Rokin (straat): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Iceandsnow (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Infobox straat
| straatnaam = Rokin
| afbeelding = Rokin2005Overzicht - Amsterdam - 20020475 - RCE.jpg
| onderschrift= Het Rokin, metgezien linksin eenzuidelijke afschermingrichting, nog voor de werkzaamhedendemping; aanbegin de20e [[Noord/Zuidlijn]]eeuw.
| locatie = Amsterdam
| stadsdeel = Centrum
Regel 13:
| bouwjaar = 16e eeuw
| genoemdnaar =
| naamsinds =
| bestrating =
| geentoegang =
| ov = Tram/metro
| bebouwing =
| opvallend =
Regel 24:
| portaal = Amsterdam
}}
[[Bestand: Rokin2005.jpg|{{largethumb}}|Het Rokin ter hoogte van het Spui, met links een afscherming voor de werkzaamheden aan de [[Noord/Zuidlijn]]; 2005.]]
[[Bestand:Rokin-30053.ogg|{{largethumb}}|Polygoon-journaal uit maart 1924 met beelden van het Rokin met langsrijdende trams.]]
 
Het '''Rokin''' is een water en een straat in [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]], gelegen tussen het [[Muntplein (Amsterdam)|Muntplein]] en de [[Dam (Amsterdam)|Dam]], waar vroeger het laatste stuk lag van de [[Amstel (rivier)|Amstel]].
[[Bestand:Allard pierson.jpg|{{largethumb}}|Het voormalige gebouw van [[De Nederlandsche Bank]], thans [[Allard Pierson Museum]].]]
[[Bestand:Nzkapel12.jpg|{{largethumb}}|Rokin 78-80 met de kunstzalen van Wisselingh en de ingang van de [[Nieuwezijds Kapel (1912)|Nieuwezijds Kapel]]. Op deze plek stond eerder de aan het [[Mirakel van Amsterdam]] gewijde Kapel ter [[Heilige Stede]].]]
[[Bestand:Beursvankeyser.jpg|{{largethumb}}|De beurs van [[Hendrick de Keyser]].]]
[[Bestand:Arti1.jpg|{{largethumb}}|Het gebouw van kunstenaarsvereniging [[Arti et Amicitiae]] op de hoek van het Rokin en het [[Spui (Amsterdam)|Spui]].]]
[[Bestand:Rokin Langebrugsteeg 1.jpg|{{largethumb}}|Ruiterstandbeeld van [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] ter hoogte van de [[Langebrugsteeg]].]]
Het '''Rokin''' is een water en een straat in [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]], gelegen tussen hetde [[MuntpleinDam (Amsterdam)|MuntpleinDam]] en dehet [[DamMuntplein (Amsterdam)|DamMuntplein]], waaronderdeel vroegervan het laatstede stukvroegere lagloop van de [[Amstel (rivier)|Amstel]].
 
== Naam ==
De oudste vermeldingen van de naam Rokin dateren van 1559 (als Ruck-in), 1563 (Rock Inne) en 1564 ('t Rockin). De naam duidde de kade aan die kort daarvoor was aangelegd aan de westkant van de toenmalige Amstel, net ten zuiden van de Dam. Daarvoor moesten de panden die tot dan toe tot aan het water van de Amstel stonden, 'inrukken'. Voor het bekende verhaal dat Rokin een verbastering is van Rak-in zijn geen historische aanwijzingen. [[Rak]] is de naam voor een recht stuk vaart, maar dat woord is nergens in Nederland veranderd in rok en er wordt nooit een voorzetsel of bijwoord achter geplakt. Het water wordt pas sinds de zeventiende eeuw soms Rokin genoemd.<ref>Rob Rentenaar, Groeten van Elders. Plaatsnamen en familienamen als spiegel van onze cultuur. Strengholt, Naarden 1990 [http://www.dbnl.org/tekst/rent001groe01_01/rent001groe01_01_0021.php]</ref>
 
[[Bestand:Overzicht - Amsterdam - 20020475 - RCE.jpg|{{largethumb}}|left|Het Rokin gezien in zuidelijke richting, nog voor de demping; begin 20e eeuw.]]
 
== Demping ==
Regel 45 ⟶ 50:
 
== Bekende gebouwen ==
Tot [[1908]] stond aan het Rokin de Kapel ter [[Heilige Stede]] (Nieuwezijds Kapel). Deze kerk werd gebouwd ter ere van het [[Mirakel van Amsterdam]]. In de jaren negentig1988 werd op het trottoir terzijde van Rokin 78-80 de "Mirakelkolom" geplaatst; een overblijfsel van de afgebroken kerk. VanwegeVooruitlopend op de metrobouwwerkzaamheden is de kolom in 20032001 weggehaald. Op 25 februari 2017 werd de kolom weer teruggeplaatst.<ref>[http://historiek.net/mirakelkolom-terug-in-amsterdam/67436/ Mirakelkolom terug in Amsterdam], www.historiek.net; 25 februari 2017.</ref>
[[Bestand:Allard pierson.jpg|{{largethumb}}|Het voormalige gebouw van [[De Nederlandsche Bank]], thans [[Allard Pierson Museum]]]]
[[Bestand:Nzkapel12.jpg|{{largethumb}}|Rokin 78-80 met de kunstzalen van Wisselingh en de ingang van de [[Nieuwezijds Kapel (1912)|Nieuwezijds Kapel]]. Op deze plek stond eerder de aan het [[Mirakel van Amsterdam]] gewijde Kapel ter [[Heilige Stede]].]]
[[Bestand:Beursvankeyser.jpg|{{largethumb}}|De beurs van [[Hendrick de Keyser]]]]
[[Bestand:Arti1.jpg|{{largethumb}}|Het gebouw van kunstenaarsvereniging [[Arti et Amicitiae]] op de hoek van het Rokin en het [[Spui (Amsterdam)|Spui]].]]
[[Bestand:Rokin Langebrugsteeg 1.jpg|{{largethumb}}|Ruiterstandbeeld van [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] ter hoogte van de [[Langebrugsteeg]].]]
 
Tot [[1908]] stond aan het Rokin de Kapel ter [[Heilige Stede]] (Nieuwezijds Kapel). Deze kerk werd gebouwd ter ere van het [[Mirakel van Amsterdam]]. In de jaren negentig werd op het trottoir terzijde van Rokin 78-80 de "Mirakelkolom" geplaatst; een overblijfsel van de afgebroken kerk. Vanwege de metrobouwwerkzaamheden is de kolom in 2003 weggehaald. Op 25 februari 2017 werd de kolom weer teruggeplaatst.
 
In [[1608]]-[[1609]] werd naar een ontwerp van [[Hendrick de Keyser]] over het Rokin, bij de Dam, de eerste Amsterdamse [[beursgebouw|beurs]] gebouwd. Deze beurs, die een belangrijke rol speelde in het economische succes van de stad tijdens de [[Gouden Eeuw (Nederland)|Gouden Eeuw]], werd in [[1835]] gesloopt. Het gebouw stond op bogen boven de rivier. Via een centrale tunnel kon een schip onder de beurs naar het Damrak varen. Het "Beurspoortje", dat, onder het tussen 1913 -1916 gereedgekomen gebouw van de [[De Groote Club|Industriële Club "Industria"]], het Rokin met de Dam verbindt, herinnert hier nog aan.
De tweede beurs, de [[Beurs van Zocher]], die in [[1845]] naar een ontwerp van [[Jan David Zocher]] aan de noordzijde van de Dam, op het Damrak werd gebouwd, werd in 1903 vervangen door de [[Beurs van Berlage]] en maakte vervolgens plaats voor [[De Bijenkorf (warenhuis)|De Bijenkorf]].
 
Tussen 1984-87 bouwdeen men1987 werd ter hoogte van Rokin 65 het door [[Cees Dam]] ontworpen pand gebouwd voor de (inmiddels naar het [[Beursplein (Amsterdam)|Beursplein]] verhuisde) [[Optiebeursgebouw (Amsterdam)|optiebeurs]]. VanafSinds december 2012 biedt dit gebouw onderdak aan [[NRC-Handelsblad]].
 
Aan de [[Oude Turfmarkt]] (aan de oostelijke oever van het Rokin) staat het gebouw van het archeologische museum van de Universiteit van Amsterdam: het [[Allard Pierson Museum]]. In dit gebouw uit 1868 was tot 1968 [[De Nederlandsche Bank]] gevestigd. Het aangrenzende door [[Philips Vingboons]] ontworpen pand uit [[1642]] en het ernaast gelegen [[Sint-Bernardusgesticht]] uit [[1842]]-[[1843]] zijn in verband met de vestiging van een nieuwe bibliotheek voor de [[Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam]] in 2004 gerestaureerd in opdracht van de [[Universiteit van Amsterdam]].
Regel 63 ⟶ 62:
* Het gebouw van kunstenaarsvereniging Maatschappij [[Arti et Amicitiae]], op de hoek van het Rokin en het [[Spui (Amsterdam)|Spui]]. In 1841 werd in één van de drie daar aangekochte panden de eerste 'kunstzaal' geopend. Na een verbouwing naar ontwerp van [[Johannes Hermanus Leliman|J.H. Leliman]] werd het complex achter de huidige gevel (1856) tot een geheel.
* Het voormalig kantoor van ''The Marine Insurance Company Limited'' op Rokin 69, hoek Wijde Lombardsteeg. Dit fraaie [[Jugendstil]]gebouw uit [[1901]] werd ontworpen door [[Gerrit van Arkel]].
* Het van 1908 tot 1912 gebouwde complex aan Rokin 78-80 met, zoals de [[tegeltableaus]] aan de gevel vermelden, de expositiezalen van de destijds internationaal vermaarde kunsthandel van Wisselingh en Co. In het midden van het gebouw bevindt zich de ingang van de eveneens door C.B. Posthumus Meyjes sr ontworpen [[Nieuwezijds Kapel (1912)|Nieuwezijds Kapel]]. Op deze plek stond tot 1908 de Kapel Ter [[Heilige Stede]]. Sinds 2005 is in de voormalige kerk op nummer 78 [[The Amsterdam Dungeon]] gevestigd.
* Magazijn De Gouden Bril, de oudste nog bestaande [[opticien]] in Nederland, op Rokin 72, hoek Wijde Kapelsteeg. Op de dakrand staat een gebeeldhouwde aap met een verrekijker.
* Tabakszaak [[Hajenius]], Rokin 92-96, [[hofleverancier]] van vele Europe vorstenhuizen sinds 1826. Het gebouw, ''De Rijnstroom'' genaamd, stamt uit [[1915]]. Zowel het gebouw als het rijke interieur werd ontworpen door de gebroeders [[Van Gendt]], bekende Amsterdamse bouwmeesters.
* Het huis van koopman Pieter Janszoon Sweelinck, zoon van de beroemde organist [[Jan Pieterszoon Sweelinck]], op Rokin 145, gebouwd in 1642-1643, met een van de mooiste voorbeelden van een verhoogde [[halsgevel]], ontworpen door [[Philips Vingboons]].
* Het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam op Rokin 84.
* Modewarenhuis [[Maison de Bonneterie]] (tot 2014) uit 1905, Rokin 140-142.
* [[Rokin Plaza]], een groot kantoorgebouw met winkelruimte.
* Op Rokin 99 staat het 'jongste monument van Amsterdam'. Dit gebouw uit 1990 is een [[postmodern]] bouwwerk en is ontworpen door [[Mart van Schijndel]] als kantoor van Oudhof Effecten met appartement. Sinds 2017 staat het op de gemeentelijke monumentenlijst.<ref>[https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/rokin-oudhof/ Erfgoed van de Week - Het jongste monument van Amsterdam], www.amsterdam.nl</ref>
* Ter hoogte van de [[Langebrugsteeg]] staat een bronzen [[ruiterstandbeeld]] van de jonge [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] van de hand van [[Theresia van der Pant]]. (1972).
 
===Rijksmonumenten===
Regel 79:
 
== Externe links ==
* [https://www.amsterdam.nl/projecten/rode-loper-entree/rokin/ Rokin als onderdeel van de Rode Loper: entree van Damrak tot Van Ostadestraat], www.amsterdam.nl
* [http://www.onderdekeizerskroon.nl/wschoonenberg/parool/rokin.html Zo zag het Rokin er uit voor de demping]
* [http://www.bma.amsterdam.nl/ Bureau Monumenten & Archeologie Gemeente Amsterdam]
 
{{Commonscat|Rokin, Amsterdam}}