|
Het feest waarbiij herdacht word dat de heilige maagd Helena het Heilige kruis vond in Jeruzalem
[[Bestand:Sazonov. Elena and Konstantin.jpg|thumb|right|Keizerin Helena en keizer Constantijn met het H. Kruis (schilderij van Vasiliy Sazonov)]]
De Heilige '''Kruisverheffing''' is een [[feest (Katholieke Kerk)|feest]] in de [[liturgie]] van de [[Rooms-katholieke Kerk]] en de [[Orthodoxe Kerk]]. De [[liturgische kleur]] op dit feest is [[Rood (kleur)|rood]]. De datum valt bij de Katholieke en een deel van de Orthodoxe kerken op [[14 september]] en een ander deel van de orthodoxe kerken viert het in lijn met de [[juliaanse kalender]] op [[27 september]].
Het [[Kruis (christendom)|Heilig Kruis]] werd - naar overgeleverde verhalen - gevonden door [[Helena (heilige)|Sint-Helena]], de moeder van [[Constantijn de Grote]]. Omstreeks [[324]] maakte zij een pelgrimstocht naar Jeruzalem en liet opgravingen doen, waarbij naast het kruis ook de grafkelder ontdekt zou zijn. Hierover werd voor het eerst bericht in [[325]] door [[Eusebius van Caesarea]]. Uit de 4e eeuw stammen ook de verslagen van bisschop [[Cyrillus van Jeruzalem]], [[Ambrosius van Milaan]], [[Socrates Scholasticus]] en [[Theodoretus van Cyrrhus]]. Uit het jaar [[383]] is er een verslag van de religieuze [[Egeria (pelgrim)|Egeria]] bewaard, die een bedevaart naar Jeruzalem maakte.
De oorsprong van het jaarlijks feest van de Kruisverheffing gaat terug tot de kerkwijding van de [[basiliek]] van het Heilig Graf in [[Jeruzalem]] op [[13 september]] [[335]]. Deze kerk werd gebouwd in opdracht van Helena, op de plaats waar - volgens de overlevering - het lichaam van Christus tussen kruisdood en [[verrijzenis]] was te rusten gelegd meer bepaald op de plaats van de gevonden grafkelder, achter [[Golgotha]].
Tijdens het jaarlijkse kerkwijdingsfeest werd het kruis - waaraan volgens de traditie Jezus geleden had - aan het volk getoond.
Het kruis werd door Helena gedeeld; een deel bleef in Jeruzalem en twee andere delen schonk zij aan [[Constantinopel]] en [[Rome (stad)|Rome]]. Vooral vanaf de [[kruistocht]]en ontstond een onstuitbare verspreiding van kruis-[[reliek]]en en aansluitend werd het feest van de Kruisverheffing gevierd op de plaatsen waar de relieken terechtkwamen.
De Regel van Benedictus (41, 6-8) laat naar oude kerkgebruiken bij het feest van de Kruisverheffing de kleine vasten beginnen, die in de grote vasten (de veertigdagentijd voor Pasen) uitloopt. Bijgevolg is dit feest in de Benedictijnse traditie van bijzonder belang en hebben kloosterordes uit deze traditie zoals de [[Cisterciënzers]] en [[Trappisten]] een rol gespeeld in de verspreiding van het feest in Europa. Het tonen van het kruis als teken van verlossing door Christus, verspreidde zich zo over de hele Kerk.
Rechtstreeks aansluitend op het feest van de Kruisverheffing is de gedachtenis van [[Onze-Lieve-Vrouw van Smarten]], gewijd aan het verdriet en lijden van Maria. Deze gedachtenis is steeds op [[15 september]].
== Viering in de oosters-orthodoxe kerken ==
Het feest van de Kruisverheffing is één van twaalf grote feesten binnen de [[Oosters-Orthodoxe Kerk|oosterse]] orthodoxie.
Het wordt echter niet in alle kerken op dezelfde dag gevierd. De zogenaamde "oosters-orthodoxe kerken - nieuwe stijl" vieren het feest zoals de rooms-katholieken op 14 september, de "oosters-orthodoxe kerken - oude stijl" (die de juliaanse kalender volgen) 13 dagen later namelijk op 27 september. Dit laatste is het geval voor de Kerken van Jeruzalem, Rusland en Servië. Zie ook [[gregoriaanse kalender]] / [[juliaanse kalender]].
De dag van het feest zelf is een vastendag. Er is een na-feest op de tweede en derde dag (respectievelijk 15 en 16 september of 28 en 29 september)
==R.-K. Parochies H. Kruisverheffing==
In België en Nederland is het aantal parochies, gewijd aan de H. Kruisverheffing, niet erg talrijk. Volgende plaatsen hebben (of hadden) een Kruisverheffingsparochie:
*België: [[Beveren (Roeselare)|Beveren]] ([[Roeselare]]), [[Sint-Kruis]] ([[Brugge]]), [[Heusden (Oost-Vlaanderen)]], [[Jesseren]], [[Lampernisse]], [[Lotenhulle]], [[Lebbeke]], [[Letterhoutem]] en [[Wenduine]];
*Nederland: [[Beesd]], [[Cadier en Keer]], [[Raalte (plaats)|Raalte]] (basiliek), [[Rotterdam]] (1995 samengevoegd met parochie Emmausgangers) en [[Zoeterwoude]] (1967 samengevoegd met parochie Sint-Jan's Onthoofding).
{{Navigatie christendom}}
[[Categorie:Oosters-orthodoxe sacramenten en gebruiken]]
[[Categorie:Oosters-katholieke sacramenten en gebruiken]]
[[Categorie:Rooms-Katholieke Kerk]]
[[Categorie:Christelijke feestdag]]
[[Categorie:September]]
| 