Café: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Geschiedenis: tussenkopjes |
k Wikipedia:Stemlokaal/Modificatie Amsterdamconstructies, replaced: Londen → Londen (hoofdbetekenis) (8), 19e eeuwse → 19e-eeuwse, typos fixed: cafe's → cafés met AWB |
||
Regel 1:
[[Bestand:Jean Béraud The Drinkers.jpg|thumb|Café anno 1908, door [[Jean Béraud]]]]
[[Bestand:Bruxelles 5 rue du Chêne 804.jpg|thumb|Café "Le Poechenellekelder" in [[Brussel (stad)|Brussel]]]]
[[Bestand:The clarence pub london may2005.jpg|thumb|Een typisch Engelse "pub" in [[Londen (hoofdbetekenis)|Londen]]]]
[[Bestand:Terras Neude.jpg|thumb|Caféterras in [[Utrecht (stad)|Utrecht]]]]
[[Bestand:Fietscafé.JPG|thumb|Een "fietscafé" in [[Wierden]]]]
Regel 32:
Halverwege de 17e eeuw begon de opmars van [[koffie]] in Europa. Dit resulteerde in het ontstaan van [[Koffiehuis|koffiehuizen]] voor de meer welgestelden uit eigen stad. Hiervan is de term café, het Franse woord voor koffie, afkomstig. Hoe elitair de koffiehuizen aanvankelijk waren blijkt uit het feit dat er in 1806 in Amsterdam 25 koffieschenkerijen waren, naast 1763 kroegjes die bier en andere alcohol schonken. Deze zaakjes werden destijds tapperijen of bierhuizen genoemd. Omdat koffiehuis een betere naam had, gingen ook steeds meer kroegen zich zo noemen.
=== 19e
De bruine kroeg ontstond begin 19e eeuw, toen meer en meer mensen als extra kostwinning hun voorkamer inrichtten als plaats waar mensen iets konden drinken. In zulke vaak piepkleine huiskamercafés kon de vrouw dan het inkomen van een geregeld werkloze man aanvullen. In Vlaanderen was op het einde van de 19e eeuw
In Nederland mocht nagenoeg iedereen tappen, totdat in 1881 de "Wet tot reguleering van de handel in sterken drank en van de beteugeling van openbare dronkenschap" een tamelijk dure vergunning verplicht stelde. Bovendien mochten daarvan in de grootste steden maximaal 500 worden afgegeven. Dit is het begin van een professionalisering van de horecasector.
Regel 58:
Voor de aankoop van een café en/of het inventaris wordt vaak een lening afgesloten bij een grote brouwerij. Als zekerheid krijgt de brouwerij dan een [[pandrecht]] op het café-inventaris en heeft de uitbater een afnameverplichting van bier en frisdranken. Daarnaast treden brouwerijen ook op als verhuurder omdat in Nederland 1 op de 6 cafépanden hun eigendom is. In dat geval is het voor café-exploitanten erg moeilijk om onder de afnameverplichting van een brouwerij uit te komen.<ref>[http://www.aw-horecamakelaars.nl/makelaars/aanbod/nieuws/de-rol-van-de-brouwerij-anno-2012/ AW-Horecamakelaars.nl: De rol van de brouwerij anno 2012] (26-4-2012) en het onderliggende rapport [https://www.khn.nl/documents/10156/a7b5942a-9a06-4f66-a23b-e1e0abf2302b Rendement en relatie] uit 2011.</ref>
Standaardinventaris voor een 'echte' kroeg zijn de bar (of [[toog (café)|toog]]) met hoge krukken, de tap en soms een [[biljart]]tafel. In negentig procent van de
{{Panorama|De Kroeg.jpg|650px|360°-panorama van het "Oranjeboom Café" in [[Velp (Gelderland)|Velp]], een typisch bruin café, met v.l.n.r. een biljart, de bar met bel, barkrukken en een stamtafel}}
Regel 66:
Wanneer één persoon drankjes voor een hele groep betaalt, dan noemt men dat een "tournée" of een "[[rondje]]" en als iemand voor alle aanwezigen betaalt een "tournée générale" of een "rondje voor de hele zaak". Dit kan worden aangekondigd door het luiden van een bel, die daartoe in veel cafés bij de bar hangt. Om meer klanten te trekken wordt in bepaalde cafés op vaste tijden ook wel een [[happy hour]] gehouden, waarbij men doorgaans twee drankjes voor de prijs van één krijgt.
Tot het midden van de 20e eeuw was het, met name in zuidelijk [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]], niet ongewoon om overledenen in een plaatselijk café op te baren, vaak op de biljarttafel. Zo refereert de naam van het [[Sittard]]se café "'t Sjterfhoes" (het sterfhuis) nog aan deze tijd en werd uitbaatster [[Bet van Beeren]] van het Amsterdamse homo/lesbische [[Café 't Mandje]] na haar overlijden in 1967 ook nog op het biljart opgebaard.
Het is en was niet ongebruikelijk na het werk, voor het naar huis gaan, eerst de kroeg te bezoeken, zeker in de tijd dat loon aan het eind van de week of maand nog in harde valuta in het [[loonzakje]] werd uitbetaald. Overigens staat tegenwoordig in de Nederlandse drank- en horecawet dat werkgevers hun personeel niet in een café mogen uitbetalen, horecaondernemers uiteraard uitgezonderd.
Regel 74:
== Soorten cafés ==
Overeenkomstig de klandizie die de eigenaar wil trekken en de manier waarop hij zijn café presenteert, zijn er verschillende 'soorten' cafés ontstaan. Onderscheid wordt gemaakt naar inrichting, publiek, personeel en muziekkeuze. Het is overigens toch mogelijk dat het café een heel ander publiek trekt dan de ondernemer aanvankelijk voor ogen had. Homobars trekken bijvoorbeeld ook regelmatig heteroseksuelen aan.
[[Bestand:Aprés at merlin's.jpg|thumb|Après-skihut in [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]]]]
[[Bestand:Oxygen Bar interior, showing flavors.jpg|thumb|Interieur van een [[zuurstofbar]]]]
Regel 117:
== Cafés in Nederland ==
In [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] waren op 1 juli 2006 18.061 cafés gevestigd. Op 1 januari 2014 waren dat er volgens het [[Centraal Bureau voor de Statistiek|CBS]] nog 10.485. [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] is de stad met de meeste cafés, hoewel het aantal is teruggelopen van 1410 in het jaar 2000 naar 1021 in 2012. Daarbij zijn het vaak bruine buurtcafés die plaatsmaken voor hippe zaken met jonger publiek. De meeste Amsterdamse cafés (525) bevinden zich in het centrum.<ref>''Bruine kroeg is in gevaar'', in Het Parool, 22 sept. 2012</ref> Van de steden met meer dan 100.000 inwoners had [[Maastricht]] de hoogste 'cafédichtheid' (21,3 per 10.000 inwoners).<ref>bron: [[Bedrijfschap Horeca en Catering]]</ref>
Vanaf 1 juli 2008 geldt er in Nederland een wettelijk [[rookverbod]], waardoor het verboden is om in horecagelegenheden te roken, omdat het personeel recht heeft op een rookvrije werkplek. Diverse kroegen in Nederland lappen dit verbod aan hun laars, omdat in kroegen traditioneel door de bezoekers, eigenaren en personeel veel gerookt wordt. Deze kroegen kregen te maken met boetes maar zijn medio 2009 onderhevig aan diverse rechtszaken.
Regel 157:
== Cafés in andere landen==
[[Bestand:Men Kafenion Corfu(2).jpg|thumb|Een kafenion op [[Korfoe (eiland)|Korfoe]]]]
*In [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Groot-Brittannië]] en [[Ierland (land)|Ierland]] spreekt men van de ''pub'', een afkorting van ''public house''. In de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] is het ''saloon''.
*In [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]] spreekt men van een ''Kneipe'' of ''Stammlokal'' (vaak met [[Stamtafel|Stammtisch]], de tafel van de stamgasten).
*In [[Griekenland]] spreekt men van een ''kafenion''. Daar komen in de regel uitsluitend mannen, men kan er naast de geschonken drankjes soms een zeer eenvoudig maal nuttigen of een spelletje (bijvoorbeeld backgammon) doen.
| |||