Verklärte Nacht: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Kippenbot1 (overleg | bijdragen)
k N.a.v. hernoeming/verwijdering categorie
→‎Geschiedenis: typografie en interpunctie verbeterd en enkele kleine stilistische wijzigingen aangebracht om vertaalde zinnen minder 'vertaald' te laten klinken.
Regel 21:
==Geschiedenis==
[[Bestand:R-dehmel 1905.jpg|thumb|left|Richard Dehmel 1905]]
De gedichtenverzameling ''‘Weib und Welt’'' van Dehmel heeft de jonge componist Schönberg sterk beïnvloed. In [[1897]] componeerde hij het lied ''’Mädchenfrühling’‘Mädchenfrühling’'' op tekst van Dehmel. Met behulp van deOnder inspiratie van zijn leraar [[Alexander von Zemlinsky]] keerdeverliet Schönberg zich van het strenge pad als volgeling van [[Johannes Brahms]] af in de richting van [[Richard Wagner]] met een gloedvolle bewondering voor alles wat met [[Richard Wagner]]hem te maken had. In die tijd woedde in Wenen de discussie wie van deze twee componisten het meest vooruitstrevend warenwas. De Brahmse esthetiek van een pure, absolute en abstracte muziek stond tegenover de Wagneriaanse esthetiek van buitenmuzikale programmatische elementen in de muziek.
 
Schönberg en Zemlinsky brachten met elkaar de zomervakantie door in [[Payerbach am Semmering]] ([[Oostenrijk]]) en daar werd Schönberg verliefd op Zemlinsky’s zuster Mathilde. (Zij trouwden in [[1901]].) Mede onder invloed van deze verliefdheid ontstond het strijksextet Verklärte''‘Verklärte NachtNacht’'' op.4, het eerste symfonischsymfonische gedicht voor kamerensemble. In dezeDeze compositie doetmarkeert Schönbergde afstandovergang van zijnSchönbergs Brahms-periode en staptnaar de programmamuziekprogrammatische muziek van Wagner binnen. (Overigens orkestreerde SchoenbergSchönberg in [[1937]] nog Brahms’ 1ste [[pianokwartet]] voor orkest. Dat werk wordt gekscherend Brahms’ 5de [[symfonie]] genoemd.)<ref>Essay bij de CD-uitgave van dit werk: City of Birmingham symphony orchestra, Simon Rattle, EMI records 747 301, [[1986]].</ref>
 
Een gedicht uit Dehmel’sDehmels genoemde werk is als basis genomen voor de muziek: een gesprek tussen twee verliefde mensen waarbij de vrouw in verwachting is van een kind van een andere man. Waarom Schönberg dit gedicht nam – Mathilde was in ieder geval niet zwanger van een andere man – is niet duidelijk. Net als de Tsjechische componist [[Bedřich Smetana|Smetana]] in zijn 1ste [[strijkkwartet]] ([[Z‘Z mého životaživota’]], ''‘Uit mijn leven’'', [[1876]]) had gedaan, verbond Schönberg [[programmamuziek]] met kamermuziek.<ref>H. H. Stuckenschmidt’sStuckenschmidts essay in bij de CD-uitgave op Deutsche Grammophon 415 326, [[1985]].</ref>
 
Dehmel’sDehmels gedicht en Verklärte''‘Verklärte NachtNacht’'' hebben vijf in elkaar overlopende delen. De compositie geeftvolgt de vormopbouw van het gedicht weer. Het tweede deel isverklankt de bekentenis van de vrouw over haar zwangerschap en het vierde de begripvolle reactie van de man. De gewaagde harmonieën [[harmonieleer|harmonie]] van het werk, de fantasie van de klankcombinaties en de aan [[Tristan und Isolde (opera)|Tristan en Isolde]] herinnerende chromatiek staan in dit werk staan ver van de toen gebruikelijke klanktaal. De première, door het [[Rosé Quartet]] in januari 1902, in [[Wenen]], veroorzaakte onbegrip bij het publiek. De première in [[Berlijn]], in oktober [[1902]], kreeg hevige negatieve kritiek.
 
Schönberg, dieverloor zijn vertrouwen in hetde werkcompositie nooit verloor,en arrangeerde hethaar in 1917 voor strijkorkest. Zelfs toen hij al jaren in de [[Verenigde Staten]] woonde, en zich bezighield met een volstrekt andere muziek, reviseerde hij deze versie nog (in [[1943]]). OpEn 8 april [[1942]]ook heeft de muziek nog de basis gevormd voor eenhet ballet ''The‘The pillar of firefire’'', dat op 8 april [[1942]]is uitgevoerd in de [[Metropolitan Opera]] in New York.
 
==Tekst==