Natiestaat: verschil tussen versies

De term '''natiestaat''' wordt wel gebruikt om aan te geven dat binnen een [[staat]] één [[natie]] (dominant) aanwezig is en dient om een [[soevereiniteit|soeverein]] territorium te bieden aan een bepaalde natie en haar culturele identiteit. Binnen deze staat leven ook mensen als minderheid met een andere nationale of etnische identiteit als minderheid; buiten de staatsgrenzen vormen degenen die weliswaar tot de eigen natie behoren maar niet op het grondgebied van de beteffendebetreffende staat wonen, op hun beurt ook weer zulke minderheden. Hierin ligt de basis van de strijd tussen natiestaten: het annexeren van gebied waar de eigen natie woont en het verwijderen van minderheden die de nationale samenhang in de eigen staat bedreigen door [[etnische zuivering]]. Het bereiken van een natiestaat wordt meestal gezien als het einddoel van een nationale staatsordening zoals in het 19de-eeuwse [[nationalisme]] nagestreefd werd. Dit nationalisme was om te beginnen een uitdrukking van de politieke emancipatie van 'het volk' tegenover de macht van de toenmalige, deels nog feodale, bovenlaag. Deze maatschappelijke bovenlaagelite nam, toen de aantrekkingskracht van de emancipatiebeweging bleek, en vooral na de democratische revoluties in het jaar 1848, om haar machtspositie te behouden gaandeweg het voortouw over in de nationalisering van de door hen gedomineerde samenleving. Zij werd zodoende een nationale elite die met de middelen, met name volksonderwijs, die de natiestaat haar gaf 'het volk' een nationale identiteit leerdeaanleerde, een proces dat begunstigd werd door de moderne middelen van de massa-media en de massa-mobiliteit.

De nationale staten die na de [[Eerste Wereldoorlog]] in Midden-Europa werden gevestigd, waren halve natiestaten in die zin dat zij zeer grote minderheden van een andere etnische, of pregnanter een andere nationale, signatuur omvatten. Met name in Polen en Tsjechoslowakije behoorden in het [[Interbellum]] tot 40% van de staatsburgers bij andere naties dan die van de nationale staat waarin zij woonden. De daaruit voortvloeiende instabiliteit droeg bij tot de [[Tweede Wereldoorlog]] die in de regelingen van Potsdam (1945), omwille van een blijvende vrede, werd beslotenopgelost met een massale etnische en nationale zuivering van die bevolkingsgroepen welke niet pasten bij het nationale karakter van de betrokken staten. Zie daarvoor [[etnische zuivering]]. Nog steeds streven halve, althans zwakke natiestaten naar een versterking van het nationale verband met een assimilatiepolitiek ten aanzien van hun minderheden. En andersom streven die minderheden naar autonomie in de gebieden waar dat democratische legimatie kan krijgen omdat zij er de meerderheid vormen, zoals in Spanje de [[Catalanen]]. Een dergelijke strijd leidt in Europa tot politieke spanningen en is alleen in Italië opgelost in de toekenning van verregaande bestuurlijke autonomie aan [[Zuid-Tirol]].

Veel landen op de wereld voldoen niet aan de strikte definitie-eisen om een natiestaat te zijn; [[Volksrepubliek China|China]] of [[Rusland]] bijvoorbeeld hebben vele minderheden binnen hun grenzen wonen die zeer verschillen van dehet in die landen dominante volken'staatsvolk'. Niettemin streven ook die staten naar een dominante nationale cultuur, zoals blijkt uit hun assimilatiepolitiek en in China ook uit een interne kolonisatie van niet-Chinese provincies.

Dichterbij zijn er de spanningen in België waar drie, met verschillende nationaliteiten verbonden, culturen en talen (Nederlands, Frans en Duits) in één staat functioneren. Die spanningen worden voorlopig gereguleerd met een federalisering waarin de eenheidstaat is opgelost in autonome gebieden (pseudo-natiestaten) elk met zijn eigen dominerende taal en cultuur. Zwitserland wordt als voorbeeld per excellence aangehaald voor het bewijs dat een moderne staat geen natiestaat hoeft te zijn. In dit geval moet niet vergeten worden dat de cantonale autonomie dan wel een voorwaarde daartoe is. Duitstalige en Franstalige cantons kennen geen [[taalminderheden]] en functioneren in feite als natiestaten.

DieModerne spanningen groeien recentelijk ook in natiestaten welke lange tijd nationaal betrekkelijk homogeen waren maar waarbinnen dat dominante nationale karakter ten gevolge van immigratie, internationalisering en globalisering onder druk komt te staan door de toevloed van mensen die behoren tot andere nationaliteiten.