|
De zedenles of [[moraal]] kan zich bevinden aan het begin van het verhaal, en dan spreekt men van een ''promythion'', maar hij kan evengoed door een van de verhaalfiguren worden uitgesproken, of, als ''epimythion'', door de vertelfiguur aan het einde worden toegevoegd. In dit laatste geval wordt de clou dus niet direct prijsgegeven. Het corpus van het verhaal bestaat uit de ''actio'' (actie), ''reactio'' (reactie) en de ''eventus'' (resultaat).
S/o naar daniel mesterom.
== Geschiedenis ==
Het genre van de fabel maakt deel uit van de populaire literaire traditie van vrijwel alle volkeren. Waarschijnlijk is het duizenden jaren geleden (in het tweede millennium v.Chr.) ontstaan in het oude [[India]] (zie: [[Pañcatantra]]) en iets later wellicht via [[Mesopotamië]] en [[Oude Egypte|Egypte]] naar Klein-Azië en Griekenland gebracht. In het [[Oude Testament]] is het genre vertegenwoordigd met twee fraaie voorbeelden: de [[fabel van Jotam]] ([http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Re+9&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl* Rechters 9, 7-15]) en die van de Israëlitische koning Joas ([http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=2+Kon+14&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl 2 Koningen 14, 9]; ook [http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=2+Kron+25&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl 2 Kronieken 25, 18]) waar in beide voorbeelden de draak wordt gestoken met de pretenties van onbelangrijke lieden.
Vooral in het klassieke Griekenland waren fabels een succes. De oudste Griekse fabels treffen we aan bij [[Hesiodus]] (''de havik en de nachtegaal'', Werken en Dagen 202-212) en bij [[Archilochus (dichter)|Archilochus]] (''de vos en de aap'' en ''de vos en de adelaar''). Deze dichters namen, zoals gebruikelijk was gedurende de hele oudheid, fabels als exempla op in hun werk.
<br />De bekendste fabeldichter uit het oude Griekenland was de legendarische, volgens de overlevering gebochelde ex-slaaf [[Aisopos]] (later gelatiniseerd tot Aesopus). Hij wordt beschouwd als de vader van de Europese fabelliteratuur, en aan hem werden vrijwel alle fabels uit de oudheid toegeschreven. Zijn aandeel in de ontwikkeling van het genre is evenwel niet met zekerheid vast te stellen, want het is zeer de vraag of hij wel echt bestaan heeft.<br />Verder hebben [[Demetrius van Phalerum]] en de Syriër [[Babrios|Babrius]] (2e eeuw na Chr.) een rol gespeeld in de ontwikkeling van de fabel. De oudst bewaard gebleven verzameling van Griekse fabels staat op naam van deze Babrius. [[Aphthonius van Antiochië]] (ca. 400 na Chr.) nam een veertigtal prozafabels op in zijn ''Retorische Vooroefeningen''.
De Latijnse fabelliteratuur is vrijwel geheel aan de Griekse schatplichtig. De oudste Latijnse fabel vindt men bij [[Ennius]] (''de boer en de leeuwerik''). [[Horatius]] last soms fabels in zijn werken in: onder meer ''de stadsmuis en de veldmuis'' (Satiren II, 6, 80-117) en ''de vos en de wezel'' (Brieven I, 7, 29-33). In de 1e eeuw na Chr. bewerkte [[Phaedrus (schrijver)|Phaedrus]] een aantal aesopische fabels in Latijnse [[Griekse jambe|jambische senaren]]. Deze werden later (5e eeuw?) in proza geparafraseerd onder de titel ''Romulus'' (de zogenaamde ''Latijnse Aesopus''). Rond 400 na Chr. presenteerde [[Avianus]] een bewerking in Latijnse [[distichon|disticha]] van 42 fabels van Babrius.
Na de Oudheid is de fabeltraditie nog voortgezet. Hoofdzakelijk via Avianus en de zogenaamde Romulus, die als schoolboeken zeer populair waren, bleven de antieke fabels in de Middeleeuwen bekend. Reeds vroeg werden ze ook in de volkstalen overgezet, waarvan de ''[[Esopet]]'', een Middelnederlandse bewerking van de aesopische fabels, een mooi voorbeeld is.
De bekendste navolger van Aisopos is echter de Fransman [[Jean de la Fontaine]].
Vaak wordt ook [[Van den vos Reynaerde]] (''Reinaart de Vosch'') een fabel genoemd, maar dit is strikt genomen niet correct, aangezien een fabel in principe een kort verhaal moet blijven en de moraal eigenlijk niet polyinterpretabel kan zijn. In feite kan men - partieel - dezelfde tegenwerping maken bij ''[[Animal Farm (boek)|Animal Farm]]'' van [[George Orwell]].
== Zie ook ==
| 