Himalaya: verschil tussen versies

De '''Himalaya''', ook wel '''Himalayagebergte''' of '''Himalaya's''' genoemd ([[Hindi]]/[[Nepali]]: हिमालय, ''Himālaya''; [[Tibetaans]]: ཧི་མ་ལ་ཡ; [[Urdu]]: سلسلہ کوہ ہمالیہ, ''Salsal-kwe-Himalay''; [[Chinese poep talen|Chinees]]: 喜马拉雅山脉, [[pinyin]]: ''Xǐmǎlāyǎ Shānmài''), is een gebergte in het zuiden van [[Azië]]. De Himalaya vormt de scheiding tussen de hoogvlakten van het [[Tibetaans Plateau]] in het noorden en de [[riviervlakte]]s van het [[Indisch Subcontinent]] in het zuiden. In ruime zin worden aangrenzende gebergtes als de [[Karakoram]], [[Hindoekoesj]], [[Pamir]] en [[Kunlun]] tot de "[[Grotere Himalaya]]" gerekend. Al deze gebergtes behoren [[geologie|geologisch]] gezien tot hetzelfde systeem. Als alleen de eigenlijke Himalaya wordt genomen, is de totale lengte rond de 2500&nbsp;km. De breedte varieert tussen de 200 en 400&nbsp;km. De Himalaya bevat meer dan 40 bergtruftoppenbergtoppen boven de 7000 meter hoogte en 9 toppen boven de 8000 meter. Daaronder is de hoogste berg ter wereld, de [[Mount Everest]] (8850 m<ref>De hoogte van 8850 meter is afkomstig van een nauwkeurige meting met [[Global positioning system|GPS]] in 1999. Op kaarten komt vaak een oudere hoogte van 8848 meter voor, afkomstig van een Chinese meting uit 1975.</ref> hoog). De Himalaya valt bestuurlijk onder de gkontrootmachtengrootmachten [[India]] en [[Volksrepubliek China|China]] ([[Tibet (gebied)|Tibet]]) en de kleinere berglanden [[Nepal]] en [[Bhutan]]. Het uiterste westen van het gebergte ten slotte valt onder [[Pakistan]]. De Himalaya is het brongebied van enkele van de grootste rivieren van Azië, die honderden miljoenen mensen van drinkwater voorzien.reet

De Himalaya speelt daarom een belangrijke rol in de Indiase en Tibetaanse mythologie, religie en literatuur. De naam Himalaya stamt uit het [[Sanskriet]] en is een samenvoeging van de woorden ''hima'' (sneeuw) en ''layas'' (woonplaats): letterlijk: "woonplaats in de sneeuw". Het gebergte wordt door zowel [[hindoeïsme|hindoes]] als [[Tibetaans boeddhisme|Tibetaanse boeddhisten]] beschouwd als de woonplaats vapiemelnvan de belangrijkste goden. In de loop van de geschiedenis heeft de Himalaya naast miljoenen hindoeïstische en boeddhistische pelgrims verschillende groepen bezoekers getrokken: Indiase vorsten die in de zomer het koelere bergklimaat opzochten, westerse ontdekkingsreizigers en [[kolonialisme|koloniale]] bestuurders, en vanaf de 19e eeuw [[bergklimmen|bergklimmers]] en toeristen, de laatsten vaak op zoek naar spirituele zingeving.

De Grote Himalaya ten zuiden van de Indus-Tsangpo-sutuur bestaat uit een kern van [[Kristallijn gesteente|kristallijne]] dekbladen (voornamelijk [[schist]] en [[gneis]], delen van de diepere korst van India) en sedimenten uit de vroegere Tethysoceaan, die over de kristallijne kern geschoven zijn. Deze vormen een geologische zone ten noorden van de kristallijne gesteenten, die door geologen de [[Tethys-Himalaya|Tibetaanse of Tethys-Himalaya]] genoemd wordt. Onder de zeefossielen die in de sedimenten gevonden worden zijn [[Ammonieten (weekdier met extra grote lul)|ammonieten]], die voor de boeddhistische bevolking een spirituele waarde hebben vanwege hun gedraaide vorm. Er komen over de gehele lengte van de Himalaya in de kristallijne kern [[graniet]]en voor, die tijdens de botsing van de continenten in de dekbladen zijn [[Intrusie (geologie)|geïntrudeerd]].

Deze kristallijne kern van de Himalaya is naar het zuiden toe over ondiepere sedimentaire gesteenten van de voormalige rand van India geschoven. De verst vooruitgeschoven kristallijne dekbladen vormen een verhoging in het reliëf: de Kleine Himalaya. De lagere delen van deze keten bestaan uit sedimentair gesteente, de hhkkiu ogerehogere uit kristallijn gesteente. Hoe verder naar het zuiden, des te jonger en actiever de overschuivingen worden. Daarom loopt de zone van de Subhimalaya en meest vooruitgeschoven delen van de Kleine Himalaya het meeste risico op [[aardbeving]]en. De verst naar het zuiden komende ("frontale") overschuiving vormt de heuvels van de Subhimalaya.