Volksduitsers: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
red.
Regel 1:
[[AfbeeldingBestand:Historical German linguistical area.PNG|280px|thumb{{largethumb}}|Het Duitse taalgebied in Europa met de landsgrenzen van 1918 tot aan de Tweede Wereldoorlog. De verticaal gearceerde gebieden werden gekenmerkt door gemengde Duits-Slavische en Duits-Baltische taalgroepen. Let op de [[Diaspora (antropologie)|diaspora]] van Volksduitse woongebieden in [[Wolhynië]] en [[Roemenië]].]]
'''Volksduitsers''' ([[Duits]]: Volksdeutsche, synoniem: Auslanddeutsche) was de term die na de [[Eerste Wereldoorlog]] gebruikt werd om Duitsers aan te duiden die als afzonderlijke volksgroep buiten [[Duitsland]] (en buiten [[Oostenrijk]] en [[Zwitserland]]), meestal reeds eeuwenlang, woonden. De term slaat op de [[etniciteit|etnische]] Duitse minderheden in Midden- en Oost-Europa, maar wordt soms ook op Duitse immigranten in de Nieuwe Wereld toegepast. Men moest Volksduitsers onderscheiden van Staatsduitsers, meestal ook aangeduid als ''Rijksduitsers'' (Reichsdeutsche), dat wil zeggen, staatsburgers van het [[Duitse Rijk]] zoals het tussen 1871 en 1945 bestond (na 1938 met inbegrip van Oostenrijk). Toen het nationaalsocialistische Duitsland Midden- en gedeeltelijk Oost-Europa had bezet, werden vanuit Duitsland aangevoerd ambtenaren- en politiepersoneel, evenals Duitse boerenkolonisten en ondernemers, onderscheiden als afkomstig uit het "Altreich" naast de autochtone Duitstalige minderheden in de bezette landen. Sinds de oorlog heeft de term Volksduitser echter een negatieve lading gekregen, in reactie op het nazistische misbruik ervan. Dat kan in Midden- en Oost-Europa een reden zijn om de term juist wel te blijven gebruiken, terwijl de betrokkenen zelf daar juist geen prijs (meer) op stellen.
Onder invloed van de Engelse terminologie wordt in het Nederlands de aanduiding Volksduitser steeds meer vervangen door [[etnische Duitser]].
 
== Emigratieperiodes van Volksduitsers ==
 
=== Middeleeuwen ===
Vanaf het begin van de 12e eeuw kwamen [[emigratie]]golven van stedelingen en boeren uit de landen van het [[Heilige Roomse Rijk]], kortweg [[Duitse Rijk]], naar het oosten op gang. Deze [[Ostsiedlung]] kwam vooral vanuit het noorden van het toenmalige Duitse Rijk, dus de Nederlanden inbegrepen, en ging in de richting van [[Silezië]], [[Pommeren (landstreek)|Pommeren]], [[Oost-Pruisen]] en de [[Neumark]], en vanuit Midden-Duitsland naar [[Bohemen]] en [[Moravië (regio)|Moravië]] (het huidige [[Tsjechië]]) en het toentertijd Hongaarse [[Slowakije]]. De rechtsongelijkheid tussen vaak horige inheemsen en vrije kolonisten zou aan het einde van de Middeleeuwen verdwijnen, toen de verschillende bevolkingsgroepen verregaand met elkaar geïntegreerd waren en het verschil in rechtspositie verdween.
Regel 18 ⟶ 17:
 
=== Volksduitsers in Amerika ===
Een anderegrote groep Volksduitsers emigreerde naar de Nieuwe Wereld: vijftien miljoen Duitstaligen vonden vanaf het midden van de 18e eeuw daar hun toekomstbestaan. In Zuid-Amerika, vooral in het zuiden van Brazilië, wisten zij lange tijd, en in een aantal kolonies tot op vandaag de dag, hun eigen cultuur te bewaren omdat hun afstand tot de Latijns-Amerikaanse cultuur grotergroot was en de. [[Lutheranisme|lutheranenLutheranen]] en [[Mennonisme|menisten]] bleven in hun gemeenschappen apart van de katholieke 'mainstreammassa' organiseerden. Maar inIn Noord-Amerika en ook in Australië gingen zij, te beginnen in de steden, vrij snel op in de [[Smeltkroes (sociologie)|'melting pot']]. In de vele honderden dorpen die zij vooral in het [[Middenwesten]] hadden gesticht, vond assimilatie pas massaal plaats na de [[Eerste Wereldoorlog]],. toenDie dewas Amerikaansevoor 'mainstream'veel Amerikanen aanleiding de Duitse taal en cultuur als vijandig gingte beschouwen. Tot die tijd waren de [[Duitse Amerikanen]] ('Deutschamerikaner') een immigrantengroep met een sterk ontwikkelde eigen identiteit gebleven. Hun omvangrijke Duitstalige pers, onderwijs en kerkelijk en organisatieleven verdween echter na 1918 in snel tempo,. waarbijVeel veelDuitse DuitstaligenAmerikanen verengelsten zelfs hun familienamen verengelstenfamilienaam om niet langer de aandacht op hun afkomst te vestigen. Zie [[Duitse Amerikanen]].
 
== Na de Eerste Wereldoorlog ==
Regel 25 ⟶ 24:
 
== Tussen de wereldoorlogen ==
In de tijd tussen 1933 en 1945 zag het Duitse [[nationaal-socialisme]] in de Volksduitsers een potentieel machtsmiddel. Zij konden aangewend worden als zaakwaarnemers voor Duitse belangen in de landen waar zij woonden, en de toekomstige elite vormen in de te veroveren gebieden. Een, aan het Grootduitse Rijk trouwe, gideonsbende in de te bezetten gebieden en ook in de bevriende staten die daarmee hun soevereiniteit over een deel van hun bevolking moesten afstaan. Hun verenigingswezen werd al in de jaren dertig vanuit Berlijn gesubsidieerd en genazificeerd. Vooral daar waar de Duitsers gediscrimineerd werden en dicht bij het vaderland woonden, had deze politiek succes. Van de [[Sudeten-Duitsers]] bijvoorbeeld stemde twee derde op de nazi-partij. Zij steunden het streven naar [[Anschluss]] van hun woongebied, doorgevoerd in 1938 overigens met instemming van de Europese politieke machthebbers die op dat moment de onhoudbaarheid van hun multinationale staatsconstructies inzagen. Vervolgens leidde deze grensherziening tot de ontmanteling van Tsjecho-Slowakije in 1939. Een elite van de [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij|NSDAP]] gelieerde functionarissen werd vanuit Duitsland gesubsidieerd en gesteund bij het overnemen van de macht in bestaande Duitstalige en culturele organisaties. Vooral daar waar de Duitsers gediscrimineerd werden en dicht bij Duitsland woonden, had deze machtsovername succes, zoals onder de [[Sudeten-Duitsers]] die via [[Konrad Henlein]] en zijn politieke eenheidspartij actief politieke hulp verleenden bij de ontmanteling van [[Tsjecho-Slowakije]] in [[1938]].
 
Hitler wierp zich, althans volgens zijn propaganda, wel op als 'belangenbehartiger en bevrijder' van de Volksduitsers maar vergat, als het beter uitkwam, de 'onderdrukte volksgenoten' ook even gemakkelijk. De Volksduitsers in [[Zuid-Tirol]], werden door het Italiaanse fascistische bewind in hun bestaansrecht ontkend, maar door de nazi's eerst genegeerd om bondgenoot Italië niet te irriteren. Uiteindelijk was nazi-Duitsland zelfs bereid deze Zuid-Tirolers naar het [[Groot-Duitse Rijk]] te evacueren. Het [[Molotov-Ribbentroppact|niet-aanvalsverdrag tussen Duitsland en de Sovjet-Unie]] uit 1939 leidde ook tot een gedwongen uittocht van in totaal bijna een half miljoen Volksduitsers. Te beginnen met de [[Baltische Duitsers]] uit Estland en Letland. Zij vertrokken tezamen met [[Boekovina-Duitsers]] en [[Bessarabië|Bessarabische Duitsers]], die in [[Boekovina|de Boekovina]] en het huidige [[Moldavië (land)|Moldavië]] woonden, eveneens gebieden die volgens het pact door de Sovjet-Unie zouden worden geannexeerd ten koste van [[Roemenië]]. De betrokkenen hadden weinig keus want na de annexatie zouden hun huizen, grond en bedrijven worden onteigend. Daartegenover beloofde Duitsland de compensatie voor geleden verlies en de herhuisvesting, onder regie van het door de [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij|NSDAP]] sinds 1937 opgerichte [[Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle]]. De meerderheid van de immigranten werd sinds 1939 gehuisvest in de bezette Poolse gebieden, in huizen en op boerderijen waarvan de Poolse bewoners met geweld waren uitgewezen (met name in de Gau Wartheland, dat wil zeggen op het grondgebied van de voormalige Pruisische provincie [[Posen (provincie)|Posen]], sinds 1919 Poznan).