Zuiderzee: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 213.222.6.43 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Tulp8 |
2 (onbereikbare) links aangepast en 0 gemarkeerd als onbereikbaar #IABot (v1.5.4) |
||
Regel 43:
Gedurende de [[vroege middeleeuwen]] begonnen er grote veranderingen op te treden. Eerst ontstond in de 8e eeuw het [[Marsdiep (zeegat)|Marsdiep]]. Onder invloed van het [[middeleeuws klimaatoptimum]] (de warme periode van ca. 800-1200) steeg de [[zeespiegel]] en de Noordzee kon via het Marsdiep steeds verder in het [[Almere (meer)|Aelmere]] doordringen. In 838 was er een eerste grote [[Stormvloed van 838|overstroming]], waarbij volgens twee bronnen een groot aantal plaatsen werd verwoest. Daarna bleef het ruim twee eeuwen betrekkelijk rustig.
Tegen 1100 had het Aelmere zich al flink uitgebreid, vooral naar het zuiden en westen toe. De aanhoudende stormvloeden hadden tot gevolg dat er steeds meer land afbrokkelde.<ref>Bossaers, p. 15</ref> Een serie stormen in de loop van de 12e en vooral 13de eeuw, waarbij grote delen van het [[veen (grondsoort)|veenland]] werden weggeslagen scheidde [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] en [[Friesland]] van elkaar. Het begon met de [[Sint-Julianavloed|Julianavloed]] in 1164 en de grote [[Allerheiligenvloed (1170)|Allerheiligenvloed]] van 1170. Na de overstromingsrampen van [[Stormvloed van 1212|1212]], [[Stormvloed van 1214|1214]] en 1219 ([[Sint-Marcellusvloed (1219)|eerste Sint Marcellusvloed)]] en 1248 brak het zeewater in het Aelmere in, waarbij naar verluidt de duinenrij bij [[Callantsoog]] werd weggeslagen. De natuurlijke barrières waren hiermee gebroken en het binnenmeer veranderde in een binnenzee. Na de stormramp van [[Stormvloed van 1282|1282]] (waarbij de verbinding tussen [[Texel]] en het vasteland, het huidige [[Noord-Holland]], werd doorbroken) en de desastreuze [[Sint-Luciavloed]] in 1287 waarbij vele tienduizenden doden vielen, was dit proces helemaal voltooid. Het Marsdiep vormde nu een rechtstreekse verbinding tussen de Noordzee en de nieuwe binnenzee.<ref>https://web.archive.org/web/20130716194149/http://www.atem.nl/CIV/NED/NH001.HTM</ref> Inmiddels was ook het [[Amsteldiep]] ontstaan. Het eiland [[Griend (zandplaat)|Griend]] was door de stormvloed van 1287 helemaal onder water verdwenen, wat voor nog meer watertoevoer vanuit noordelijke richting zorgde.
Er zijn echter diverse aanwijzingen dat de Zuiderzee al vóór de Sint Luciavloed een echte binnenzee was geworden, misschien zelfs al in de 12e eeuw. Zo werden bij de [[Amstel (rivier)|Amstel]] in het midden van de 13e eeuw al dijken aangelegd, wat nodig zou zijn bij eb en vloed.<ref>[https://books.google.nl/books?id=mFpbAAAAQAAJ&pg=RA1-PA138&dq=allerheiligenvloed+van+1170&hl=nl&sa=X&ei=vma5VOi-Mcu8ygPb44Bo&ved=0CB8Q6AEwAg#v=onepage&q=allerheiligenvloed%20van%201170&f=false Friedrich Arends, R. Westerhoff (1835) ''Natuurkundige geschiedenis van de kusten der Noordzee'', p. 141]</ref>
Regel 159:
== Voormalige eilanden in de Zuiderzee ==
[[Bestand:Marken NASA.jpg|{{largethumb}}|Marken, een van de voormalige Zuiderzee-eilanden, tegenwoordig een schiereiland in het Markermeer]]
Van de vijf eilanden die ten zuiden van de latere Afsluitdijk in de Zuiderzee lagen bestaat alleen het voor [[Amsterdam]] liggende [[Pampus (eiland)|Pampus]] nog als een echt eiland. Ten noorden daarvan ligt [[Marken (Markermeer)|Marken]], dat sinds de aanleg van een dam in 1957 feitelijk een [[schiereiland]] is. [[Wieringen]] is door de [[Wieringermeerpolder]] onderdeel geworden van het vasteland.<ref group="noten">Er zijn plannen geweest om het oorspronkelijke eiland weer los van het land te maken door middel van de aanleg van het [[Wieringerrandmeer]] tussen het [[Amstelmeer]] en het IJsselmeer. Dit project werd in 2010 afgeblazen ([https://web.archive.org/web/20160304201059/http://www.rtvnh.nl/nieuws/50431/SP
In sommige bronnen{{Bron?||2014|10|01}} wordt er ook nog over het eiland [[Villa (eiland)|Villa]] gesproken in de Zuiderzee. Door de steeds grotere wordende Zuiderzee werd [[Nagele]] eerst een eiland voordat het helemaal opging in de Zuiderzee.{{Bron?||2014|10|01}}
| |||