Onager (wapen): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wikipedia:Wikiproject/SpellingCheck. Help mee!, replaced: 4e eeuwse → 4e-eeuwse met AWB |
|||
Regel 13:
[[Afbeelding:Onager (Riesenschleuder).png|miniatuur|Onager volgens Schramm.]]
[[Afbeelding:Onager de Reffye.jpg|miniatuur|Onager volgens Verchère de Reffye.]]
De onager behoort tot het [[torsiegeschut]]. Er zijn twee soorten torsiewapens; eenarmig [[krombaangeschut]] zoals de onager en tweearmig [[vlakbaangeschut]] zoals de ballista. Bij eenarmige machines wordt de [[kracht]] voor de [[Ballistiek|ballistische]] worp via de [[torsieveer]] door een werparm op het [[projectiel]] overgebracht. Als [[munitie]] voor dit type geschut worden stenen, metalen [[Kogel (munitie)|kogel]]s of brandmiddelen gebruikt. De projectielen volgen een kromme [[Uitwendige ballistiek|ballistische]] baan, waardoor het geschut over hindernissen heen kan schieten.
De torsieveer in de onager bestaan uit windingen van [[Pees (samengevlochten draden)|pezen]]. De houten werparm wordt door de peeswindingen gestoken en als de arm dan naar onderen wordt getrokken brengt het [[Moment (mechanica)|torsiemoment]] van de getordeerde pezen de katapultarm op spanning. De pezenbundels bestonden meestal uit [[Pees (anatomie)|dierenpezen]], maar ook het gebruik van [[darm]]en of paarden- en [[Haar (zoogdier)|vrouwenharen]] kwam voor.<ref>{{aut|[[Vitruvius (architect)|Vitruvius]]}}, ''[[De architectura]]'' X 11.2 [http://www.gutenberg.org/files/20239/20239-h/29239-h.htm#Page_305 Engelse vertaling bij Gutenberg.org]</ref><ref>{{en}}{{aut|Ivy A. Corfis}}, {{aut|Michael Wolfe}}, ''The Medieval City Under Siege'' (Woodbridge 1999) p. 141. ISBN 9780851157566</ref> Met torsieveren uit dierenpezen werd het beste resultaat gehaald en dit was dan ook de eerste keuze, maar het bewerken van pezen tot pezentouw is niet eenvoudig, waardoor ook andere materialen werden gebruikt. De uiteindelijke torsieveer werd in olie gedrenkt om te voorkomen dat deze uitdroogde of rafelde. Door deze behandeling bleven de pezen bovendien bij elkaar en werden ze vochtbestendig.
Regel 23:
De onager heeft soms houten wielen, waardoor deze makkelijk te vervoeren is, maar deze moeten voor gebruik verwijderd worden. Aan de voorkant van het bodem-raamwerk bevindt zich de torsieveer van pezenwindingen met daarin de slingerarm. Aan het eind van deze arm bevindt zich meestal een [[Slinger (wapen)|slinger]] waarmee projectielen worden afgeschoten. Een lepel in plaats van een slinger komt ook voor, maar is veel minder effectief omdat een slinger het slingereffect van de werparm versterkt.<ref>{{nl}}[[41e Afdeling Veldartillerie]], [http://www.41afdva.net/Geschiedenis_artillerie.htm ''Geschiedenis van de artillerie'' (41AfdVA.net)] <small>geraadpleegd op 19 oktober 2014</small></ref> Met een slinger wordt het [[Bereik (wapen)|bereik]] met zeker een derde vergroot.<ref name=Payne />
Om het wapen af te vuren wordt de arm middels een [[windas]] die achter in het bodemraamwerk zit naar beneden getrokken en daarna losgelaten, waardoor deze met veel geweld naar voren slaat.<ref>{{en}}{{aut|S.G. Brady}}, ''The Military Affairs of Ancient Rome & Roman Art of War in Caesar's Time'', [[bijlage]] bij ''[[Commentarii de bello Gallico]]'' in de editie van de Military Service Publishing Company (Harrisburg 1947). [http://www.digitalattic.org/home/war/romanarmy/index.php#b10 Online tekst]</ref> In tegenstelling tot de flexibeler in te zetten ballista's werden de zware onagers vrijwel nooit in veldslagen gebruikt,<ref name=Marsden /> maar wel bij [[belegering]]en en als verdedigingswapen in Romeinse verdedigingswerken als [[winterkamp]]en, [[Castellum|castella]] en [[castra]]. De onager is in vrijwel dezelfde vorm tot diep in de [[middeleeuwen]] in gebruik geweest; in [[1385]] werd hertog Albrecht von Sachsen-Wittenberg tijdens de belegering van burcht Ricklingen bij [[Garbsen]] gedood door een van een onager afkomstige steen, waaraan een [[moordkruis]] aldaar nog herinnert.<ref>{{de}}[http://www.suehnekreuz.de/nieder/schloszricklingen.htm Sühnekreuz Schloß Ricklingen] <small>geraadpleegd op 24 december 2014</small></ref>
== Etymologie ==
| |||