|
Beelden of schilderijen van heiligen worden vaak voor voorzien van een [[aureool]] of stralenkrans boven het hoofd van de heilige om de heiligheid aan te geven.
=== Rooms-katholiekeKatholieke Kerk ===
Een '''heilige''' bij de [[Orthodoxe Kerk (algemeen)|oosters-orthodoxen]] en [[roomsRooms-katholiekeKatholieke Kerk|rooms-katholieken]] is iemand die bijzonder rechtschapen en gelovig heeft geleefd, men spreekt ook van "heroïsche zedelijke deugd", en van wie wordt aangenomen dat hij of zij daardoor invloed kan uitoefenen op het leven op aarde. Hij of zij doet dat, volgens de katholieke leer, door middel van [[voorspraak]] bij [[God (christendom)|God]], dus ''niet'' zoals soms in andere religies door rechtstreeks ingrijpen of het schenken van krachtige zegen; dat zou immers de [[soevereiniteit]] van de ene God aantasten.
Heiligheid is niet voorbehouden aan de gecanoniseerde heiligen. Allen die in de hemel zijn, zijn heilig. De gecanoniseerde heiligen zijn die heiligen waarvan het Vaticaan de bijzondere verering, bij de bevolking ontstaan, heeft goedgekeurd. Een heiligverklaring of canonisatie kan tegenwoordig alleen gebeuren na iemands dood, omdat iemand tijdens zijn leven nog in zonde kan vervallen. Vanaf het moment van overlijden geldt onder normale omstandigheden een minimale wachtperiode van twaalf jaar. Het is ook mogelijk dat een overledene zonder dat deze periode wordt afgewacht en zonder verder onderzoek "bij [[Acclamatie (politiek)|acclamatie]]" heilig wordt verklaard. In de roomsRooms-katholiekeKatholieke Kerk behoudt de [[paus]] zich sinds de [[late middeleeuwen]] het recht van [[heiligverklaring]] voor.
Om heilig te kunnen worden verklaard, is het binnen de roomsRooms-katholiekeKatholieke Kerk noodzakelijk om [[postuum]] twee wonderen te hebben verricht, die door de kerk als zodanig erkend zijn. Bij één erkend wonder kan iemand [[zaligverklaring|zalig]] worden verklaard: dit is vaak een opstap naar een heiligverklaring. Een heiligverklaring kan tegenwoordig alleen door de [[paus]] worden uitgesproken. Tot de middeleeuwen kon ook een willekeurige bisschop dit doen, of soms werd ook wel een spontaan gegroeide [[Cultus (verering)|cultus]] achteraf bevestigd (Confirmatio Cultis). Dit laatste kan tegenwoordig ook nog, zij het wel alleen door de paus. In Nederland is zo bijvoorbeeld de verering van de heilige [[Liduina van Schiedam]] kerkelijk bevestigd in de [[19e eeuw]], terwijl die verering zelf al vlak na haar dood in [[1422]] begonnen was.
De roomsRooms-katholiekeKatholieke Kerk onderscheidt vier soorten heiligenvieringen: [[hoogfeest]], [[Feest_Feest (Katholieke_KerkKatholieke Kerk)|feest]], [[gedachtenis|verplichte gedachtenis]] en [[gedachtenis|vrije gedachtenis]]. Zo is [[1 januari]] het hoogfeest van [[Maria (moeder van Jezus)|Maria, Moeder Gods]], [[9 augustus]] het feest ter nagedachtenis van [[Edith Stein]], [[20 augustus]] de verplichte gedachtenis van [[Bernard van Clairvaux]] en [[14 oktober]] de vrije gedachtenis van [[Paus Calixtus I|Paus Callistus I]].
In het ''[[Martyrologium Romanum]]'' zijn alle heiligen en zaligen van de Kerk opgenomen met een korte levensbeschrijving en met gebeden die op hun kerkelijke feestdag kunnen worden gebruikt in de Misvieringen. In 2008 verzorgde de [[Vereniging voor Latijnse Liturgie]] voor een Nederlandse vertaling van dit boek.
In de liturgie en de inrichting van de kerken zijn heiligen en hun afbeeldingen, ([[Icoon (schilderkunst)|iconen]]), erg belangrijk.
=== Oriëntaals-orthodoxe Kerkkerken ===
De [[Syrisch-orthodoxeOrthodoxe Kerk van Antiochië]], de [[Koptisch-orthodoxeOrthodoxe Kerk|Koptisch-orthodoxeOrthodoxe]], [[Ethiopisch-orthodoxeOrthodoxe Kerk|Ethiopisch-orthodoxeOrthodoxe]], [[Eritrees-orthodoxeOrthodoxe Kerk|Eritrees-orthodoxeOrthodoxe]], [[Malankaarse Syrisch-Orthodoxe Kerk|Malankaarse Syrisch-Orthodoxe]] en [[Armeens-Apostolische Kerk]] kennen heiligen, maar erkennen hen via hun eigen procedures. De Paus van de Koptisch-orthodoxeOrthodoxe Kerk van [[Alexandrië]] verklaart personen heilig na goedkeuring van een Heilige Synode. Een vereiste is dat 50 jaar moeten verstrijken na het overlijden van de kandidaat-heilige.
=== Protestantse kerken ===
=== Afro-Amerikaanse religie ===
{{Zie hoofdartikel|Afro-Amerikaanse religie}}
[[Santería]] op [[Cuba (land)|Cuba]], [[Vodou]] op [[Haiti]], [[Umbanda]] in [[Brazilië]], [[Candomblé]] en andere gelijksoortige [[Syncretisme (religie)|syncretistische]] religies namen de Katholieke heiligen over, of ten minste hun afbeeldingen. Ze worden vereerd in kerken en op religieuze feesten als goden. De naam ''santería'' (santekraamsantenkraam) was oorspronkelijk een negatieve benaming voor een aanbidding van heiligen die afwijkt van het Katholicisme.
=== Boeddhisme ===
| 