De herkomst van de naam Schildmeer is onbekend. Een goederenlijst van het [[klooster Werden]] bevat de naam 'Scaldmeda' (ook: Scald meda), waarvan de betekenis onduidelijk is. Volgens [[Kornelis ter Laan|Ter Laan]] zou het verwijzen naar Overschild in de betekenis van 'aan de ander zijde van het Schildmeer'.<ref name=Heidema /> Volgens Heidema verwijst het echter naar de Schildmeden, een naam die volgens hem slaat op een gebied tussen [[Oling (wierde)|Oling]] en [[Hoeksmeer]], waarbij Extra Scaldmeda (Extra = "'bezijden"') slaat op een gebied tussen Hoeksmeer en [[Wittewierum]].<ref name=Heidema>Heidema, K., "'Plaatsnamen en hun betekenis in de Woldstreek"', in: ''Het Wold: een tijdschrift over de geschiedenis van de dorpen Slochteren, Schildwolde, Overschild, Luddeweer, Woudbloem, Froombosch en Kolham'', nr. 2, november 2002, p. 18.</ref> De eerste vermelding van de naam van het meer is in 1295 in de [[kroniek van Bloemhof]], wanneer de continuator spreekt over de "aqua sive mare Skeld". Bij het verklaren van de naam van het meer wordt vaak de link gelegd met de benaming ''Sc(a)elfremaere'' die opduikt in een Engelse tekst uit 1022 en verwijst naar een deel van het vroegere [[Whittlesey Mere]] in het Engelse laaglandgebied [[The Fens]].<ref>{{Citeer web|url=http://www.british-history.ac.uk/report.aspx?compid=66174|titel=A History of the County of Huntingdon: Volume 3|auteur=William Page, Granville Proby & S. Inskip Ladds [red.]|jaar=1936|paginas=pp. 184-188}}</ref><ref>Het betreffende stuk is opgenomen in de ''Codex diplomaticus aevi Saxonici'', die tussen 1839 en 1848 door [[John Mitchell Kemble]] werd samengesteld uit meerdere bronnen. Het betreffende stuk staat in deel 4: ''Chartae Anglosaxonicae'' {{Citeer web|url=http://books.google.nl/books?id=-KQJqFduuuIC&pg=PA12|titel=pagina 12}}. Voor de verklaring zie de link naar het stuk van Page et al. uit 1936.</ref> [[Oudengels]] ''scald'' of ''sceald'' betekent 'ondiep' en ''sceldu'' 'ondiepe plaats'. ''Skeld'' zou ook kunnen zijn afgeleid van het [[Oudhoogduits]]e woord ''scaltan'', wat 'drijven' betekent.<ref>Moerman, H.J. (1956), "Nederlandse plaatsnamen: Een overzicht", in: ''Nomina geographica Flandrica: Studiën'', VII. p. 199.</ref> Volgens [[Wobbe de Vries|De Vries]] betekent Schild''schild'' echter waarschijnlijk net als bij het Engelse meer 'riet' of 'biezen', verwijzend naar het vele riet dat er groeide.<ref>Vries, W. de & G. Overdiep (1946), ''Groninger Plaatsnamen''. pp. 206-207.</ref> Een andere[[volksetymologie|volksetymologische]] verklaring stelt dat het woord afkomstig is van '[[schild (bescherming)|schild]]', waarbij [[Hellum]] dan naar 'helm' zou verwijzen.
