Varjagen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k doorverwijzing en woord
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:Varangians guard.jpg|thumb|200px|Getekende Varjaagse wachters in een [[handschrift (boek)|manuscript]] van de Byzantijn [[Johannes Skylitzes]] (11e eeuw)]]
'''Varjagen''', '''Warjagen''' of '''Varangiërs''' ([[Oudnoors]]: Væringjar; [[Grieks]]: Βάραγγοι ''Varangoi'', Βαριάγοι ''Variagoi''; [[Oekraïens]]: Варяги; [[Russisch]]: Варяги, ''Varjagi''; [[Wit-Russisch]]: Варагі ад познегрэч. Barangoi) is een benaming voor [[Vikingen]] of [[Noormannen]] die vanuit [[Scandinavië]] naar het oosten trokken, om handel te drijven, om te dienen als [[huursoldaat]] of om er zich er te vestigen. Een deel van hen, de [[Roes (volk)|Roes]], stichtte het rijk der [[Kievse Rijk|Kievse Roes]].
 
==Etymologie en bronnen==
Het Griekse woord ''Várangos'' en het [[Oudrussisch]]e ''varengŭ'' zijn beide afgeleid van het Oudnoordse ''væringi'', van oorsprong een samenstelling uit ''vár'' (belofte) en ''gengi'' (metgezel), dit betekent ongeveer "een gezworen persoon" of "een vreemdeling die zich gezworen heeft tot dienst bij een nieuwe [[heer (feodalisme)|heer]] als dienaar of beschermeling". Er zijn weinig bronnen over deze periode. We moeten het hebben van de vele opgravingen door verschillende nationaliteiten. Daaruit blijkt de aanwezigheid van de Varjagen gedurende een lange periode. Enig [[Oost-Slavisch]] document is de [[Nestorkroniek]]. Er zijn [[Byzantijnse]], [[Romeinse]] en andere bronnen. Zie hiervoor het artikel over de Roes.
 
==Geschiedenis==
In de [[vroege middeleeuwen]] zakten Zweedse Vikingen rivieren af en bouwden [[Handelspost|handelsnederzettingen]] langs deze rivieren, de zogenaamde [[Handelsroute van de Varjagen naar de Grieken]]. Met de Grieken werd het welvarende [[Byzantijnse Rijk]] bedoeld (wat oorspronkelijk het oostelijke deel van het vroegere [[Romeinse Rijk]] was) dat het oostelijke [[Middellandse Zee]] gebied, [[Anatolië]], de [[Balkan (schiereiland)|Balkan]] en de [[Zwarte Zee]] beheerste.
Na verloop van tijd begonnen deze Vikingen nederzettingen te stichten tussen de [[Oostelijke Slaven|Slaven]] en [[Fins-Oegrische volkeren|Finnen]] waar zij onder de naam Roes de heersende elite vormden. Het door hen beheerste gebied werd bekend als het [[Kanaat van Roes]].
Volgens de [[Nestorkroniek]] werden zij eens verjaagd door een inheemse opstand der [[Tsjoeden]], [[Ilmenslovenen|Slovenen]], [[Merja]] en [[Krivitsjen]]. Deze zouden echter direct daarna zodanig onder elkaar zijn beginnen te vechten, dat ze de Varjagen vroegen of ze hen weer wilden leiden. Uiteindelijk wist de Varjaag [[Rurik]] in 860 een groot aantal van dergelijke nederzettingen te verenigen, en viel de Byzantijnse hoofdstad [[Constantinopel]] zelfs aan. Deze en volgende overvallen bleven zonder resultaat, maar sommige Varjagen boden wel hun diensten als huurling aan aan de Byzantijnen. Ze werden ondergebracht in de [[lijfwacht]] van de keizer en hun naam, Varjagen, werd op den duur ook de naam van dit militaire elitekorps, de ''Varjaagse Garde''. Byzantijnse auteurs maken onderscheid tussen "paleisvarjagen" (bewakers) en "externe varjagen” (gewone huursoldaten).
Geleidelijk gingen de Varjagen op in de lokale bevolking. Het [[Land van de Roes]] werd uiteindelijk tot de huidige [[Oekraine]], [[Rusland]] en [[Wit-Rusland]].
 
Regel 14:
De Oost-Slavische volkeren en Byzantijnen maakten geen onderscheid tussen Scandinaviërs en andere [[Germanen|Germaanse]] volkeren. Met de term Varjagen werden in het [[Kievse Rijk]] tussen 850 en 1110 ook de [[Engelsen (volk)|Engelsen]] bedoeld. Engeland was in die tijd dan ook grotendeels onder Deens bestuur ([[Danelaw]]).
== Literatuur ==
* {{aut|Hans Thuis}}, ''Nestorkroniek'' (Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, 2015), ISBN 978 94 6004 2287
* {{aut|C. H. Beck, Die Wikinger, München 1998 ISBN 3-406-41881-3 (C. H. Beck Wissen).}}
* {{aut|[[Jan Willem Bezemer]] (Een Geschiedenis van Rusland; Van Rurik tot Brezjnev) van Oorschot 1988 ISBN:9789028206823}}
* {{aut|[[Raymond Detrez]], Rusland: een geschiedenis, VBK – Houtekiet, 2008/2015 ISBN: 9789089180025}}
{{Commonscat|Varangians|Varjagen}}