[[Bestand:J.H. van Dale.jpg|thumb|right|Johan Hendrik van Dale]]
De Van Dale is vernoemd naar [[Johan Hendrik van Dale]], die het ''Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal'' van [[I.M. Calisch]] en [[N.S. Calisch]] uit 1864 bewerkte tot zijn eigen woordenboek. Hij paste onder andere de spelling toe van [[De Vries en Te Winkel]], die in 1863 de basis hebben gelegd voor de huidige Nederlandse spelling. Van Dale overleed aan de pokken op 19 mei 1872 toen de eerste afleveringen van het woordenboek verschenen waren.<ref>[http://kranten.delpher.nl/nl/view/index?query=dale+woordenboek+nederlandsche+taal+aflevering&coll=ddd&image=ddd%3A010873652%3Ampeg21%3Aa0014&page=1&maxperpage=10&sortfield=date (Delpher) Advertentie in het ''Nieuw Israëlitisch Weekblad'' van 1 maart 1872] bij de verschijning van de eerste aflevering van het ''Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal''. Zoals in die tijd gebruikelijk verschenen omvangrijke boeken in afleveringen. Deze eerste aflevering omvatte de eerste 128 pagina's van het woordenboek.</ref> De uitgave werd in 1874 voltooid door zijn leerling [[Jan Manhave]].
De eerste uitgave van Van Dale was door de samenstellers gebaseerd op het Nederlands-Franse deel van het ''Nieuw Fransch-Nederduitsch en Nederduitsch-Fransch Woordenboek'' van [[S.J.M. van Moock]], dat tussen 1843 en 1846 was verschenen.
De benaming ''De Dikke Van Dale'' ligt voor de hand; de drukken van de eerste twee uitgaven hadden een omvang van zo'n 1400 pagina's; de derde uitgave van 1884 was sterk uitgebreid en had een druk van 1756 pagina's. Dit woordenboek was naast de bijbel een van de dikste boeken die de gemiddelde Nederlandstalige op de boekenplank had staan. De omvang van het woordenboek is sindsdien uitgedijd: de veertiende uitgave van 2005 omvat zo'n 4500 bladzijden in drie banden (plus een [[cd-rom]]).
