Wikipedia

Kanaal Leuven-Dijle: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
→‎Geschiedenis: Lieve is gegraven 1240
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Infobox kanaal
| afbeelding = LocationLeuvenDijle.jpg
| onderschrift = Kaart van België met het kanaal Leuven-Dijle
| lengte = 30
| klasse = II
| jaar = [[1750]]1752
| oorsprong = [[Leuven]]
| uitmonding = Beneden-[[Dijle]]
| stroomtdoor [[Vlaams-Brabant]] en [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]]
| afbeelding2 = KanaalLeuvenDijleSluisKampenhoutZennegat Leuvense vaart 1.jpgJPG
| onderschrift2 = [[Kampenhout-Sas]]Het opkanaal, hetter kanaalhoogte van "het Leuven-DijleZennegat"
| afbeelding3 = Kanaal_Leuven_Dijle_Wijgmaal.JPG
| onderschrift3 = Kanaal Leuven-Dijle nabij de Remy toren te [[Wijgmaal]]
| afbeelding4 = SluisZennegat3.jpg
| onderschrift4 = Sluis bij het [[Zennegat]]
}}
 
Het '''kanaalKanaal Leuven-Dijle''' of de '''Leuvense vaart''' is een Belgisch [[Kanaalkanaal (waterweg)|kanaal]] tussen hetin [[ZennegatVlaams-Brabant]]. inHet vertrekt op de [[Mechelen (stad)|MechelenVaartkom]] en(in [[Leuven]]) waar heten eindigt in de kanaalkom. Het is het tweede kanaal dat in de provinciesamenvloeiing [[VlaamsZenne]]-Brabant[[Dijle]] werd(bij gegraven[[Zennegat|het enZennegat]]). daarmeeAanvankelijk éénwerd vandeze dewaterweg oudste'''Leuvense kanalenVaart''' ingenoemd, [[België]].maar Inhij [[1994]],kreeg nazijn dehuidige overnamebenaming doortoen de [[NV zeekanaalZeekanaal en Watergebonden Grondbeheer Vlaanderen,]] veranderdehet debeheer oorspronkelijkeovernam naam ''Leuvense vaart'' in de huidige naam kanaal Leuven-Dijle(1994).
 
==Geschiedenis==
Het Kanaal Leuven-Dijle fungeert als [[kanaal (waterweg)#Soorten kanalen|lateraal kanaal]] van de Dijle. We weten dat deze rivier al tegen 1327 bevaarbaar gemaakt werd, door middel van [[stuw]]en en [[schutsluis|sluizen]].<ref>[https://books.google.be/books?id=8ilFAAAAcAAJ&hl=nl&source=gbs_navlinks_s J.B. Vifquain (1842). ''Des voies navigables en Belgique'', Brussel: Devroye, p 26.]</ref> Deze [[kanaliseren|kanalisatie]] blijkt echter ontoereikend wanneer de handel toeneemt. In 1686 begint een eerste onderzoek naar een lateraal kanaal.<ref>[https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/200544 Inventaris Onroerend Erfgoed (2017). ''Relict Leuvensevaart''.]</ref> Toch wordt pas in 1749 een definitief plan aangenomen.
Het kanaal van Leuven naar de Dijle is één van de oudste kanalen van België, na de [[Lieve (kanaal)|Lieve]], het [[Lisseweegs Vaartje]] en het [[Zeekanaal Brussel-Schelde]]. Op [[29 januari]] [[1750]] verleende [[Maria Theresia van Oostenrijk (1717-1780)|keizerin Maria Theresia]] door middel van een [[octrooi]] een toelating voor de bouw van een kanaal tussen Leuven en Mechelen. Leuven ijverde meer dan tweehonderd jaar voor een aansluiting op een waterloop om de handel met zeeschepen in te voeren.
 
Leuven verkrijgt het [[octrooi]] tot de aanleg op 29 januari 1750. Op 9 februari geeft [[lijst van landvoogden van de Nederlanden|landvoogd]] [[Karel van Lotharingen (1712-1780)|Karel van Lorreinen]] de eerste spadesteek, te [[Wilsele]]. Voor deze gelegenheid worden een mooi bewerkte [[kruiwagen]] en een zilveren [[spade]] ingezet. De kruiwagen is vandaag te bewonderen in het [[M - Museum Leuven]], maar de spade is spoorloos. Tijdens de werken moet men misrekeningen op vlak van het niveau bijsturen. Toch komt het kanaal eind 1752 gereed. Op 21 december wordt het met water gevuld.
Op [[9 februari]] [[1750]] deed [[Karel van Lotharingen (1712-1780)|prins Karel van Lorreinen]] in Wilsele de eerste spadesteek. De mooi bewerkte houten kruiwagen kan men nog steeds bewonderen in het stedelijk museum van Leuven. De zilveren spade is echter spoorloos. Op [[21 december]] [[1752]] werd het kanaal met water gevuld. Het zou echter nog tot [[1763]] duren vooraleer het kanaal kon worden gebruikt wegens problemen met de sluizen en dijken. Het kanaal telde oorspronkelijk maar twee sluizen, wat overstromingen tot gevolg had. Nadien werden dit vijf sluizen : [[Tildonk]], [[Kampenhout-Sas]], [[Boortmeerbeek]], [[Battel]] en [[Zennegat]]. Tussen [[1836]] en [[1837]] werd het kanaal aangepast aan schepen met een diepgang tot 3,60 m en herbouwde men ook Kampenhout-sas. Het kanaal was belangrijk voor het transport van goederen en reizigers doch vanaf [[1837]] nam het reizigersvervoer af toen de spoorlijn tussen Leuven en Mechelen in dienst kwam.
 
Het oorspronkelijke kanaal telt twee enkelvoudige sluizen ([[Kampenhout-Sas]] en de [[Brusselpoort (Mechelen)|Brusselpoort]]) en één dubbele sluis (het [[Zennegat]]). De grote hoogteverschillen leggen echter veel druk bij de sluizen en dijken. Na meerdere beschadigingen, gevolgd door overstromingen, is men genoodzaakt het aantal [[pand (watergang)|panden]] te herbekijken. In 1760-3 worden aanpassingen uitgevoerd: de sluis bij de Brusselpoort verdwijnt, drie nieuwe sluizen worden gebouwd ([[Tildonk]], [[Boortmeerbeek]] en [[Battel]]).
De kanaalinfrastructuur is tot op vandaag zeer weinig gewijzigd. De sluizen zijn nagenoeg authentiek en de wijzigingen zijn beperkt gebleven tot verstevigingswerken (de sluisdeuren worden niet langer door kaapstanders bediend maar door lieren). Daar de kanaalsinfrastructuur een industrieel-archeologische waarde heeft is deze door het ministerieel besluit van [[19 maart]] [[1997]] beschermd als monument. De sluis, de sluiswachterwoning en omgeving zijn wegens hun historische en industrieelarcheologische waarde beschermd als dorpsgezicht.
 
Het kanaal is sindsdien weinig veranderd. Het kanaal werd verdiept (1836-7), de sluis van Kampenhout herbouwd, de overige sluizen verstevigd, de bediening van de sluisdeuren gewijzigd (oorspronkelijk d.m.v. [[kaapstander]]s, nu d.m.v. [[lier (werktuig)|lieren]]), de [[draaibrug (brugtype)|draaibruggen]] vernieuwd. De draaibruggen worden nu trouwens centraal bediend, vanuit een toren in Kampenhout. De kanaalinfrastructuur is, krachtens een ministerieel besluit van 19 maart 1997, beschermd als [[industrieel erfgoed]].
De mobiele bruggen over het kanaal worden momenteel een voor een omgebouwd om op afstand bediend te worden. De centrale bedieningstoren staat in [[Kampenhout-Sas|Kampenhout]]
 
<gallery>
Leuven Langeveld waartdijk canal from north IMG 0710.jpg|Zicht op de kanaalzone van Leuven
The Leuven Canal in 1804, attributed to Louis-Marie Autissier - Museum M - Leuven, Belgium - DSC05593.JPG|De Vaartkom in 1804
Sluis-en-sashuis-Vaartdijk-Tildonk.JPG|Sluis en sashuis in Tildonk
Zennegat vanaf Dijledijk.JPG|Monding in de Beneden-Dijle
</gallery>
 
==Technische gegevens==
Het kanaal kan bevaren worden door schepen van Klasseklasse II (600 [[registerton|ton]]),. Het heeft een totale lengte van 30km (30.,043 m)km en een diepgang van 2,3,30 m.
 
== Sluizen ==
Het kanaal telt vijf [[schutsluis|sluizen]], alle vijfallen van het zeldzame type ''buiksas'',. zo"Buik" genoemdverwijst naar de halfrondeafgeronde vorm van de uitsparingen, indie aan weerszijden voorzien zijn teneinde ruimte te geven aan de wanden;geopende sluisdeuren.
 
{| class="wikitable" width="50%"
* [[Tildonk]]: 1 sluis van 52 m x 7,75 m - verval van 2,26 m
*! [[Kampenhout-Sas]]:Plaats 1|| sluis van 52 mLengte x 7,75breedte (m) -|| [[verval van ongeveer 2,52(waterbeweging)|Verval]] (m)
|-
* [[Boortmeerbeek]]: 1 sluis van 52 m x 7,75 m - verval van ongeveer 3,10 m
| [[Tildonk]]
* [[Battel]]: 1 sluis van 52 m x 7,75 m - verval van ongeveer 3,42m
| 52 x 7,75
* [[Zennegat]]: 1 sluis van 52 m x 7,75 m - Een tij afhankelijk verval tussen ongeveer 4,80 m en 0 m.
| 2,26
|-
| [[Kampenhout-Sas]]
| 52 x 7,75
| 2,52
|-
| [[Boortmeerbeek]]
| 52 x 7,75
| 3,10
|-
| [[Battel]]
| 52 x 7,75
| 3,42
|-
| [[Zennegat]]
| 52 x 7,75
| van 0 (bij [[vloed]]) tot 4,80 (bij [[eb]])
|}
 
==OeversFietsweg==
DeHet dienstweg - hetvoormalige [[jaagpad - langs de oever van kanaal]] is voor fietsers een zeer goede verbinding vantussen Leuven naaren Mechelen.
 
==Verder lezen==
Gust Vandegoor G(1998).: ''Het kanaal Leuven-Mechelen in heden en verleden. 1750-2000'', [[Haacht]]: Hagok, 1998.
 
==Externe links==
* [http://web.archive.org/web/20070926232513/http://www.binnenvaart.be/nl_html/iedereen/index.asp?../klanten/waterwegen.asp Website binnenvaart.be] (via webarchive)
 
[[Categorie:Kanaal in België|Leuven]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Kanaal_Leuven-Dijle"