Lockheed Martin F-22 Raptor: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Label: Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door 2A02:1811:2C21:7F00:38FB:C406:ABB7:250F (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Robotje |
||
Regel 1:
{{Infobox gevechtsvliegtuig
| Naam=Lockheed Martin F-22 Raptor
| Plaatje=Raptor-NellisAFB-2008.jpg
| Rol=tactische luchtoverwichtsjager
| Bemanning=1
| Varianten= X-44 MANTA, FB-22
| Prijs= USD 150 miljoen (2009)<ref>[http://www.saffm.hq.af.mil/shared/media/document/AFD-100128-072.pdf "FY 2011 Budget Estimates, p. 1–15 (61)."] ''[[United States Air Force]]'', February 2010.</ref>
| Eerstevlucht= YF-22: 29 september 1990 <br />F-22: 7 september 1997
| Aantalgebouwd=195 (8 test + 187 operationeel)
| Gebruik=[[
| Lengte=18,9
| Hoogte=5,1
| Spanwijdte=13,6
| Spanwijdteingeklapt=
| Vleugeloppervlak=78,0
| Leeggewicht=19700
| Brandstof=intern 8200 kg, met 2 externe brandstoftanks 11900
| Wapengewicht=
| Startgewicht=29300
| Maxgewicht=38000
| Motor=2x [[Pratt & Whitney]] F-119 [[turbofan]]
| Propeller=
| Stuwkracht=elk 156+
| Vermogen=
| Kruissnelheid=[[Machgetal|Mach]] 1.82 (Supercruise) (1963 km/u)
| Topsnelheid=[[Machgetal|Mach]] 2.25+ geclassificeerd (2410 km/u)
| Bereik= Met twee externe brandstoftanks: 2977<ref name="F-22_factsheet">[http://www.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=199 "F-22 Raptor fact sheet."] ''USAF'', March 2009. Geraadpleegd: 20 maart 2011.</ref>
| Actieradius= Met twee externe brandstoftanks: 3200
| Dienstplafond=18000
| Boordgeschut=1x M61 Vulcan 20 mm gatlingkanon
| Ophangpunten= 4 onder de vleugels, elk met een capaciteit van 2300 kg
| Bommen=zie artikel
| Raketten=zie artikel
}}
De '''Lockheed Martin F-22 Raptor''' is een zeer geavanceerde ''[[luchtoverwicht]]sjager'' die in delen wordt geproduceerd door de firma’s '''Lockheed-Martin Aeronautics''' ([[Marietta (Georgia)|Marietta]], [[Georgia (staat)|Georgia]]), '''Boeing''' ([[Seattle]], [[Washington (staat)|Washington]]) en '''Pratt & Whitney''' ([[East Hartford]], [[Connecticut]]). Dit gevechtsvliegtuig moet de [[USAF]] onder alle omstandigheden in staat stellen het luchtoverwicht tot het midden van de [[21e eeuw]] te handhaven.
== Geschiedenis ==
Ontwikkeling van de F-22 begon in de [[1980-1989|jaren ’80]] van de vorige eeuw als de studie ''Advanced Tactical Fighter'' (ATF). Dit was een geavanceerd gevechtsvliegtuig, ontworpen voor bestrijding van de [[luchtmacht van de Sovjet-Unie]] tijdens de [[Koude Oorlog]].
Het toestel werd ontworpen ter vervanging van de verouderende [[F-15 Eagle]] en van de [[F-117 Nighthawk]]. De Raptor dient het eventueel op te kunnen nemen tegen toestellen uit de [[Su-27]] [[Flanker]] klasse.
Er wordt aangenomen (de meeste gegevens zijn nog geheim) dat de F-22 bij een snelheid van meer dan 1500 [[Kilometer per uur|km/u]] onzichtbaar blijft op de [[radar]]; het toestel wordt er ook toe in staat geacht vijandelijke toestellen op zeer grote afstand aan te kunnen vallen.
Na de veranderde wereldsituatie werd de ATF-rol ook aangepast. Nu heeft het toestel de zogenaamde multimissie capaciteit waarmee het - naast zijn capaciteit als luchtoverwichtsjager - ook allerlei speciale opdrachten kan uitvoeren zoals grondaanvallen met allerlei soorten “slimme” precisiemunitie.
De eerste vlucht van een F-22 vond plaats in september [[1997]].
Het eerste toestel van de productielijn werd in januari [[2003]] als testvliegtuig geleverd op ''Nellis Air Force Base'' in [[Nevada (staat)|Nevada]]; ook worden tests uitgevoerd op [[Edwards Air Force Base]] in [[Californië]]. Tijdens de tests verongelukte een toestel, maar in oktober [[2004]] werden de laatste tests succesvol afgesloten en werd de Raptor operationeel verklaard. De productie werd in 2011 vervroegd afgerond op grond van een gewijzigde behoefteanalyse en sinds 2012 zijn er nog 187 stuks operationeel.
Alle trainingen aan het vliegend en onderhoudspersoneel worden gegeven op ''Tyndall AFB'', [[Florida (staat)|Florida]].
Op 25 maart 2009 stortte er een F-22 neer in Californië en op 16 november 2010 is een F-22 gecrasht in [[Alaska]].
Op 23 september 2014 werd bekend dat de F-22 voor de eerste maal werd ingezet in een offensieve actie gericht tegen de bolwerken van IS (Islamitische Staat) in Noord-Syrië.
== Uitrusting en bewapening ==
Het ontwerp van het toestel is gebaseerd rond vijf succesvolle eigenschappen.
* de mogelijkheid tot supercruise (langdurig supersonisch vliegen zonder gebruikmaking van naverbranders)
* extreme wendbaarheid (door thrust-vectoring-eigenschappen van de uitlaten)
* beschikken over [[Stealth (techniek)|stealtheigenschappen]]
* beschikken over geïntegreerde [[avionica]] (ter optimale afstemming van motoren, besturing en navigatie door gebruikmaking van Common Integrated Processors (CIP) die meer dan 10,3 [[miljard]] [[bytes]] per [[seconde]] verwerken)
* grote onderhoudsvriendelijkheid (slechts 6 commercieel verkrijgbare gereedschappen volstaan bij het routineonderhoud van de Pratt & Whitney F119-PW-100 motoren)
De standaard raketbewapening bestaat uit
* 2x [[AIM-9 Sidewinder]] hittezoekende raketten
* 6x [[AIM-120 AMRAAM]]
Vier van de AIM-120 AMRAAM raketten kunnen vervangen worden door de volgenden
* 2x 1000 ponds [[Joint Direct Attack Munition]] (JDAM)
* 8x 250 ponds [[Small Diameter Bomb]] (SDB)
== Orders ==
De [[Verenigde Staten]] heeft oorspronkelijk 277 toestellen besteld maar dit aantal is vanwege de hoge kostprijs van $150 miljoen per stuk<ref>[http://www.wired.com/dangerroom/2011/12/f-22-real-cost/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+wired%2Findex+%28Wired%3A+Index+3+%28Top+Stories+2%29%29 {{en}} Buyer’s Remorse: How Much Has the F-22 Really Cost?], Wired, 14 december 2011</ref> teruggebracht tot 183. Op de [[B-2 Spirit]] strategische bommenwerper na is de Raptor hiermee het duurste gevechtsvliegtuig ooit.
[[Israël]] en [[Zuid-Korea]] hebben belangstelling voor dit toestel getoond, maar vanwege de nieuwe technologie wil men het vanuit de [[Verenigde Staten|VS]] niet exporteren.
== Inzet ==
Op de bases ''Langley AFB'', [[Virginia (staat)|Virginia]] (1st Fighter Wing) en ''Elmendorf AFB'', [[Alaska]] werden de eerste operationele F-22 [[squadron]]s gelegerd. Verdere squadrons zijn inmiddels gelegerd op ''Tyndall AFB'', [[Florida (staat)|Florida]], ''Holloman AFB'', [[New Mexico]], ''Nellis AFB'', [[Nevada (staat)|Nevada]] en ''Hickam AFB'', [[Hawaï]]. Een testsquadron voert permanente testen met de F-22 uit vanop [[Edwards Air Force Base]] in [[Californië]].
Internationaal werd het toestel al ingezet vanop de Al Dhafra Air Base van de [[Verenigde Arabische Emiraten]], en Kadena Air Base, een USAF basis in [[Japan]].
== Galerij ==
<gallery>
Bestand:Lockheed Martin F-22.jpg|Een operationele F-22A; de pitotbuis ontbreekt
Bestand:FA22 Raptors Oct2005 yfb edit.jpg|Deze twee Raptors tonen hun wendbaarheid
Bestand:Lockheed Martin F-22A Raptor JSOH.jpg|F-22A Raptor tijdens de Joint Services Open House (JSOH) airshow op Andrews AFB in [[Maryland]], 2008
</gallery>
== Externe links ==
* [http://www.lockheedmartin.com/products/f22/ Lockheed-Martin F-22 Raptor website]
* [http://www.fas.org/man/dod-101/sys/ac/f-22.htm FAS website met informatie en foto’s]
* [http://www.f22fighter.com/ The site of the 21st century fighter]
{{Appendix|2=
* F-22 Homepage @ Lockheed-Martin Tactical Aircraft Systems
* F-22 News Releases @ Lockheed-Martin Tactical Aircraft Systems
{{References}}
}}
{{Commons|F-22 Raptor}}
{{DEFAULTSORT:F-022}}
[[Categorie:Straaljager]]
[[Categorie:Stealthvliegtuig]]
[[Categorie:Lockheed Martin|F-22 Raptor]]
| |||