Cyclustheorie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
Een '''cyclustheorie''' stelt dat de geschiedenis zichzelf herhaalt, in ieder geval in enkele essentiële onderdelen.
De [[Chinese historiografie]] werd beschreven volgens het vaste patroon van een steeds terugkerende [[dynastieke cyclus]]. De eerste keizer verkreeg het [[Hemels Mandaat]] door zijn kwaliteiten, maar zijn opvolgers bezaten steeds minder kwaliteiten. Het wanbestuur van de laatste keizer was een [[Legitimiteit (politiek)|rechtvaardiging]] van het [[recht van opstand]], zodat deze afgezet mocht worden. Het Hemels Mandaat kwam daarna toe aan de eerste keizer van de nieuwe dynastie, die zo de nieuwe [[Zoon des Hemels]] werd.
Zo zag [[Polybios]] in de tweede eeuw v.Chr. in zijn ''[[Historiën]]'' een [[anacyclose]] of politieke evolutie van [[monarchie]], [[Koning (titel)|koningschap]], [[tirannie]], [[aristocratie]], [[oligarchie]], [[democratie]] naar [[ochlocratie]]. Dit wordt gevolgd door chaos en uiteindelijk de machtsovername door een [[demagoog]], weer uitmondend in monarchie.▼
Voor de [[Indische filosofie]] geldt de cyclische benadering als basis met ''[[samsara]]'' als de eeuwigdurende cyclus van dood en [[Reïncarnatie|wedergeboorte]].
▲
[[Ibn Khaldun]] (1332-1406) zag de cycli niet slechts door politiek ontstaan, maar ook door klimaat en geografie.
[[Giambattista Vico|Vico]] (1668-1744) stelde in ''[[Scienza Nuova]]'' dat elk volk drie fases doormaakt. In het tijdvak der goden komt religie op, het gezin en andere elementaire instellingen. In het tijdvak van de helden gaat het volk gebukt onder het juk van de heersende adel, waarna in het tijdvak van de mensen het volk in opstand komt en gelijkheid verwerft. Dit zet ook het uiteenvallen van de maatschappij in gang. De invloed van Vico tijdens en kort na zijn leven was echter beperkt en zette pas vanaf de negentiende eeuw in.
Ten tijde van de [[Verlichting (stroming)|verlichting]] domineerde echter het [[vooruitgangsgeloof]] en zagen weinigen wat in deze cycli. Een van de uitzonderingen was [[Montesquieu]] (1689–1755) die in de geschiedenis geen bewijs van het vooruitgangsgeloof zag. Hij zag echter ook geen onderliggend patroon van opkomst, bloei en neergang, maar vooral een ongekend aantal mogelijkheden waarop een samenleving zich kon ontwikkelen.
| |||