Opper-Silezië: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
k →Geschiedenis: lf; uniforme schrijfwijze binnen artikel |
||
Regel 9:
Het [[Verdrag van Versailles (1919)|Verdrag van Versailles]] bepaalde dat de bevolking in een volksraadpleging ([[plebisciet]]) zelf moest bepalen bij welke staat zij wilde behoren. Dit plebisciet zou alleen in tweetalige gebieden worden gehouden en niet in de westelijke randdistricten van de provincie, die met hun voor 90% of meer Duitstalige bevolking bij Duitsland zouden blijven. Ook een zuidelijke grensstrook – het zogenaamde [[Hultschiner landje]] – viel buiten het volksstemmingsgebied en werd rechtstreeks aan het nieuwe Tsjecho-Slowakije toegewezen. Na een periode van grote onrust en geweldplegingen, waardoor de uitvoering van de volksstemming onmogelijk werd gemaakt, vond zij uiteindelijk dan toch onder internationaal toezicht plaats. 60% van de mensen die een stem uitbrachten koos voor Duitsland en dat vond de [[Entente]] te weinig om het hele gebied aan Duitsland te laten. Met name Frankrijk had Polen steeds gesteund in zijn claim op geheel Opper-Silezië en zag in de stemmingsuitslag een mogelijkheid tot een gebiedsverdeling die de nieuwe Poolse staat zou versterken en Duitsland navenant zou verzwakken. Het Verenigd Koninkrijk wist zijn oplossing van een gebiedsverdeling aanvaard te krijgen. Het grootste deel van het mijnbouw- en industriegebied werd daarbij aan Polen toegewezen, hoewel juist in die geïndustrialiseerde stadsgebieden (te weten in Kattowitz ([[Katowice]]), Gleiwitz ([[Gliwice]]), Hindenburg ([[Zabrze]]), Beuthen ([[Bytom]]) en Königshütte ([[Chorzów]]) een aaneengesloten stedelijk gebied waar de bevolking zich tussen 1870 en 1910 had vermeerderd van een kwart tot bijna één miljoen) een grote meerderheid voor Duitsland had gestemd. De stemmingsuitslag van het omringende platteland gaf niettemin de doorslag boven die van deze steden.
Opper-Silezië had tot de [[Tweede Wereldoorlog]] een zeer gemengde bevolking. Voor de verdeling sprak in 1910 op een totale bevolking van 2.110.732, 884.045 (40,2%) Duits, en 1.169.340 (55,4%) Pools. Na de verdeling sprak in het bij Duitsland gebleven deel 59,6% Duits, de overigen gaven op beide talen (28,1%) of alleen Pools (11,2%) te spreken. In het bij Polen gevoegde deel gaf een derde deel van de bevolking op dat zij als Duitstalig wilden worden beschouwd, hoewel deze 'Duitsers' merendeels tweetalig waren. In het verdelingsverdrag na de volksraadpleging werd onder andere bepaald dat zij recht hadden op Duits onderwijs. Van de uitvoering van deze minderheidsrechten kwam weinig terecht en hun onderdrukking was in 1939 voor de nationaalsocialisten een excuus om, na een zogenaamde bezetting van het station van [[radio Kattowitz]] door Poolse provocateurs, [[Fall Weiss|Polen binnen te vallen]]). Onder het nationaal-socialistische regime werd het gebied als de ''[[rijksgouw|Gau]]'' [[Opper-Silezië (provincie)|Opper-Silezië]] rechtstreeks binnen het zogeheten [[Groot-Duitse Rijk]] gebracht en uitgebreid met aangrenzende delen van Polen (waaronder [[Auschwitz (stad)|Auschwitz]])
Na de Tweede Wereldoorlog werd de [[Oder-Neissegrens]] als nieuwe Pools-Duitse grens vastgesteld en vanaf toen was geheel Opper-Silezië Pools. Een groot deel van de bevolking vluchtte of werd verdreven. Alleen degenen die in staat waren Pools te spreken mochten voorlopig blijven, mits zij een verzoek indienden om Pools staatsburger te worden, wat overigens alleen na een taalkundige en een politieke toetsing toegestaan kon worden. Voorlopig werd aan 60% van de bevolking toegestaan om te blijven, zie ''[[Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog]]''. Daarna werd het verboden in het openbaar nog langer Duits te spreken. Deze strenge repoloniseringspolitiek had kennelijk beperkt succes, want rond en ten oosten van [[Opole (stad)|Opole]] (voor 1945 ''Oppeln'') bleef een Duitse, althans Duitsgezinde, minderheid van enkele honderdduizenden Sileziërs bestaan. Door het verbod om de Duitse taal te gebruiken zijn zij primair op het Pools als taal overgegaan, maar tweetaligheid wordt onder hen gecultiveerd. Tussen 1945 en 1990 zijn na het sluiten van akkoorden tussen Polen en de [[Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)|Bondsrepubliek Duitsland]] grotere aantallen geëmigreerd naar Duitsland. Na 1990 kregen ook de achterblijvers het recht om de Duitse nationaliteit aan te vragen en velen zochten werk in Duitsland. Zie: ''[[Duitse minderheid in Polen]]''.
| |||