Piëtisme (kerkgeschiedenis): verschil tussen versies

'''Piëtisme''' was een vroomheidsbeweging in de [[Evangelisch-Lutherse Kerk|Lutherse Kerk]], die van de laat-late [[17e eeuw]] tot midden [[18e eeuw]] haar grootste bloei kende.

== Geschiedenis ==

Als grondlegger van de beweging wordt [[Philipp Jakob Spener]] beschouwd, die de Lutherselutherse nadruk op Bijbelse doctrine combineerde met de Hervormde tendens van het krachtige christelijke leven. In [[1675]] publiceerde Spener zijn ''Pia desideria'' of ''Ernstige Wensen voor een Hervorming van de Ware Evangelische Kerk''. In deze publicatie deed hij zes voorstellen om de Kerk te hervormen:

Dit werk veroorzaakte een grote schokgolf in heel [[Duitsland]] en hoewel veel orthodoxe Lutherselutherse theologen en pastors zich diep beledigd voelden door het boek van Spener vond een groot aantal predikanten dat zijn klachten en zijn eisen doeltreffend beargumenteerd waren. Zij stemden vaak in met zijn plannen.

Spener stierf in [[1705]]. Hierna werd [[August Hermann Francke]] de leidende persoonlijkheid in het Piëtisme, dat aanhang kreeg binnen de meeste Lutherselutherse kerken in Europa.

== Achtergrond ==

De dogmatische formules van de Lutherse Kerk hadden haast de plaats ingenomen die [[Maarten Luther|Luther]] zelf alleen aan de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] had toegewezen. Vooral de geloofsformules werden bestudeerd en gepredikt, terwijl de Bijbel als bron voor een vroom leven minder belangrijk werd. In plaats van het bepleiten van het priesterschap van alle gelovigen, hadden Lutherselutherse pastors zich tot een [[hiërarchie]] gevormd, terwijl zij het praktisch pastoraal werk veronachtzaamden.

Binnen het Nederlandse gereformeerde protestantisme had de invloed van [[Johannes Calvijn]] ervoor gezorgd dat naast de theologie ook veel aandacht werd gegeven aan de christelijke ethiek. In theologische termen: waar het Lutheranismelutheranisme vrijwel alleen aandacht gaf aan het dogma van de rechtvaardiging door het geloof alleen, hadden calvinisten ook veel aandacht voor de heiliging en de vorming van een christelijke gemeenschap. De [[Presbyterianisme|presbyteriaanse]] organisatie van de kerk gaf de mensen een aandeel in het kerkelijk leven dat Lutheranenlutheranen minder hadden, maar het neigde tot een [[Legalisme (theologie)|legalisme]] dat de christelijke vrijheid in gevaar bracht en zelfoprechtheid bevorderde.

== Vergelijkbare vroomheidsbewegingen ==

In de niet-Lutherselutherse protestantse kerken in Nederland en Engeland zijn in de 17e en 18e eeuw vergelijkbare vroomheidsbewegingen aan te wijzen. In de [[Nederduits Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|Nederlandse gereformeerde kerk]] van de 17e en 18e eeuw heette deze beweging de [[Nadere Reformatie]], die nog steeds veel gezag heeft bij de [[bevindelijk gereformeerden]]. In Engeland kende men het [[Puritanisme]].

De Franse, katholieke, versie van deze beweging is het [[quietismequiëtisme]], dat een innerlijke rust voorstaat, een mysticisme dat men vindt in de individuele dialoog met God, zonder bemiddeling van [[sacrament|sacramenten]]. Onder de quietistenquiëtisten vindt men [[Fénelon]] of de eerste directrice van Saint-Cyr, Madame de Brinon. Deze beweging werd heftig bestreden door [[Jacques-Benigne Bossuet|Bossuet]].

== Kritiek ==

== Externe links ==