Samoerai: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Label: Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door 81.82.226.120 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Wimpus |
||
Regel 1:
{{Zie artikel|Voor de gelijknamige stripreeks, zie [[Samoerai (stripreeks)]].}}
[[Bestand:Samurai.jpg|thumb|Bepantserde samoerai met [[tachi (wapen)|tachi]] (1860)]]
[[Bestand:Samurai with sword.jpg|thumb|Geharnaste samoerai met zwaard en dolk. Gemaakt door de Britse fotograaf [[Felice Beato]] begin jaren 1860 in het [[Tokugawa-shogunaat]].]]
[[Bestand:KofunCuirass.jpg|thumb|Samoeraibepantsering uit de [[Kofunperiode]].]]
'''Samoerai''' ([[Japans]]: 侍 of soms 士, ''samurai'') is de term voor de krijgersklasse in het pre-industriële [[Japan]]. De term ''samoerai'' betekent 'hij die dient'. De samoerai waren van de 12e eeuw tot de late 19e eeuw de gewapende troepen van Japan.
== Geschiedenis ==
De samoeraiklasse zoals die het bekendst is ontstond tijdens de [[Heianperiode]], maar daarvoor zijn al enkele sporen terug te vinden van samoerai. De samoeraiklasse kon onder andere worden gevormd door de [[taika]]-hervorming ingevoerd door keizer [[Tenji]].
Tijdens de vroege Heianperiode richtten enkele adellijke families waaronder de [[Fujiwara (familie)|Fujiwara]] (die toen feitelijk de macht aan het keizerlijk hof in handen had) speciale troepen op om hun machtsposities veilig te stellen. Het woord samoerai kwam zo in verband met bovenklasse families. Ook werden deze troepen door keizer [[Kammu]] ingezet om het land te helpen verenigen en enkele opstanden neer te slaan. Deze samoeraikrijgers omschreven zichzelf als volgers van de weg van de krijger, ofwel de [[Bushido]]. Dit hield in dat het zwaard de ziel van een samoerai was. Dit moest de samoerai altijd bij zich dragen als zijn voornaamste wapen. Het zwaard moest met respect behandeld worden. Het zwaard verliezen werd als een schande beschouwd en soms werd daarvoor zelfs [[seppuku]] (ook bekend als harakiri, 切腹) gepleegd. De vaardigheid om te gaan met het zwaard, heet [[ken-jutsu]]. Met jiu-jiutsu en andere vaardigheden is ken-jitsu onderdeel van [[budo]], de Japanse krijgskunsten.
De samoerai in de eerdere tijden waren niet alleen bedreven in het vechten met wapens zoals het zwaard, maar zij bekwaamden zich ook in zelfverdediging zonder het gebruik van wapens, zoals het [[jiujitsu]]. De reden hiervoor was dat zij, ook wanneer zij ontwapend waren, probeerden te overleven. Ook bekwaamden zij zich in kalligrafie en ikebana, het bloemschikken.
In de loop der tijd werden de samoerai door hun banden met adellijke families en het keizerlijk hof machtig genoeg om zelf een overheid te vormen. De macht van regionale clans nam onder hun toezicht toe. Na de [[Genpei-oorlog]] werd [[Minamoto no Yoritomo]] de eerste [[Shogun (titulatuur)|Shogun]] van Japan, waarmee de samoerai officieel de bevelhebbers werden in het land. In 1192 richtte [[Seii Taishogun]] het [[Kamakura-shogunaat]] op.
[[Bestand:Mōko Shūrai Ekotoba 2.jpg|thumb|left|350px|De samoerai bevechten de Mongolen tijdens de [[Mongoolse invasies van Japan]] circa 1293.]]
Van samoerai werd verwacht dat ze cultureel op de hoogte waren en dat ze geletterd waren. Verschillende samoeraiclans vochten tegen elkaar ten tijde van het Kamakura- en [[Ashikaga-shogunaat]]. Tijdens de 13e eeuw verspreidde het [[Zen]]-boeddhisme zich onder de samoerai, en vormde zo enkele standaard eigenschappen van de samoeraicode zoals geen angst moeten kennen voor de dood of het doden van tegenstanders. De samoerai uit deze tijdsperiode stonden bekend als de elite-krijgers van Japan. Tweemaal wisten ze, zij het met behulp van enkele natuurelementen zoals een [[orkaan|tyfoon]] en onweersbuien, een Mongoolse invasie af te slaan ondanks dat ze sterk in de minderheid waren.
In de 15e en 16e eeuw ontwikkelden de oorlogstechnieken van de samoerai zich in rap tempo. Zo werd er een vorm van infanterie genaamd [[ashigaru]] ingevoerd. De komst van Europese bezoekers naar Japan introduceerde voor de samoerai nieuwe wapens zoals de [[haakbus]].
Gedurende het [[Tokugawa-shogunaat]] verloren de samoerai geleidelijk hun militaire functie. Tegen het einde van die periode waren de samoerai een soort ambtenaren geworden, waarbij hun [[zwaard (wapen)|zwaarden]] slechts een ceremoniële functie vervulden.
Tijdens de hervormingen van de [[Meiji-restauratie]] aan het eind van de 19e eeuw, werd de samoeraiklasse afgeschaft in het voordeel van een [[krijgsmacht|leger]] op westerse leest.
Het dragen van een samoerai-zwaard of [[katana]] werd hierbij verboden. Niet alle samoerai legden zich hier zomaar bij neer, wat leidde tot een aantal gewapende opstanden tegen de nieuwe overheid. De grootste hiervan was de [[Satsuma-opstand]]. De samoerai die wel de kant van de nieuwe overheid kozen kregen vaak taken binnen deze overheid.
De chonmage (丁髷,ちょんまげ) is een traditioneel Japans kapsel voor mannen dat geassocieerd wordt met de [[Edoperiode]] en de samoerai. Bij dit kapsel wordt de bovenkant van het hoofd kaalgeschoren, daarbij in feiten het stereotiepe mannelijke kaalheidspatroon imiterend. Dit kapsel vond echter zijn
oorsprong in een methode om de samoeraihelm op het hoofd te houden tijdens een gevecht. Uiteindelijk werd het kapsel een statussymbool.
== Niet-Japanse samoerai ==
[[Bestand:EugeneCollache.jpg|thumb|150px|De Franse marine-officier [[Eugène Collache]] als samoerai tijdens de [[Boshin-oorlog]] (1869).]]
Sinds de komst van Europeanen naar Japan, kwam het af en toe voor dat enkele westerlingen tot samoerai werden opgeleid.
De Britse zeeman en avonturier [[William Adams]] (1564-1620) was vermoedelijk de eerste westerling die de eer van een samoerai kreeg. De shogun [[Tokugawa Ieyasu]] schonk hem twee zwaarden die de autoriteit van een samoerai vertegenwoordigden. Hij gaf hem hierbij tevens de nieuwe naam Miura Anjin. Adams kreeg tevens de titel van ''[[hatamoto]]'', een prestigieuze positie binnen het hof van de shogun, en een eigen stuk land. Zijn land had een waarde van 250 [[koku]].
[[Jan Joosten van Lodensteyn]] (1556?-1623?), een Nederlandse collega van Adams, kreeg ook enkele privileges die normaal enkel aan samoerai werden gegeven. Joosten werd vermoedelijk ook een samoerai, maar exacte bronnen die dit bevestigen ontbreken.
Tijdens de [[Boshin-oorlog]] (1868-1869) sloten enkele Franse militairen zich aan bij het leger van de Shogun. De Franse marine-officier [[Eugène Collache]] vocht in samoeraikleding. Rond dezelfde tijd diende de Pruisische [[Edward Schnell]] de [[Aizu]] als militair instructeur en wapenleverancier. Hij kreeg voor zijn diensten de Japanse naam Hiramatsu Buhei (平松武兵衛) en het recht om een zwaard te dragen.
== Mythen en geruchten ==
Mede door de verhalen die westerlingen over hen vertelden, ontstond binnen de westerse wereld vaak een vertekend beeld van de samoerai. Hoewel veel samoerai inderdaad gebonden waren aan een erecode, waren er samoerai die lang niet altijd zo loyaal waren aan hun meester als veel verhalen deden geloven. Een voorbeeld hiervan is [[Akechi Mitsuhide]].<ref>Mark Ravina, The Last Samurai — The Life and Battles of Saigō Takamori, John Wiley & Sons, 2004.</ref>
{|
|valign="top"|
* [[Akechi Mitsuhide]]
* [[Date Masamune]]
* [[Hattori Hanzō]]
* [[Hōjō Ujimasa]]
* [[Kusunoki Masashige]]
* [[Minamoto no Yoshitsune]]
* [[Minamoto Yoshiie]]
* [[Miyamoto Musashi]]
* [[Mushinto Takamu]]
|width="50"|
|valign="top"|
* [[Oda Nobunaga]]
* [[Saito Hajime]]
* [[Sakamoto Ryoma]]
* [[Sanada Yukimura]]
* [[Sasaki Kojiro]]
* [[Shimazu Takahisa]]
* [[Shimazu Yoshihiro]]
* [[Takamori Saigo]]
* [[Takeda Shingen]]
|width="50"|
|valign="top"|
* [[Tokugawa Ieyasu]]
* [[Toyotomi Hideyoshi]]
* [[Uesugi Kenshin]]
* [[Yagyū Jūbei Mitsuyoshi]]
* [[Yagyū Munenori]]
* [[Yamamoto Tsunetomo]]
* [[Yamaoka Tesshu]]
* [[Zunaku Itomuku]]
|}
== Samoerai in media ==
De samoerai hebben voor veel film- en televisiemakers als inspiratiebron gediend. Enkele films over samoerai of gebaseerd op de samoeraicultuur zijn:
=== Historisch ===
'''Van [[Akira Kurosawa]]'''
* ''[[De zeven samoerai]]''
* ''[[De verborgen vesting]]''
* ''[[Ran (film)|Ran]]''
* ''[[Kagemusha]]''
* ''[[Yojimbo (film)|Yojimbo]]''
* ''[[Sanjuro]]''
* ''[[Furin Kazan]]''
'''Overige films'''
* ''[[Samurai Trilogy]]''- met [[Toshiro Mifune]]
* ''[[Shogun (film)|Shōgun]]''
* ''[[Twilight Samurai]]''
* ''[[When the Last Sword Is Drawn]]''
* ''[[The Sword of Doom]]''
* ''[[Aragami]]''
* ''[[Samurai Fiction]]''
* ''[[The Last Samurai]]''
* ''[[47 Ronin (1994)|47 Ronin]]''
* ''[[Ninja Scroll]]'' (Anime)
* ''[[The Hidden Blade]]''
* ''[[Young Samurai]]''
* ''[[Why It's Great]]''
=== Geïnspireerd op samoerai ===
* ''[[Ghost Dog: The Way of the Samurai]]'' (1999)
* ''[[Ronin (film)|Ronin]]'' (1998){{bron?||2013|01|19}}
* ''[[The Way of the Gun]]''
* ''[[Le Samouraï]]'' (1967)
* ''[[Star Wars: Episode IV: A New Hope]]''{{bron?||2013|01|19}}
* ''[[Samurai Jack]]''
* ''[[Samurai Sentai Shinkenger]]''/''[[Power Rangers: Samurai]]''
* ''[[Samurai Champloo]]''
* ''[[Afro Samurai]]''
* ''[[Bleach (manga)|Bleach]]''
* ''[[Rurouni Kenshin]]''
* ''[[De wind der goden]]''
== Zie ook ==
* [[Ronin (samoerai)]]
{{Commonscat|Samurai}}
{{Appendix}}
[[Categorie:Samoerai| ]]
[[Categorie:Type militair]]
| |||