Lewiszuur: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
lewiszuur met kleine letter in Van Dale (2015)
lewiszuur en lewisbase met kleine letter in Van Dale (2015)
Regel 1:
{{Zijbalk zuren en basen}}
Een '''lewiszuur''' (L-zuur) is een molecuul of ionaire verbinding dat een [[elektronenpaar]] kan accepteren en een gecoördineerde [[covalente binding]] kan vormen met een elektronenpaardonor, (een [[Lewisbaselewisbase]] of L-base). Lewiszuren zijn vernoemd naar de Amerikaanse chemicus [[Gilbert Lewis (scheikundige)|Gilbert Lewis]].
 
De definitie van de term [[zuur (chemie)|zuur]] heeft in de geschiedenis van de [[scheikunde]] belangrijke veranderingen ondergaan. Oorspronkelijk werd de definitie beperkt tot stoffen die een waterstofion (H<sup>+</sup>) konden afstaan in water, zoals [[zoutzuur]] (HCl). Dit is de definitie volgens [[Svante Arrhenius|Arrhenius]] en zuren die hieraan voldoen worden [[Arrheniuszuur|Arrheniuszuren]] genoemd. Deze definitie werd vervolgens uitgebreid door [[Brønsted]] die zei dat zuren niet per se in water hoeven te reageren. Een [[Brønstedzuur]] is daarmee een molecuul dat een proton kan doneren. Kort daarop werd het begrip door Lewis nog verder uitgebreid met stoffen die helemaal geen waterstof bevatten. Volgens Lewis was het accepteren van een elektronenpaar kenmerkend voor een zuur. Alle Arrheniuszuren en Brønstedzuren vallen ook onder deze definitie en zijn dus ook Lewiszurenlewiszuren. Andersom geldt dat niet. Er zijn Lewiszurenlewiszuren die geen Arrheniuszuren of Brønstedzuren zijn. Bekende voorbeelden hiervan zijn: [[aluminiumchloride]] (AlCl<sub>3</sub>), [[zinkchloride]] (ZnCl<sub>2</sub>), [[ijzer(III)chloride]] (FeCl<sub>3</sub>) en [[boortrifluoride]] (BF<sub>3</sub>).
 
Het eenvoudigst denkbare Lewiszuurlewiszuur is het proton zelf (H<sup>+</sup>), maar dit is tegelijk ook een Brønstedzuur. Voor een reactievoorbeeld kan als Lewisbaselewisbase een [[oxide]]-ion (:O<sup>2-</sup>) dienstdoen (het [[Vrij elektronenpaar|vrije elektronenpaar]] dat bij de reactie wordt afgestaan aan de proton is aangegeven met de twee puntjes). De covalente binding tussen het waterstofatoom en het [[Zuurstof (element)|zuurstofatoom]] wordt gevormd volgens:
 
:H<sup>+</sup> + :O<sup>2-</sup> → O-H<sup>-</sup>
 
Een voorbeeld van een Lewiszuurlewiszuur dat geen Brønstedzuur is, is [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>). Koolstofdioxide reageert in het water met kleine hoeveelheden hydroxideionen die daarin aanwezig zijn. Daarbij wordt [[Waterstofcarbonaat|monowaterstofcarbonaat]] (HCO<sub>3</sub><sup>-</sup>) gevormd:
 
:CO<sub>2</sub> + O-H<sup>-</sup> → HCO<sub>3</sub><sup>-</sup>