Maupoleum: verschil tussen versies

Het '''Maupoleum''' was een karakteristiek gebouw in [[Amsterdam]], gelegen aan de [[Jodenbreestraat]]. Het gebouw, dat werd geopend in [[1971]] en gesloopt in [[1994]], stond destijds bekend als een van de lelijkste gebouwen van Nederland.<ref>[https://www.amsterdam.nl/actueel/nieuws/mooiste-oudste/ De mooiste, oudste en lelijkste Universiteitsgebouwen van Amsterdam], www.amsterdam.nl; 22 augustus 2017.</ref>

De totstandkoming van het Maupoleum lag geheel in lijn met het grotestadsdenken - beter bekend als [[Cityvorming]] - van de toenmalige stadsbestuurders, dat begonnen was met het [[Algemeen Uitbreidingsplan|AUP]]: [[Algemeen Uitbreidingsplan]]. In de [[1930-1939|jaren dertig]] van de [[20e eeuw]] had de [[gemeente Amsterdam]] het als praktische toekomstvisie voor Amsterdam gepresenteerd. Dit plan voorzag in een sterk groeiende hoofdstad, met een navenant groeiende infrastructuur. In het Wederopbouwplan van 1953 was de nieuwe opzet van de inmiddels verkrotte en gedeeltelijk gesloopte buurt tussen [[Nieuwmarkt (Amsterdam)|Nieuwmarkt]] en [[Waterlooplein (Amsterdam)|Waterlooplein]] verder uitgewerkt. Daar hoorden grote gebouwen (zoals het Maupoleum) en brede wegen bij, een zienswijze die in de [[wederopbouw]]jaren van na de [[Tweede Wereldoorlog]] breeduit [[Plan Jokinen|omarmd]] werd.

De [[Wibautstraat (Amsterdam)|Wibautstraat]] en [[Weesperstraat]] waren inmiddels zulke brede stadswegen, en nog meer stonden op de planning. Onderdeel van die uitbreidingen was het doortrekken van voornoemde straten dwars door de [[Nieuwmarktbuurt]]. In de [[Jodenbreestraat]] was de asfaltweg ondertussen ook verbreed en het leek slechts een kwestie van tijd voor de snelweg over de [[Prins Hendrikkade]] langs het [[Centraal Station|Amsterdam Centraal]] overen verder via de [[PrinsHaarlemmer HendrikkadeHouttuinen]] er zou liggen. De betreffende [[middelpunt (meetkunde)|Centrum]]buurten moesten toch op de schop voor de aanleg van de [[metro (vervoermiddel)|metro]] - het leken 'twee vliegen in één klap' te worden.

Het liep echter anders. De Amsterdammers kregen genoeg van de als [[megalomaan]] ervaren uitbreidingsdrift van hun bestuurders en riepen die uiteindelijk een halt toe met een langlopende keten van protesten. Het ideaal van de [[1960-1969|jaren zestig]], de eerder genoemde [[Cityvorming]], was inmiddels massaal verlaten; men wilde wonen in het centrum van de stad, en niet naar torenflats in buitenwijken weggedrukt worden door grootschalige kantoorgebouwen en kille zakelijkheid. De protesten hadden succes: de plannen voor de snelweg werden in [[1972]] in de gemeenteraad weggestemd, en de oude buurt werd in het kader van de [[stadsvernieuwing]] na de aanleg van de [[metroAmsterdamse (vervoermiddel)metro|metro]] herbouwd. Hierdoor was het kleinschalige karakter van de [[Nieuwmarktbuurt|Nieuwmarkt]]- en [[Jodenbuurt (Amsterdam)|Jodenbuurt]] grotendeels behouden - een gegeven waar de Amsterdammers zeer gelukkig mee waren.

Het Maupoleum stond er inmiddels echter wel en was nu juist in zijn omvang ontwikkeld om langs een vierbaansweg te staan. Was het ontwerp ervan indertijd dan ook nog zonder negatieve weerklank ontvangen door de [[welstandscommissie]] - na het afblazen van de uitbreidingsplannen en het herbouwen van de oude buurten werd het gigantische gebouw algemeen ervaren als een betonpuist die ernstig detoneerde met de omgeving. Het pand werd bovendien, samen met het [[Wibauthuis]], door veel Amsterdammers ervaren als het symbool van de [[arrogantie]] van de macht die lang zijn grotestadsplannen had weten door te drukken; een reputatie die met het verstrijken der jaren sleets raakte, maar het esthetisch oordeel dat eraan kleefde: afwerende, ontoegankelijke en kille zakelijkheid, bleef onverminderd sterk (Rang 2005 en Van Rossem 2005). Zijn hele bestaan heette het Maupoleum in de volksmond 'het lelijkste gebouw van [[Nederland]]' (Hulsman 1997).

Niet alleen de publieke opinie was fel gekant tegen het pand, ook de gebruikers waren op z'n zachtst gezegd niet tevreden. De stoffenhandelaren hadden geen behoefte aan de grote ramen in hun puien, aangezien ze hun klanten - die wisten waarvoor ze kwamen - op afspraak ontvingen. De meesten plakten ze zelfs af, omdat ze niet alleen geen baat, maar vooral geen zin hadden in de inkijk.

De [[UvA]] merkte al snel dat een als kantoor ontworpen pand allerminst geschikt kan zijn als schoolgebouw. Het gebouw kende enkele grote ruimtes zonder ramen die werden gebruikt als collegezalen; het gebrek aan naar binnen tredend daglicht werkte versuffend en de [[airconditioning]] bleek niet berekend op de aantallen aanwezigen. Ze vielen vaak al snel in slaap tijdens de colleges en ongebruikelijk veel studenten en docenten die het pand frequenteerden meldden zich ziek (NRC Handelsblad 1993). Het was deze ongeschiktheid, tezamen met de torenhoge huren die [[Maup Caransa]] zijn huurders berekende waardoor de één na de ander failliet ging (Van der Voordt 2007), die het Maupoleum uiteindelijk de das om hebben gedaan.

* Hulsman, B. (1997) '"Het Maupoleum stond op een verkeerde plek'"; Architect Piet Zanstra zag zijn ontwerp afgebroken worden, ''NRC Handelsblad'', 11 april, pag. 9.