Opper-Silezië: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Richardw (overleg | bijdragen)
het 'nieuwe Polen' werd niet _her_opgericht
Kwaremont (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 5:
 
==Geschiedenis==
Opper-Silezië was, als deel van Silezië, van 1526 tot 1742 [[Habsburgse monarchie|Oostenrijks]] en van 1742 tot aan het einde van de [[Eerste Wereldoorlog]] [[Pruisen|Pruisisch]]. De Hervorming die overal ingang had gevonden, werd na het midden van de 16de eeuw door de [[contrareformatie]] met succes bestreden en dathet nu opgelegde katholicisme hield ook de band met de Poolse taal en cultuur in stand. In de 19de eeuw zouden de ontwikkeling van mijnbouw en daarmee verbandhoudende industrie het agrarisch gebied na 1860 verstedelijken tot een 'tweede Roergebied van Duitsland'. De economische integratie in het [[Duitse Rijk]] bracht, vooral in de steden, een culturele verduitsing met zich mee. OmdatDeels deberustte kleinedeze meerderheid vanop de bevolkingvestiging van Opper[[luthers]]e Duitstaligen uit [[Neder-Silezië]] en overig [[Pruisen]], metdie namede ambtenarij en de plattelanders,technische specialisten in de mijnbouw en de industrie vormden. Zij vormden een tiende tot een vijfde van de bevolking. Het verplichte onderwijs zorgde ervoor dat vooral in de steden de Oppersileziërs tweetalig werden en velen gaandeweg verduitsten ([[germanisering]]). Echter de meerderheid van de plattelandsbevolking bleef Poolse dialecten sprak,spreken en daarom maakte het in 1919 opgerichte nieuweheropgerichte Polen aanspraak op het gebied, waartegen weer fel verzet ontstond van de DuitsgezindenDuitsgezinde Sileziërs. Het [[Verdrag van Versailles (1919)|Verdrag van Versailles]] bepaalde dat de bevolking in een volksraadpleging ([[plebisciet]]) zelf moest bepalen bij welke staat zij wilde behoren. Na een periode van grote onrust en geweldplegingen koos 60% voor Duitsland. Open lastdat vanvond de [[entente]] toch te weinig om het gebied aan Duitsland te laten. Met name Frankrijk wilde de nieuwe Poolse staat versterken en Duitsland verzwakken en zo werd het gebied toch verdeeld tussen Duitsland en Polen, waarbij aan Polen het grootste deel van het industriegebied toevielwerd toegewezen, hoewel juist in de geïndustrialiseerde stadsgebieden een grotere meerderheid voor Duitsland had gestemd. Na de [[Tweede Wereldoorlog]] werd de [[Oder-Neissegrens]] als nieuwe Pools-Duitse grens vastgesteld en vanaf toen was geheel Opper-Silezië Pools. Een groot deel van de bevolking vluchtte of werd verdreven. Alleen degenen die in staat waren Pools te spreken mochten voorlopig blijven, mits zij een verzoek indienden om Pools staatsburger te worden, wat overigens alleen na een taalkundige en een politieke toetsing toegestaan kon worden. Zie: ''[[Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog]]''. Daarna werd het verboden in het openbaar nog langer Duits te spreken.
 
Opper-Silezië had tot de Tweede Wereldoorlog een zeer gemengde bevolking. Voor de verdeling sprak in 1910 op een totale bevolking van 2.110.732, 884.045 (40,2%) Duits, en 1.169.340 (55,4%) Pools. Na de verdeling sprak in het bij Duitsland gebleven deel 59,6% Duits, de overigen gaven op beide talen (28,1%) of alleen Pools (11,2%) te spreken. In het bij Polen gevoegde deel gaf een derde deel van de bevolking op dat zij als Duitstalig wildewilden worden beschouwd, hoewel zij meerendeels tweetalig waren. In het verdelingsverdrag na de volksraadpleging werd bepaald dat zij recht hadden op eigen onderwijs. Hun onderdrukking was voor de nationaalsocialisten een motief om na een zogenaamde bezetting van het station van [[radio Kattowitz]] door Poolse provocateurs, in 1939 de oorlog tegen Polen met een militaire grensoverschrijding te beginnen.
 
Na 1945 bleef een autochtone bevolking achter waarvan een deel zich Duits bleef voelen. Een strenge repoloniseringspolitiek had kennelijk beperkt succes want na 1990 woont er rond en ten oosten van [[Opole (stad)|Opole]] (Duits: ''Oppeln'') nog een Duitse, overigens (ook) Pools sprekende, minderheid van enkele honderdduizenden Sileziërs. Na 1990 kreeg deze groep het recht op de Duitse nationaliteit. Zie: ''[[Duitse minderheid in Polen]]''.
 
== Tram ==