Hersenzenuw: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pinkhof (2012) schrijft occipitale kwab
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 3:
Onder '''hersenzenuwen''' of '''craniale zenuwen''' worden de [[zenuw]]en verstaan die rechtstreeks uit de [[hersenen]] en [[hersenstam]] ontspringen. Hersenzenuwen worden hiermee onderscheden van de [[rugzenuw]]en, die uit het [[ruggenmerg]] ontspringen.<ref name="Vilensky">{{cite book|author= Vilensky, J., Robertston, W., Suarez-Quian, C.| title=The Clinical Anatomy of the Cranial Nerves: The Nerves of "On Olympus Towering Top" |year=2015|publisher=Wiley-Blackwell|location=Ames, Iowa|isbn=978-1-118-49201-7}}</ref> Hersenzenuwen geven informatie door tussen het brein en verschillende delen van het lichaam, met name in gebieden in het hoofd en de nek.<ref name="Gray's2008">{{cite book|author=Standring, S., Borley, N. R.|title=Gray's anatomy: the anatomical basis of clinical practice|year=2008|publisher=Churchill Livingstone/Elsevier|location=[Edinburgh]|isbn=978-0-443-06684-9|edition=40ste editie|chapter=Overview of cranial nerves and cranial nerve nuclei}}</ref>
 
RugzenuwenRuggenmergzenuwen ontspringen achtereenvolgens uit het ruggenmerg, waarbij de eerste ontspringt uit de ruimte net boven de eerste halswervel. De hersenzenuwen ontspringen uit het [[centraal zenuwstelsel|centrale zenuwstelsel]] (CZS), boven dat niveau.<ref name="Kandel">{{cite book|author=Kandel, E. R.|title=Principles of neural science|year=2013|publisher=McGraw Hill|location=Appleton and Lange|isbn=978-0-07-139011-8|edition=5de editie}}</ref> Elk paar hersenzenuwen komt voor aan beide kanten van het lichaam. Afhankelijk van hoe de definitie wordt gesteld, hebben mensen twaalf of dertien paar hersenzenuwen, die worden aangegeven met de Romeinse cijfers I–XII ("hersenzenuw nul", ook wel de "terminalenervus zenuwterminalis", wordt soms ook inbegrepen). De nummering van de hersenzenuwen is gebaseerd op de volgorde waarin zij ontspringen uit het brein, van voor naar achter (hersenstam).<ref name="Vilensky"/>
 
De terminalenervus zenuwterminalis, de [[nervus olfactorius]] (N. I) en de [[nervus opticus]] (N. II) ontspringen uit het [[cerebellum]] of de voorhersenen. De andere tien paar ontspringen uit de hersenstam, het diepste deel van de hersenen.<ref name="Vilensky"/>
 
De hersenzenuwen maken deel uit van het [[perifeer zenuwstelsel|perifere zenuwstelsel]] (PZS),<ref name="Vilensky"/> hoewel N. I en N. II op structureel niveau eigenlijk beter bij het centrale zenuwstelsel passen.<ref>Board Review Series – Neuroanatomy, Fourth Edition, Lippincott Williams & Wilkins, Maryland 2008, p. 177. {{ISBN|978-0-7817-7245-7}}.</ref>
Regel 14:
Mensen hebben in principe twaalf paar hersenzenuwen. De zenuwen zijn over het algemeen vernoemd naar de functie die ze uitvoeren en aangezien Latijn de ''[[lingua franca]]'' is in de geneeskunde, staan ze internationaal bekend onder hun Latijnse naam. In de tabel hieronder worden alle hersenzenuwen genoemd, met daarbij de vertaling van de naam naar het Nederlands en een korte omschrijving. De hersenzenuwen zijn genummerd op hun rostraal-caudale positie (van voor naar achter).<ref name="Vilensky"/> Dit houdt in dat N. I, de nervus olfactorius, het meest vooraan ligt in de hersenen. Als het brein uit de schedel wordt verwijderd, zijn de zenuwen in hun numerieke volgorde te zien.<ref name=Marieb>{{cite book|author=Marieb, E. N., Brady, P., Wilhelm, J.|title=Human anatomy|year=2012|publisher=Benjamin Cummings|location=Boston|isbn=978-0-321-75327-4|pages=431–432|edition=6de editie}}</ref>
 
Een Duitse onderzoeker heeft in 1878 een dertiende paar hersenzenuwen gevonden in haaien. In 1913 werd de zenuw, die vaak wordt aangeduid als hersenzenuw nul of terminalenervus zenuwterminalis, ook bij mensen gevonden.<ref name="Sex and the Secret Nerve">{{cite journal |doi=10.1038/scientificamericanmind0207-20 |title=Sex and the Secret Nerve |journal=Scientific American Mind |volume=18 |pages=20–7 |year=2007 |last =Fields |first =R. Douglas}}</ref> Uit een studie uit 1990 is gebleken dat de dertiende hersenzenuw bij de meeste mensen voorkomt.<ref name="ape">{{cite journal | author=Fuller, G. N., Burger, P. C. |title=Nervus terminalis (cranial nerve zero) in the adult human |journal=Clinical Neuropathology |volume=9 |issue=6 |pages=279–83 |year=1990 |pmid=2286018}}</ref><ref name="bermantoday">{{cite journal |author=Berman L |title=Scientists discover secret sex nerve |periodical=TODAY | date=25 maart 2008| url=http://www.today.com/id/23781652#.U3497fntvCt}}</ref> De zenuw is echter erg klein en het is onduidelijk wat voor functie de zenuw heeft in mensen.<ref name="Vilensky"/><ref name="Kandel"/>
 
De hersenzenuwen lopen zowel binnen als buiten de schedel. De paden binnen de schedel worden "intracranieel" genoemd, terwijl de paden buiten de schedel "extracranieel" worden genoemd. In de schedel zitten gaten, zogenaamde "foramina", waardoor de zenuwen de schedel kunnen verlaten. Zoals eerder genoemd bestaan alle hersenzenuwen in paren, wat inhoudt dat ze allemaal aan zowel de linker- als de rechterkant van het lichaam voorkomen. Wanneer een spier of lichaamsfunctie wordt aangestuurd door een zenuw die aan dezelfde kant van het lichaam ontspringt, wordt dit een ''ipsilaterale'' (Latijn voor "dezelfde kant") functie genoemd. Wanneer de functie aan de andere kant van het lichaam ligt dan de oorsprong van de zenuw, wordt dit een ''contralaterale'' ("tegengestelde kant") functie genoemd.<ref>{{cite book|last = Albert|first=D.|title=Dorland's Illustrated Medical Dictionary|date=2012 |publisher=Saunders/Elsevier |location=Philadelphia, PA |isbn=978-1-4160-6257-8 |edition=32ste editie}}</ref>
Regel 63:
De [[nervus opticus]] (N. II) geeft visuele informatie door van de ogen naar het centrum voor visuele verwerking, in de [[occipitale kwab]].
 
Wanneer de nervus opticus beschadigd is, worden bepaalde aspecten van het zicht aangetast, afhankelijk van waar de schade zit. Zo kan het voorkomen dat iemand geen objecten meer kan zien aan de linker- of rechterkant van het gezichtsveld (homonieme [[hemianopsie]]). Het is ook mogelijk dat iemand objecten aan de randen van het gezichtsveld niet meer kan zien (bitemporale hemianopsie), als ook het [[optischchiasma chiasmeopticum]] is beschadigd.<ref name=Netter2007>{{cite book|author=Norton, N.|title=Netter's head and neck anatomy for dentistry|year=2007|publisher=Saunders Elsevier|location=Philadelphia, Pa.|isbn=978-1-929007-88-2}}</ref> Het zicht kan worden getest door het gezichtsveld te onderzoeken, of door het netvlies te onderzoeken met een oftalmoscoop ([[funduscopie]]). Het testen van het gezichtsveld kan worden gebruikt om structurele laesies in de nervus opticus of verder in de visuele paden aan te wijzen.<ref name="Kandel"/>
 
[[Bestand:Lawrence 1960 14.13.png|thumb|150px|Verschilende afwijkingen aan de ogen vanwege beschadigingen aan de hersenzenuwen]]