Leenwoord: verschil tussen versies

Soms vindt ontlening plaats, gevolgd door een nieuwe ontleningterugontlening in omgekeerde richting waardoor [[doublet (taalkunde)|doubletten]] ontstaan:

* Het [[Frans]] ontleende ''boulevard'' ("brede‘brede weg")weg’ aan het Nederlandse ''bolwerk'' ("verdedigingswerk")‘verdedigingswerk’. Vervolgens nam het Nederlands ''boulevard'' weer over uit het Frans.

* Het [[Frans]] ontleende ''mannequin'' ("model")‘model; paspop, ledenpop’ aan hetMiddelnederlands Nederlandse''mannekijn'', ''manneken'' (vroeg Vlaams‘mannetje, "paspop")poppetje’. Vervolgens nam het Nederlands ''mannequin'' weer over uit het Frans.

* Het [[Engels]] ontleende ''trawler'' (een soort schip) waarschijnlijk aan eende MiddelnederlandsMiddelnederlandse woordworden ''trāghelen'' ‘slepen, treilenʼ, ''trāghel'' ‘sleepnetʼ (waaruit Zuidnederlands ''tragel'' ‘trekpad, jaagpad; kadeʼ) dat nog verwant is met ons ''treiler'', maar wij hebben ''trawler'' in het Nederlands overgenomen.

Leenwoorden treden onder andere op als er in de ontlenende taal voor een nieuwe ontwikkeling of nieuw inzicht geen adequaat woord voorhanden is. Van het uit een andere taal ontleende woord wordt dan in zijn nieuwe taalomgeving slechts één specifieke betekenis gebruikt, die de lacune opvult. Dit verschijnsel van '''betekenisspecialisatie''' heet [[pregnantie]]. Bijvoorbeeld het oud-GriekseOudgriekse δραστικός ''drastikós'', afgeleid van δραν ''dran'' (handelen, doen), betekent in het oud-GrieksOudgrieks allereerst ''ondernemend'' (van een mens gezegd), vervolgens ook ''sterk werkend'' (van zaken). Deze laatste betekenis werd in de achttiende-eeuwse medische wereld gebruikt voor nieuwe, ''drastische'' (laxeer)middelen. In het Franse taalgebied heeft 'drastique' nog steeds een medische connotatie. Bij ons is 'drastisch' een synoniem voor ''ingrijpend'' geworden, mogelijk onder invloed van het Engelse 'drastic'.

De dieventaal of het [[Bargoens]] moest voor buitenstaanders uit de aard der zaak zo onbegrijpelijk mogelijk zijn. Met name veel van oorsprong [[Hebreeuws|Hebreeuwse]] leenwoorden zijn op die manier via het [[Jiddisch#Jiddische invloeden in het Nederlands|Jiddisch]] in het Bargoens en vervolgens in het Nederlands terechtgekomen, zij het vaak met een 'gedevalueerde' betekenis. Bijvoorbeeld ''Bajes'', één van de Bargoense termen voor gevangenis, is afgeleid van het Hebreeuwse ''Bàjit'' (בית) dat "huis"‘huis’ betekent. Dit aan lager wal raken van een leenwoord heet '''depreciatie'''. In tegenstelling tot bij pregnantie krijgen de ontleende woorden in het geval van depreciatie een betekenis die ze in de oorspronkelijke taal nooit hebben gehad. Dat laatste geldt ook voor het omgekeerde verschijnsel: '''appreciatie''', dat minder vaak voorkomt. Een voorbeeld daarvan is ''Bolleboos'', afgeleid van ''Bà'al ha-Bàjit'' (בעל-הבית), in het modern Hebreeuws "de‘de huisbaas"huisbaas’.