Botjes Zandgat: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Aanvullingen: waterschappen, ligging. Verplaatsing Zuidbroek. Landgebruik en historie. wf
Prov. Groningen: voorzieningen, doorzicht
Regel 38:
'''Botjes Zandgat''' (ook wel '''Botjeszandgat''', '''Botjes gat''' of '''Botje Zandgat''' genoemd) is een [[zandgat|zandput]] in de [[Oost-Groningen|Oost-Groningse]] gemeente [[Menterwolde (gemeente)|Menterwolde]]. Het zandgat is genoemd naar Feiko Botjes, die hier vanaf het einde van de negentiende eeuw een boerderij had. Rond het begin van de [[twintigste eeuw]] was er incidenteel al droge, handmatige zandwinning. De plas is in de [[1960-1969|jaren zestig]] ontstaan, nadat er vanaf de [[1950-1959|jaren vijftig]] op steeds grotere schaal [[Zand#Winning en vervoer|zand gewonnen]] werd. Het zand wordt vooral gebruikt bij de aanleg van [[infrastructuur]] en in de [[bouw]].
 
In Nederland is de plas vanwege zijn diepte en helderheid bekend als [[duikgebied]]. In het zandgat werd illegaal en onveilig gezwommen, maar sinds 2011 zijn er in de zuidwesthoek voorzieningen voor [[dagrecreatie]]. Dit deel heet officieel '''Botjes Zwembaai'''. Inof Nederland is de plas vanwege zijn diepte en helderheid bekend als [[duikgebied]]'''Botjeszwembaai'''. Er broedt een kolonie [[oeverzwaluw]]en, maar voor het overige is de natuurwaarde gering.
 
Het zandgat ligt in het gebied van de [[hoogveen]]ontginning in het voormalige [[Bourtangermoeras]], wat nog te zien is aan de akkers in het [[slagenlandschap]]. De ontwikkeling toont een beeld dat typerend is voor de maatschappelijke ontwikkeling van Nederland: van [[vervening]] en agrarisch gebruik naar steeds grootschaligere exploitatie voor bouw en infrastructuur, dan de zorgen over veiligheid en natuurbehoud en ten slotte de gereguleerde recreatie.
Regel 74:
Het gebied rond de plas is in beheer van exploitant Zeldenrust (noord en noordwest), de gemeente (zuid en oost) en [[Staatsbosbeheer]] en Provincie Groningen (west).<ref>Hoewel Zeldenrust Zandexploitatie de winning exploiteert, heeft ''BV Zand- en Grinthandel v/h H. Rijks en Zn.'' te [[Gieten (Drenthe)|Gieten]] het verzoek tot aanpassing van het bestemmingsplan gedaan. Met de opsomming van betrokkenen bij het beheer wordt geen uitspraak gedaan over de eigendomsverhoudingen.</ref> Bij de ontwikkeling van toekomstplannen zijn vooral Zeldenrust en de gemeente betrokken. Een verzoek uit 2011 om uitbreiding van de zandwinning aan de noordkant met vijf [[hectare]] is goedgekeurd.
 
De gemeente Menterwolde probeerde al sinds 1982 het terrein te ontwikkelen, vooral tot recreatiegebied, maar tegenvallers, financiële problemen en afhakende investeerders vormden een terugkerend struikelblok. Onderstaand een overzicht vanaf het eind van de twintigste eeuw tot 2017 en een samenvatting van toekomstplannen.
 
* Eind twintigste eeuw wilde [[Van der Valk (bedrijf)|Van der Valk]] 150 [[chalet|vakantiechalets]] bouwen, maar het bedrijf besloot uiteindelijk dat recreatie niet tot de gewenste kernactiviteiten behoorde.
* In 2007 heeft de gemeente in samenspraak met waterschap [[Hunze en Aa's]] en de provincie overwogen om de natuurwaarde te ontwikkelen en het zandgat te gebruiken voor recreatie, zoals zwemmen, wandelen, duiken en fietsen. Het gebied zou daarnaast moeten dienen als [[waterberging|waterbuffer]] voor Zuidbroek en Noordbroek.<ref>[http://www.menterwolde.nl/document.php?fileid=513&m=1&f=98daedd4fe5229641b53a81d4fc2372f&attachment=1&c=1307 Visie Waterplan Scheemda-Menterwolde - 'Noaberschap in wotter', oktober 2007] Geraadpleegd 14 november 2009</ref><ref>[http://www.menterwolde.nl/document.php?m=1&fileid=1016&f=a3c424828d895c44a0c85a6fcce34132&attachment=1&a=47 Waterplan Scheemda-Menterwolde : Uitvoeringsplan gemeente Menterwolde 2008-2011, p 8, 18] Geraadpleegd 15 december 2015</ref>
* In januari 2009 tekenden ''De Borgmeren B.V.'' en de gemeente een intentieverklaring voor de bouw van zestig chalets, waarbij het recreatiegebied buiten de directe omgeving van de chalets openbaar en gratis toegankelijk zou blijven. De gemeenteraad ging unaniem akkoord.<ref>[http://www.menterinfo.nl/node/1973 Raadsvergadering 29 januari 2009, gemeente Menterwolde] Geraadpleegd 14 november 2009</ref> Met het oog op de plannen had de gemeente in 2008 aan de oostzijde van de plas grond ter waarde van een half miljoen euro aangekocht voor een ontsluitingsweg. Mede omdat later in 2009 aan de noordkant van de plas een stuk grond ter grootte van een voetbalveld inschaarde en in het water verdween, bleken de plannen onuitvoerbaar en haakte De Borgmeren af.
* In het ''[[Bestemmingsplan (Nederland)|bestemmingsplan]] Botjeszandgat'' uit 2011 is over de chalets en de waterberging niets meer terug te vinden. Toen de eigenaar in 2011 de zandwinning wilde uitbreiden, hebben de gemeente en de exploitant afspraken gemaakt over aanleg van faciliteiten voor [[dagrecreatie]], zoals nutsvoorzieningen en toileteenheden. en sindsSinds augustus 2011 is de zuidelijk deel van de westoever ingericht als recreatiebad met dagstrand. Dit deel heeft de naam ''Botjes Zwembaai'' gekregen. Het is overigens niet erkend als officieel zwemwater. Er is toezicht, maar dat is niet speciaal gericht op de veiligheid en de gemeente wijst aansprakelijkheid bij ongevallen af. Wel wordt de kwaliteit van het water gecontroleerd door waterschap [[Hunze en Aa's]].
* Groningen noemt anno 2017 Botjeszwembaai<ref>Spelling van de provincie</ref> bij de zwemgelegenheden in de provincie. Het [[doorzicht]] van meer dan een meter is goed voor een zwemplas. Als voorzieningen worden toiletten, een zandstrand en parkeergelegenheid aangegeven. De plas is toegankelijk voor invaliden, maar er zijn voor hen geen voorzieningen. Ook zijn er geen douches, speeltoestellen of horeca.<ref>[https://www.provinciegroningen.nl/loket/kaarten/zwemplassen/detailpagina-zwemwater/_maps/toon/bericht/botjeszwembaai-zuidbroek/ Provincie Groningen: Botjeszwembaai, Zuidbroek] Geraadpleegd 15 mei 2017</ref>
* Aan de schuine noordwestkant, op de plaats van de zandzuiginstallatie en bij de broedwanden van de oeverzwaluw, zal de exploitant na beëindiging van de winning recreatievoorzieningen aanleggen die de natuur niet ernstig verstoren. Een deel van de oever zal geschikt gemaakt worden voor [[drijvend huis|drijvende recreatiewoningen]]. Verder komen er bij deze oever speelduinen. Een deel wordt geschikt gemaakt voor survivalspel en tegelijk door aanplant van braamstruiken onaantrekkelijk gemaakt voor zwemmers en strandrecreanten.
 
Regel 148 ⟶ 149:
De benamingen ''Botjesweg'' en ''Botjes Zandgat'' verwijzen naar Feiko Botjes, de enige nakomeling van het boerenechtpaar Eltjo Botjes en Grietje Edzes. Hij werd geboren in 1872, trouwde in 1897 met Talka Frederika Jutting en boerde vanaf dat jaar tot 1921 aan de [[Uiterburen (plaats)|Uiterburen]], ten oosten van de huidige plas.<ref>[https://www.wiewaswie.nl/personen-zoeken/zoeken/document/a2apersonid/579292022/srcid/18892386/oid/31 Geboorteakte Feiko Botjes] Geraadpleegd 9 december 2015</ref> Hij was eigenaar van een boerderij met drie [[hectare]] land. Destijds werd er soms handmatig zand afgegraven en was er een [[schietbaan]] in het ruige terrein.<ref>[http://beeldbankgroningen.nl/beelden/detail/4b64c45c-eb6c-948e-769b-18e8369bb132/media/822089f6-ef21-ea0a-1322-4277519816c7 Foto en bijschrift van de afgraving, [[Veenkoloniaal Museum]]] Geraadpleegd 9 december 2015</ref> In de jaren 1907 en 1908 werd er ophoogzand afgegraven voor de aanleg van de nabijgelegen [[Spoorlijn Zuidbroek - Delfzijl|spoorlijn Zuidbroek – Delfzijl]].
 
== Externe linklinks ==
* [http://files.planviewer.nl/ruimtelijkeplannen/19/1987/NL.IMRO.1987.01BuBOTBP0012011-0401/t_NL.IMRO.1987.01BuBOTBP0012011-0401_3.1.html Planviewer.nl : beschrijving en foto's van de oevers in 2011]
* [https://www.provinciegroningen.nl/loket/kaarten/zwemplassen/detailpagina-zwemwater/_maps/toon/bericht/botjeszwembaai-zuidbroek/ Provincie Groningen: Botjeszwembaai, Zuidbroek]
 
{{Appendix}}