~'''~~ \|\| Meervoud \|\| \|\| ~~'''~~onderwerp~~'''~~ \|\| ~~'''~~voorwerp~~'''~~ \|- \| '''1e persoon''' \|\| \|\| ik \|\| moin \|\| '''1e persoon''' \|\| \|\| wai \|\| oôs Regel 122: === Bezittelijk voornaamwoord === {\| class="wikitable~~" width 90%~~ " ! Enkelvoud \|\| \|\|~~'''~~ onderwerp~~'''~~ \|\| Meervoud \|\| \|\| ~~'''~~onderwerp~~'''~~ \|- \| '''1e persoon''' \|\| \|\| moin \|\| '''1e persoon''' \|\| \|\| oôs, ôze Regel 180: === Begroetingen === * ''nôh heui'' - ''algemene begroeting bij bekende personen'' * ''môj'' - ''wordt op alle uren van de dag gebruikt'' * ''morrie'' - ''wordt op alle uren van de dag gebruikt'' * ''murgen'' - ~~''goede morgen''~~goedemorgen * ''middeg'' - ~~''goede middag''~~goedemiddag * ''eivend'' - ~~''goeden avond''~~goedenavond * ~~nacht -~~ ''~~goede~~ nacht'' - goedenacht * ''de groetenis'' - ''de groeten'' === Eten en drinken === * ''slaboôn'' - ''sperzieboon'' * ''boerekoôl'' - ''boerenkool'' * ''spruut'' - ''spruit (Fries: ''sprút)'') * ''aâi'' - ''ei (Fries: ''aai)'') * ''keis'' - ''kaas'' * ''siepel'' - ''ui (Fries: ''sipel)'') * ''ois'' - ''ijs'' * ''boerewater'' - ''frisdrank'' * ''piepers'' - ''aardappels'' * ''eerebaaie'' - ''aardbeien (Fries: ''ierdbeien)'') * ''stikkebuul'' - ''lunchpakket'' * ''bollewies'' - ''peer'' * ''stoet'' - ''bruinbrood'' === Huis en tuin === * ''boet'' - ''schuur'' * ''wurft'' - ''erf'' * ''boum'' - ''boom'' * ''ier'' - ''gier, mest'' * ''kloet'' - ''vaarboom'' * ''knoe'' - ''soort roeibootje'' * ''achteruit'' - achtertuin * achteruit ''achtertuin'' * ~~lekstien -~~ ''lekstien'' - lekstien * ''kombof'' - ''bijkeuken'' * ''hulft'' - ''klomp'' * ''slechie'' - ''stoep'' === Menselijk lichaam === * ''anklouf/ankleêuw'' - ''enkel'' * ''tône'' - ''tenen'' * ''fleike/fikke'' - ''vingers'' * ''hol'' - ''hoofd'' * ''skeg'' - ''schertsend voor grote kin of neus * ''woinbreêuw'' - ''wenkbrauw'' * ''freet'' - ''mond'' * ''troiter/toet'' - ''gezicht'' * ''here'' - ''haren'' * ''elleboug'' - ''elleboog'' * ''kniese'' - ''meervoud ''knie'': knieën === Kleding === * ''jak'' - ''kort ~~vrouwen bovenkledingstuk''~~vrouwenbovenkledingstuk * ~~diések -~~ ''~~broekzak~~diések'' - broekza * ''boks'' - ''broek (verouderd)'' * ''fuk'' - ''onderbroek'' * ''frok'' - ''trui'' * ''hes'' - ''blouse'' * ''glanseeëns'' - ~~''glacé handschoenen''~~glacéhandschoenen * ''skoene'' - ''schoenen'' * ''leerze'' - ''laarzen'' * ''hulfte/hutte'' - ''klompen'' * ''himd'' - ''hemd'' === Gezin en familie (Nederlands - West-Fries) === Regel 267: === Dieren === * ''heun'' - ''hond'' (Fries: ''hûn'')" * ''bul'' - ''stier'' (Fries: ''bolle'')" * ''skeip'' - ''schaap (Fries: ''skiep)'') * ''veugel'' - ''vogel'' (Fries: ''fûgel'')" * ''swaal'' - ''zwaluw'' * ''fliet'' - ''mus'' * ''aakster'' - ''ekster'' * ''mieuw'' - ''meeuw'' * ''mok'' - ''zeemeeuw'' * ''knoin'' - ''konijn, afwijkend lidwoord in het West-Fries: ''de'' knoin'' - ''het'' konijn'' (Fries: ''knyn'')" * ''pul'' - ''kuiken'' * ''peerd'' - ''paard'' * ''wurm'' - ''worm'' * ''kieft'' - ''kievit'' * ''riethen'' - ''waterhoen, soms ook meerkoet'' (Fries: ''reidhin'')" * ''baken'' - ''varken, verouderd'' * ''hering'' - ''haring'' * ''beers'' - ''baars'' * ''stekeltoet'' - ''stekelbaars, (verouderd'') === Dagelijks leven === * ''boôskip/boeskip'' - ''boodschap (Fries: ''boadskip)'') * ''wask'' - ''was (Fries: ''wask)'') * ''meziek'' - ''muziek (Fries: ''muzyk)'') * ''teneêl'' - ''toneel'' (Fries: ''toaniel)'') * ''diggelegoed'' - ''porselein (Fries: ''diggelguod)'') * ''snoek'', ''klessert'' - ''laarzen vol water'' === Zelfstandig naamwoorden overeenkomend met Fries === * ''beppe'' - ''grootmoeder, oma (Fries: ''beppe)'') * ''hol - '' - hoofd (Fries: ''holle)'') * ''looi'' - ''lui, lusteloos (Fries: ''loai'', ''lui)'') * ''mem - '' - moeder, mamma, moeder (Fries: ''mem)'') * ''visk'' - ''vis (Fries: ''fisk)'') * ''viskerman'' - ''visser (Fries: ''fiskerman'', ''fisker)'') * ''vlareboum'' - ''vlier (Amelands: ''flarieboom'', Fries: ''flear'', ''flearebeam)'') * ''vlaremuis'' - ''vleermuis (Fries: ''flearmûs)'') === Werkwoorden, waar overeenkomend met het Fries is dat aangegeven === * ''glouwe'' - ''gluren, bespieden'' * ''kloete'' - ''met een vaarboom een boot voortbewegen'' * ''knetere'' - ''modder dat in profiel van schoen zit in huis uitlopen'' * ''prieke'' - ''morsen, knoeien'' * ''peêuwe'' - ''huilen, zeuren, klagen'' * ''skuddele'' - ''schudden'' * ''spaaie'' - ''overgeven (Fries: ''spuie'', naast spugen, Fries ''speie)'') * ''sprage'' - ''zonnen, pronken, bluffen'' * ''studdere'' - ''werkjes doen, (druk) bezig zijn'' * ''suddere'' - ''koken, braden, ook wel sudderen'' === Werkwoorden overeenkomend met Fries === * ''dritte'' - ''poepen, schijten (Fries: ''skite)'') * ''glupe'' - ''gluren, sluipen (Fries: ''glûpe)'') * ''snitte'' - ''snijden, afsnijden, maaien (Fries snede: ''snit)'') * ''snobbe'' - ''snoepen (Fries: ''snobje)'') * ''stroffele'' - ''struikelen (Fries: ''stroffelje)'') * ''strooie'' - ''kwijtraken, verliezen'' (Fries: ''struie)'' ) * ''strune'' - ''struinen, rondsnuffelen (Fries: ''strúne)'') * ''waske'' - ''wassen (Fries: ''waskje)'') === Overig, waar overeenkomend met het Fries is dat aangegeven === * ''kniertig'' - (gierig) * ''loôf'', ''louf'' - (moe) * ''pittig'' - (knap, leuk, vlot) * ''kluft'', ''klucht'' - (steilte, helling) * ''aârs'' - (anders) (Fries: ''oars'') * ''boekie-soek'' - (in de war) * ''stadig-an'' - (langzaam, (Fries: ''stadichoan'') * ''bollig weer'' - (benauwd, drukkend weer) * ''vezélf'' - (natuurlijk, (Fries: ''fansels'') * ''nôh!'' - (kenmerkende uitroep aan begin van zin) (Fries aan het zinseinde als vraag om bevestiging: ''nou'') * ''dink?'' - (kenmerkende uitroep aan einde van zin) (Fries als zelfbevestiging aan het zinseinde: ''tink'') * ''zeij?'' (=- 'wat zeg jij?' -(een vraag om bevestiging van het zojuist geponeerde), (Fries: ''wat sei'') * ''leuk/leukig'' - (vreemd, eigenaardig) * ''koeterdekoet'' - (rustig aan) * ''zoor'' - (stroef) * ''joôs'' - (jongens) * ''flouk'' - (ondiep, bijvoorbeeld bij een sloot) * ''te warskip gaan'' - (uit logeren gaan) * ''kniese'' - (knieën) (''Louf? Louf ken lang an, eer dat je biene bai je kniese of benne, ken je nag te wortelewuden' '' - Moe? Moe zijn kan lang duren. Totdat je benen tot aan je knieën zijn afgesleten, kun je nog uit wieden tussen de wortelen'') * ''allegaar'' - (allemaal) (Fries: ''allegearre'') * ''after'' - (verouderd woord voor 'achter)' (Fries: ''efter'') * ''algedurig'' - (voortdurend, (Fries: ''algeduerich'') * ''allek'' - (eigenlijk, (Fries: ''allyk'') * ''begrôtelek'' - (spijtig, verdrietig, meelijwekkend, (Fries: ''bigreatlik'') === Handige woorden voor zinsbouw (Nederlands - West-Fries) === Regel 378: Het West-Fries is makkelijk te herkennen aan het "niet afmaken" van voltooid deelwoorden. Bv: lachen in plaats van gelachen of hoord inplaats van gehoord. De West-Friese taal zit dus ook vol met afwijkende voltooid deelwoorden. Ook kent het West-Fries meerdere afwijkende vormen van verleden tijd.<ref>Jan Pannekeet, ''Westfries woordenboek''.</ref> * ''bedorf/bedurf'', ''bedurven'' (ovt, voltooid deelwoord) - bedierf, bedorven * ''brocht/brong'', ''brocht/brongen'' (ovt, voltooid deelwoord) - bracht, gebracht * ''dreigen/droegen'' (voltooid deelwoord) - gedragen * ''dorst'', ''durfd/durven'' (ovt, voltooid deelwoorden) - ~~durfte~~durfde, gedurfd * ''gong'' (ovt) - ging * ''gouwen'' (voltooid deelwoord) - gegolden * ''groeven'' (voltooid deelwoord) - gegraven * ~~Hong~~''hong'', ~~Hongen~~''hongen'' (ovt, voltooid deelwoord) - hing, gehangen * ~~Holp~~''holp'' (ovt) - hielp * ''hieuw'' (ovt) - hield * ''kend/kennen/keunen'' (voltooid deelwoord) - gekend * ''kommen'' (voltooid deelwoord) - gekomen * ''most'' (ovt) - moest * ''stook'' (ovt) - stak * ''sting'' (ovt) - stond * ''docht'' (ovt & voltooid deelwoord) - dacht & gedacht * ''maggen'' (voltooid deelwoord) - gemogen * ''dein'' (ovt & voltooid deelwoord) - deed & gedaan * ''sweite'' (voltooid deelwoord) - ~~gezweten~~gezweet * ''verstoukt'' (voltooid deelwoord) - verstoken (gecremeerd) * ''vong'', ''vongen'' (ovt, voltooid deelwoord) - ving, gevangen * ''vroog'', ''vroegen'' (ovt, voltooid deelwoord) - vroeg, gevraagd * ''wier'' (ovt) - werd * ''waar/ware/wazze'' (ovt) - was * ''wos'', ''wossen'' (ovt, voltooid deelwoord) - waste, gewassen * ''woeg'', ''woegen'' (ovt, voltooid deelwoord) - woog, gewogen * ''wonk'', ''wonken'' (ovt, voltooid deelwoord) - wenkte, gewenk * ''wons'', ''wonsen'' (ovt, voltooid deelwoord) - ~~Wenste~~wenste, gewenst * ''woof'', ''woven'' (ovt, voltooid deelwoord) - wuifde, gewuifd * ''zee'', ''zoid'' (ovt, voltooid deelwoord) - zei, gezegd * ''zelle'' (alleen bij meervoud), ''zouwe'' (ovt, voltooid deelwoord) - zou, voltooid deelwoord van zullen, niet gangbaar in het West-Fries maar bestaat vreemd genoeg wel * ''zeeg'', ''zegen'' (ovt, voltooid deelwoord) - tochtte, getocht. In het West-Fries is het werkwoord ''zoige'' gangbaar i.p.v. tochten/trekken == West-Frieze-Styk ==

West-Fries (dialectgroep): verschil tussen versies