Sint-Servaasbasiliek (Maastricht): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
bouwfasering iets anders (volgens T Panhuysen); aanvullende info 2e Merovingische kerk |
bouwfasering opnieuw aangepast |
||
Regel 38:
Volgens de middeleeuwse legende reisde [[bisschop]] Aravatius (Servaas) aan het eind van zijn leven vanuit [[Tongeren (stad)|Tongeren]] naar Maastricht om daar te sterven, en werd hij aldaar, "nabij de grote weg, bij de brug" begraven. Volgens [[Gregorius van Tours]] werd er op zijn graf een houten kapel gebouwd, een ''cella memoriae'', die al spoedig een [[bedevaart]]splek werd.
Van 1985 tot 1989 werden bij [[archeologische opgraving]]en in de kerk ter hoogte van de [[Crypten van de Sint-Servaasbasiliek#Kleine crypte en Sint-Servaascrypte|Servaascrypte]], op een diepte van 180 cm onder de huidige kerkvloer, resten van een min of meer vierkant gebouw van steen aangetroffen met de afmetingen 430 x 390 cm. Het gebouw lag aan de zuidrand van een laat-Romeins grafveld uit de 4e-5e eeuw, op een afstand van 100 m van de Romeinse weg (de [[Via Belgica]]). De ingang bevond zich aan de noordzijde. Aan de zuidzijde bevond zich een laat-antiek waterbassin (''piscina''), waarin twee munten uit de late 4e eeuw werden aangetroffen.<ref group="noten">Eén munt dateerde uit de regeringsperiode van [[Theodosius I]] (379-395). Panhuysen (1991), p. 19.</ref> Bij de opgraving waren op een fundament van [[vuursteen]] en rode [[Mortel (betontype)|mortel]] resten te zien van 50–60 cm dikke muren van [[kolenzandsteen]].<ref>Panhuysen (1991), pp. 18-19.</ref> Het is mogelijk dat met dit gebouw, hoewel niet van hout, de ''cella memoriae'' van Gregorius van Tours gevonden is.
=== Eerste Merovingische kerk (ca. 560 - 650/75) ===
Omstreeks 560 werd de
Bij opgravingen in de jaren 1980 is de kerk van Monulfus teruggevonden. Het gebouw bestond uit één [[Beuk (architectuur)|beuk]] en was 15 meter breed. Door de aanleg van de [[Crypten van de Sint-Servaasbasiliek#Vieringscrypte|vieringscrypte]] in de 11e eeuw, is een deel van de fundamenten van deze kerk verwijderd. Als gevolg daarvan is onbekend hoe ver de muren naar het oosten doorliepen. Ook de plattegrond van het [[priesterkoor]] is daardoor niet meer te achterhalen. Waarschijnlijk is deze kerk op een zeker moment een vijftal meters in westelijke richting uitgebreid, waardoor de ''cella memoriae'' uit de eerste bouwfase binnen de Merovingische kerk kwam te liggen.
=== Tweede Merovingische kerk (ca. 650/75 -
De kerk van Monulfus werd al na een eeuw vervangen door een
Bij de opgravingen werd tussen het puin een vloerfragment van rode [[Mortel (betontype)|mortel]] aangetroffen, alsmede een groot aantal stucwerkfragmenten (deels met geometrische en figuratieve muurschilderingen en tekstfragmenten) en honderden glasscherven en stukjes lood van de oorspronkelijke [[glas in lood|glas-in-loodbeglazing]] (deels omgesmolten voor hergebruik). Bijzonder zijn de 133 kleurrijke ''[[tessera]]e'', vierkante [[mozaïek]]steentjes, overwegend van glas, waarvan ongeveer een derde met een laagje [[bladgoud]] was bedekt. Deze laatste werden vaak gebruikt als achtergrond van Bijbelse voorstellingen of voor de [[Aureool|aureolen]] van heiligen.<ref>Panhuysen (2016), pp. 111-112.</ref> Vlak bij het priesterkoor werd een in drie stukken gebroken kalkstenen plaat met een vrij [[Reliëf (beeldhouwkunst)#Bas-reliëf|vlak reliëf]] gevonden uit de 1e helft van de 8e eeuw. Mogelijk is het afkomstig van een [[doksaal]]. Het linkerdeel toont ''De vlucht naar Egypte''; het rechterdeel ''De kindermoord van Herodes''. Bij de opgravingen werd midden in de as van de kerk, ongeveer 10 meter ten westen van het graf van Sint-Servaas, de begraafplaats aangetroffen van de heilige bisschoppen Monulfus en [[Gondulfus van Maastricht|Gondulfus]], de stichters van de eerste Merovingische kerk volgens de traditie. De vindplaats kwam overeen met de plek (''in medio ecclesiae'') die [[Heriger van Lobbes]] in de 10e eeuw had beschreven.<ref group="noten">''Gesta episcoporum Tungrensium'', MGH SS VII (ed. R. Köpke, 176): "... en [Monulfus] besloot dat de bisschopszetel voortaan in Maastricht zou zijn, waar hij ook zelf in het midden van de kerk begraven wilde worden. Waar ook de heilige Gondulfus ... zijn grafplaats heeft" (Panhuysen, 1991, p. 24, noot 30).</ref>
Regel 52:
In het begin van de 8e eeuw wordt het Sint-Servaasklooster in de schriftelijke bronnen genoemd als verbanningsoord van abt Wando van [[Abdij van Saint-Wandrille|Fontenelle]], een van de tegenstanders van [[Karel Martel]] in de [[Frankische Burgeroorlog]]. Uit het feit dat Wando door de [[Karolingen|Karolinger]] Karel Martel enkele tientallen jaren naar Maastricht werd verbannen, kan worden afgeleid dat de Karolingen toen zekere rechten over kerk en klooster van Sint-Servaas hadden.<ref>Zimmern, p. 60.</ref> Dit was zeker het geval in de 9e eeuw, toen [[Alcuinus]] en [[Einhard]], beiden vooraanstaande hovelingen aan het [[Aken (stad)|Akense]] koningshof, in Maastricht [[lekenabt]] waren.
=== Bouw romaanse kerk (ca.
{| {{Galerij rechts}}
| {{Galerijbestand|Croce funebre con iscrizione, 1086.jpg|Grafkruis van [[Humbertus (Maastricht)|Humbertus]], bouwheer 11e-eeuwse kerk}}
| |||