Versie van 9 dec 2016 15:49 bewerken 145.130.233.34 (overleg) Geen bewerkingssamenvatting ← Oudere bewerking		Versie van 26 mei 2017 09:36 bewerken ongedaan maken Madyno (overleg \| bijdragen) 34.753 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting Nieuwere bewerking →
Regel 6: 5. geoïde]] [[Bestand:Geoide_nederland.png\|thumb\|350px\|Ligging van de geoïde in Nederland; meters boven WGS84-ellipsoïde]] De '''geoïde''' is het vlak op gemiddeld zeeniveau, waar dezelfde [[zwaartekrachtspotentiaal]] heerst,: het [[equipotentiaalvlak]]. Dit vlak staat in elk punt loodrecht op de richting van de zwaartekracht en ligt dus overal [[Horizontaal\|waterpas]]. Het is het referentievlak waar hoogtemetingen van het topografisch oppervlak aan gerelateerd worden. Door allerlei invloeden, zoals de aanwezigheid van bergen op land en troggen in de oceanen, verschillen van [[Dichtheid (natuurkunde)\|dichtheid]] van de [[Massa (natuurkunde)\|massa]] in het inwendige van de aarde, staat de zwaartekracht niet exact loodrecht op een ~~geïdealiseerde~~geïdealiseerd model van de aarde, de afgeplatte bol, ~~oftewel~~of oblate [[sferoïde]]. De geoïde heeft over de hele aarde gemeten veel bulten en dalen, veroorzaakt door bovengenoemde invloeden. ==~~Definitie~~Relatie== De relatie tussen het [[topografisch oppervlak]], de geoïde en de [[referentie-ellipsoïde]] iswordt vastgelegd door: :<math>H = h - N</math> <math>H</math> = de orthometrische hoogte of hoogte van het topografisch oppervlak tegenover de geoïde (ware hoogte)▼ <math>h</math> = de ellipsoïdale hoogte of hoogte van het topografisch oppervlak tegenover de ellipsoïde ([[gps]]-meting)▼ <math>N</math> = het relatief hoogteverschil tussen de geoïde en de ellipsoïde (plaatsgebonden correctiefactor)▼ Daarin is: De geoïde wordt als referentievlak voor [[orthometrie\|orthometrische]] hoogten gebruikt. Deze hoogten worden in veel landen gebruikt voor het nationaal hoogtestelsel. Uit waterpasmetingen (en zwaartekrachtmetingen) kunnen deze orthometrische hoogten worden bepaald. In Nederland worden hoogten gemeten ten opzichte van [[Normaal Amsterdams Peil]] (NAP). Dit kwam van oorsprong overeen met de geoïde, maar doordat het nulpunt van het [[Normaal Amsterdams Peil\|NAP]] niet helemaal gelijk is aan gemiddeld zeeniveau, er in de loop van de tijd een lichte bodembeweging heeft plaatsgevonden en meetonnauwkeurigheden, komen de NAP-hoogten nu niet meer helemaal overeen met orthometrische hoogten.▼ ▲<math>H</math> = de orthometrische hoogte of hoogte van het topografisch oppervlak tegenover de geoïde (ware hoogte) ▲<math>h</math> = de ellipsoïdale hoogte of hoogte van het topografisch oppervlak tegenover de ellipsoïde ([[gps]]-meting) ▲<math>N</math> = het relatief hoogteverschil tussen de geoïde en de ellipsoïde (plaatsgebonden correctiefactor) ▲De geoïde wordt als referentievlak voor [[orthometrie\|orthometrische]] hoogten gebruikt. Deze hoogten worden in veel landen gebruikt voor het nationaal hoogtestelsel. Uit waterpasmetingen (en zwaartekrachtmetingen) kunnen deze orthometrische hoogten worden bepaald. In Nederland worden hoogten gemeten ten opzichte van [[Normaal Amsterdams Peil]] (NAP). Dit kwam van oorsprong overeen met de geoïde, maar doordat het nulpunt van het [[Normaal Amsterdams Peil\|NAP]] niet helemaal gelijk is aan ~~gemiddeld~~gemiddelde zeeniveau, er in de loop van de tijd een lichte bodembeweging heeft plaatsgevonden en meetonnauwkeurigheden, komen de NAP-hoogten nu niet meer helemaal overeen met orthometrische hoogten. Geoïdehoogten zijn de hoogten tussen de geoïde en een [[referentie-ellipsoïde]], bijvoorbeeld [[WGS 84\|WGS84]], [[European Terrestrial Reference System 1989\|ETRS89]], [[Ellipsoïde van Bessel\|Bessel]] of [[Ellipsoïde van Hayford\|Hayford]]. ==Waarom is de geoïde nodig?== De ~~geoïdehoogten~~geoïdehoogte ''N'' ~~zijn~~is de afstand tussen de geoïde en een referentie-ellipsoïde. Met een [[Global Positioning System\|gps]] ~~meten~~meet wemen hoogten ten opzichte van de referentie-ellipsoïde. Omdat in Nederland alle hoogten worden uitgedrukt in het [[Normaal Amsterdams Peil\|NAP]], moeten de ellipsoïdische hoogten ''h'' uit de gps-meting worden omgerekend naar NAP-hoogten ''H'', ~~met~~volgens de relatie ''H = h - N''. Standaard voeren gps-ontvangers deze berekening zelf uit, ~~gebruik makend~~gebruikmakend van de waarden van ''N''. In Nederland ligt de geoïde op een afstand oplopend van 40 meter in Noord-Oost Groningen tot 46 meter in Zuid-Limburg boven de [[WGS 84\|WGS84]]-ellipsoïde, die standaard gebruikt wordt voor gps-positiebepaling. In het verleden kon de geoïde slechts bepaald worden door astronomische waarnemingen (bepaling van de afwijkingen van de verticaal) of door zwaartekrachtmetingen (bepaling van de anomalieën van de zwaartekracht). Beide type waarnemingen kunnen slechts op het vasteland uitgevoerd worden. ~~Vandaag~~Tegenwordig kan men door waarneming van de variaties van bepaalde loopbaanparameters van kunstmatige satellieten een "wereldwijde geoïde" bepalen. Deze wordt opgegeven ten opzichte van de ellipsoïde [[WGS 84\|WGS84]]. Hierdoor ontstaan wereldwijde [[geodetisch datum\|geodetische datums]]. ==Recente ontwikkelingen==

Geoïde: verschil tussen versies