|
==Prehistorie==
gfdjfkgylhijyjgfgh74edtyty75wdyrytyuy75erfghp8ukyhgefkbhjjhrdjyhyfrutefhgfghgfg{{Zie hoofdartikel|Japanse bezetting van Nederlands-Indië}} ▼
In 2007 bleek uit analyse van twee botten die in [[Sangiran]] waren gevonden dat deze 1.5 miljoen tot 1.6 miljoen jaar oud zijn. Dit zijn de oudste bekendste menselijke resten die in Indonesië gevonden zijn. Opgravingen op [[Java (eiland)|Java]] laten zien dat er ongeveer 600.000 jaar geleden een verre voorouder van de tegenwoordige mens, de [[homo erectus]] (ook wel "Javamens" genoemd), op dit eiland rondliep. Doordat het [[noordelijk halfrond]] tijdens de [[glaciaal (tijdperk)|ijstijd]]en bedekt was met een dikke laag ijs, was de zeespiegel zodanig verlaagd dat [[menselijke migratie|migratie]] van volkeren over land eenvoudig mogelijk was. Ook later, toen het ijs verdwenen en de zeespiegel weer gestegen was, bleven volkeren vanuit Zuidoost-Azië de eilanden bevolken. Deze volkeren (Paleo-Melanesoïden met donkere huid en kroeshaar en de Mongoloïden met een lichtere huidskleur en sluik haar) vestigden zich over de verschillende eilanden. In de [[bronstijd|Brons]]- en [[IJzertijd]] vestigden de Maleiers zich in de kuststreken van Java, [[Sumatra]] en andere eilanden.
In 2003 werden resten van een vroege mensensoort ontdekt op het eiland [[Flores (Indonesië)|Flores]], die derhalve de [[Floresmens]] (''Homo floresiensis'') is gaan heten. Voor zover bekend leefden deze mensen zo'n 100.000 tot 12.000 jaar geleden. Ze bereikten Flores ca. 45.000 jaar geleden en zijn vermoedelijk uitgestorven door een vulkaanuitbarsting.
Tussen 3.500 en 2.500 v.Christus werd het tot dan toe gevoerde nomadenbestaan door een deel van de bewoners opgegeven en werden er permanente vestigingen gesticht waarbij de zo kenmerkende terrasvormige landbouwtechniek werd ontwikkeld. In die tijd werd er echter geen rijst, maar een soort knolgewas genaamd ([[taro]]) verbouwd. In deze periode kwamen ook de voorouders van de Mentawi op Sumatra en de Marand-Anim op Irian en het Timorese Atoni vanuit het Aziatische vasteland.
De periode rond 800 voor Christus werd gekenmerkt door grote volksverhuizingen in [[Midden-Europa]] en de [[Balkan (schiereiland)|Balkan]]. Wellicht heeft dit ook geleid tot volksverhuizingen vanuit de streek [[Yunnan]] in [[China]] en het noordoostelijke deel van het tegenwoordige [[Vietnam]] en [[Laos]] naar de Indonesische archipel. Een van de nieuwe landbouwtechnieken die deze volkeren met zich mee brachten was de natte rijstbouw. Dit systeem van continu irrigeren van de landbouwgronden bracht met zich mee dat nog meer groepen mensen zich permanent gingen vestigen.
==Boeddhisme en hindoeïsme==
Immigranten uit [[Voor-Indië]] brachten nieuwe religies met zich mee, zoals het [[boeddhisme]] en [[hindoeïsme]]. Vanaf de tweede eeuw voor Christus tot de twaalfde eeuw erna werd de regio sterk beïnvloed door de verschillende Indiase dynastieën, zoals de [[Pallavadynastie]] en de [[Gupta's]]. Verschillende grote hindoeistische en boeddhistische koninkrijken maakten in deze periode een bloeitijd door, maar verdwenen uiteindelijk weer, met name door de opkomst van de [[islam]]. Een van die rijken is het Javaanse [[koninkrijk Taroemanagara]] dat van 358 tot 669 bestond. Van hun koning Purnavarman stammen uit de 5e eeuw de eerste bekende inscripties gevonden in Indonesië. Hij maakte voetafdrukken van zichzelf en zijn olifant met de begeleidende tekst: "Dit zijn de voetstappen van koning Purnavarman, de dappere veroveraar van de hele wereld".
De politiek van de Indonesische archipel werd van de 7e tot de 11e eeuw gedomineerd door het boeddhistische [[Koninkrijk Srivijaya]] dat op [[Sumatra]] gevestigd was en Sailendra, een koninkrijk dat lag op Java. Zij bouwden ook de [[Borobudur]], het grootste boeddhistische monument ter wereld.
===Mataram===
[[Koninkrijk Mataram|Mataram]] was een Indiase staat die van de 8e tot de 10e eeuw op Java lag. Het centrum van de hoofdstad werd door [[Mpu Sindok]] verplaatst van centraal-Java naar het oosten van het eiland, waarschijnlijk veroorzaakt door een uitbarsting van de [[Merapi]]. Aan het koninkrijk kwam een einde onder de regering van [[Dharmawanga]], door de toenemende militaire druk van het Koninkrijk Srivijaya.
===Koninkrijk Srivijaya===
Het Koninkrijk Srivijaya was een Maleisisch koninkrijk dat vooral opbloeide door de internationale handel. De schepen van dit rijk voeren helemaal naar [[Afrika]]. De staat was vooral afhankelijk van zijn sterke vloot die de handelsschepen beschermde. Waarschijnlijk omvatte het rijk op zijn hoogtepunt de kusten van Sumatra, het Maleisisch schiereiland en wellicht westelijk Borneo. Het rijk bereikte dit hoogtepunt rond het jaar 1000. Chinese en Indiase bronnen melden geldelijke ondersteuning aan de bouw van tempels in deze landen door de heersers van Srivijaya
Het rijk werd kort daarna echter getroffen door een vernietigende aanval vanuit het machtige koninkrijk [[Chola's|Chola]] in Zuid-India, in [[1025]]. Een inscriptie op een muur van een Indiase tempel in [[Thanjavur (stad)|Tanjore]] verhaalt van een Indiase [[Vloot|armada]] die de zeestraat doorvoer en de ene na de andere Srivijayaanse haven onderwierp, waaronder ook de hoofdstad. De exacte reden voor de aanval is niet duidelijk maar aannemelijk is dat de Indiase handelaren genoeg hadden van de zware [[belasting (fiscaal)|belastingen]] die hun bij binnenreizen van het gebied opgelegd werden door het Srivijaya-rijk.
In [[1080]] onderwierp een oude rivaal van Srivijaya, [[Melayu (Sumatra)|Melayu]], het rijk en bracht het terug tot de status van vazal aan Melayu. In de 12e en 13e eeuw overheerste Melayu het rijk op politiek en economisch gebied. De ondergang van het rijk werd ingezet met een aanval op Melayu door het [[Oost-Java]]anse [[koninkrijk Singhasari]] in [[1278]].
===Koninkrijk Majapahit===
Ondanks een gebrek aan historisch bewijs wordt aangenomen dat het [[Koninkrijk Majapahit]] de dominantste van de pre-islamitische staten was. Het koninkrijk vond zijn oorsprong op Oost-Java en breidde zich onder de leiding van [[Gajah Mada]] (of Gadjah Mada), een ambitieuze minister-president en regent die regeerde van [[1331]] tot [[1364]], uit naar het zuidelijke deel van het Maleisische schiereiland, Borneo, Sumatra en [[Bali (eiland)|Bali]]. Een paar jaar na zijn dood nam de vloot van Majapahit Palembang in, hiermee een eind makend aan het Srivijaya-koninkrijk.
Hoewel de heersers van Majapahit hun macht uitbreidden over de naburige eilanden en de daar aanwezige koninkrijken vernietigden, leek hun interesse vooral uit te gaan naar het beheersen van een groter deel van de commerciële [[handel (economie)|handel]] binnen de [[archipel]]. In de tijd dat het Majapahit-rijk werd gesticht, kwamen ook de eerste moslim-handelaren en [[Bekering|-proselieten]] het gebied binnen.
Na het hoogtepunt in de 14e eeuw, begon de macht van het Majapahit langzaam af te nemen, mede door een oorlog over de troonopvolging in [[1401]], die vier jaar duurde. Het rijk bleek niet in staat de groeiende macht van het [[sultanaat]] van Malakka in te dammen. Data die het einde van het Majapahit-rijk aangeven, variëren van [[1478]] tot [[1520]].
==De islamitische periode==
===Verspreiding van de islam===
De verspreiding van de islam in de regio begon in de 13e eeuw op Noord-Sumatra, hoewel moslimhandelaren de eilanden van de archipel in de eeuwen daarvoor al regelmatig bezochten. De verspreiding van het islamitisch geloof verliep langzaam. De eersten die overstapten op het nieuwe geloof waren handelaren en leden van de koninklijke families van grotere koninkrijken. Toch zette de groei door en aan het einde van de 16e eeuw was de islam de grootste religie op Java en Sumatra. Met name op Java mengde de islam zich met het aanwezige volksgeloof. Bali bleef hindoeïstisch, terwijl op de zuidelijke eilanden in de 16e en 17e eeuw, zowel christelijke als islamitische zendelingen actief waren, waardoor beide geloven sterk groeiden.
===Sultanaat Mataram===
Het [[Sultanaat Mataram]] was het derde sultanaat op Java, na het [[Sultanaat van Demak]] [[Demak (regentschap)|Bintoro]] en het [[Koninkrijk Pajang]]. Het ontstond rond 1570 onder leiding van [[Kyai Gedhe Pamanahan]]. Onder zijn kleinzoon [[Panembahan Seda ing Krapyak]] werd het eerste contact met de [[Nederland]]se [[Verenigde Oost-Indische Compagnie]] gelegd. De Nederlanders speelden aanvankelijk een kleine rol in de handel in verschillende kustgebieden. Samen met het Sultanaat Mataram vormden zij in 1613 een bondgenootschap tegen een koninkrijk op [[Soerabaja|Surabaya]]. Na meerdere jaren oorlogsvoering werd deze stad veroverd.
De nieuwe koning [[Sultan Agung van Mataram]] breidde het koninkrijk verder uit, zodat het heel Java en de omliggende eilanden besloeg. Diens zoon [[Susuhunan]] [[Amangkoerat I van Mataram]] wilde een monopolie op de handel van de Nederlanders en liet zijn belangrijkste concurrenten vermoorden. Rond 1670 kwam het uit onvrede over zijn beleid tot een opstand. [[Raden]] [[Troenajaya van Soenda]], een prins van [[Madoera (eiland)|Madura]], wist met behulp van huurlingen [[Makasar (plaats)|Makasar]] het sultanaat in te nemen. Sultan Agung vluchtte samen met zijn zoon Susuhunan Amangkurat I naar het noorden. Kort daarop overleed hij. Met behulp van de Nederlanders wist diens zoon het rijk weer in te nemen. De Nederlanders waren gebaat bij rust in het gebied en een koning die bij hen in de schuld stond.
==Kolonisatie==
===Portugal===
Door verbeterde navigatiesystemen en bewapening waagden de Portugese schepen zich steeds verder van het thuisland. Zij waren de eerste Europeanen die in de regio arriveerden. In 1512 veroverde Portugal [[Malakka (schiereiland)|Malakka]]. Zij streefde een monopoliepositie na wat betreft de handel in de belangrijkste kruiden. Dat deden zij door militaire veroveringen en allianties te vormen met lokale heersers. Daarnaast wilde de [[Rooms-Katholieke Kerk]] de lokale bevolking winnen voor het christelijk geloof. Vooral in de tweede helft van de 16e eeuw waren er veel Portugese missionarissen actief in het gebied. De Portugese invloed beperkte zich uiteindelijk tot de eilanden [[Solor]], [[Flores (Indonesië)|Flores]] en [[Timor]], doordat zij het moesten afleggen tegen de Nederlanders die kort na hen arriveerden.
Op de betreffende eilanden is tot op de dag van vandaag een groot deel van de bevolking rooms-katholiek en veel van de eilandbewoners dragen een Portugese naam.
===Verenigde Oost-Indische Compagnie===
{{Zie hoofdartikel|Verenigde Oost-Indische Compagnie}}
In 1602 krijgt de [[Verenigde Oost-Indische Compagnie]] van de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] het monopolie op de [[specerijenhandel]] in de regio. Dit monopolie is verworven op 20 maart 1602 door een octrooi, uitgevaardigd door de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]], geleid door raadpensionaris [[Johan van Oldenbarnevelt]]. In 1619 verovert de VOC de stad Jayakarta (het huidige [[Jakarta]]) op west-Java en doopt de stad om als [[Batavia (Nederlands-Indië)|Batavia]]. De Nederlanders raken nauw betrokken bij verschillende binnenlandse conflicten en vechten actief mee in hun poging om een monopoliepositie te verkrijgen. Daar slagen zijn grotendeels in. Zij maken daarbij gebruik van de heersers van verschillende kleine koninkrijken die in de plaats kwamen van het verwoeste Majapahit.
Het centrale bestuur in Oost-Indië was in handen van de [[Heren XVII|Heren Zeventien]], een wisselend college, dat enkele malen per jaar door de bewindhebbers uit hun midden wordt verkozen en vervolgens enkele weken in vergadering bijeen zit. Tijdens de 17e eeuw brengen Nederlandse [[Kolonie (staatkundig)|kolonisten]] delen van het huidige Indonesië onder één regering onder de naam 'Nederlands-Indië' (sinds 1816 de officiële naam).<ref name="begin">Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Nederlands-Indië". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref> Nadat de VOC de Portugezen heeft verdreven, wordt de VOC effectieve heerser van vele gebieden in Nederlands-Indië. Toen de VOC in 1798 bankroet ging, nam de [[Bataafse Republiek|Nederlandse overheid]] de schulden en de eigendommen in Indonesië over.
===Nederlands-Indië===
{{Zie hoofdartikel|Nederlands-Indië}}
Van 1798 tot 1811 was er een Bataafs-Frans bestuur in de voormalige bezittingen van de VOC. De [[Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland|Britten]] [[Invasie van Java|veroverden Oost-Indië in 1811]] en bestuurden het tot 1816, toen het werd overgedragen aan het nieuw gevormde [[Verenigd Koninkrijk der Nederlanden]] en officieel de naam ''Nederlandsch-Indië'' kreeg.<ref name="begin" />
Nederland voerde tussen 1830 en 1834 het [[Cultuurstelsel]] in. Dit hield in dat de bevolking één vijfde van haar land in opdracht van de Nederlandse overheid moest verbouwen met exportproducten, bijvoorbeeld koffie, suiker, tabak of thee. Dit stelsel heeft bijgedragen tot armoede en hongersnood in Indonesië. De koffie-, suiker- en tabaksplantages besloegen grote gebieden die niet konden worden gebruikt voor voedselproductie. Daardoor ontstonden er tekorten. Aan het eind van de 19e eeuw kwam de zogenoemde [[ethische politiek]] in zwang. De leuze van deze ontwikkelingspolitiek was: '[[irrigatie]], [[emigratie]], [[educatie]]'. Veel Javanen werden naar de buitengewesten verplaatst om de overbevolking op het eiland tegen te gaan, de rijstvelden werden beter geïrrigeerd om de [[landbouw]] efficiënter te maken en de voedseltekorten tegen te gaan. Ook werden er 'dessabanken' opgericht waar boeren goedkoop konden [[lenen]]. Over het geheel genomen was de ethische politiek geen succes; slechts enkele tienduizenden Javanen konden elders een bestaan opbouwen en het geld dat de boeren leenden werd vooral gebruikt om te [[consumeren]] in plaats van te [[investeren]]. De bedoelde stimulering van economische groei en remming van de bevolkingsgroei bleven uit. Door het loslaten van het Cultuurstelsel en verbeteringen in de rijstverbouw waren er na 1905 geen structurele voedseltekorten meer.
====Vroege nationalistische groepen====
In [[1908]] wordt door de arts [[Soetomo]] en anderen de eerste [[nationalisme|nationalistische]] beweging gevormd, [[Budi Utomo]]. In [[1912]] volgt de eerste massale nationalistische beweging [[Sarekat Islam]]. De Nederlanders reageren na de [[Eerste Wereldoorlog]] met repressieve maatregelen. De nationalistische leiders komen uit een kleine groep jonge professionals en studenten, van wie sommigen hun opleiding in Nederland hebben genoten. Velen, inclusief de latere eerste Indonesische president, [[Soekarno]] ([[1901]]-[[1970]]), worden gevangengezet vanwege hun politieke activiteiten.
Tussen [[1922]] en [[1930]] richtte [[Ki Hadjar Dewantara]], samen met anderen en ondanks tegenstand van de koloniale regering, veertig onafhankelijke scholen op, de [[Taman Siswa]] scholen, en op [[28 oktober]] [[1928]] pleit een conferentie van Indonesische jongeren voor "één land, één taal, één volk" voor Indonesië.
Daarnaast richt de verbannen Nederlandse socialist [[Henk Sneevliet]] in [[1914]] een 'Indische Sociaal Democratische Associatie' op. Aanvankelijk een klein forum van Nederlandse socialisten, ontwikkelt deze zich later tot ''[[Partai Komunis Indonesia]]'' (PKI), de Indonesische Communistische Partij. Voor zijn ondergang in [[1965]] is het de op twee na grootste communistische partij ter wereld.
Sleutelfiguren in het voorbereiden van Indonesische onafhankelijkheid waren Agoes Salim, Dewantoro, Ratoelangie, Sartono, Soekiman, Sjahrir en Yamin<ref>[http://www.kitlv.nl/pdf_documents/asia.garoeda.pdf Herman Burgers op]</ref>.
====Japanse bezetting====
▲{{Zie hoofdartikel|Japanse bezetting van Nederlands-Indië}}
De [[Duitse aanval op Nederland in 1940|Duitse inval in Nederland]] in mei 1940 had Nederlands-Indië al afgesneden van het moederland. De Nederlandse kolonie riep in juli van dat jaar de staat van beleg uit en ging nauwer samenwerken met de [[Verenigde Staten]] en Groot-Brittannië in plaats van Japan. In de nacht van 10 op 11 januari [[1942]] landden [[Japan]]se troepen in de buurt van [[Manado|Menado]] op [[Celebes]]. Ongeveer op hetzelfde moment vielen zij [[Tarakan]] aan, een eiland in het noordoosten van [[Borneo]] waar enkele olievelden geëxploiteerd werden.
| 