Economische crisis: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 213.125.230.219 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Toth |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix / +appendix/references voor ref(s) |
||
Regel 1:
[[Bestand:2007-2009 World Financial Crisis.svg|thumb|350px|De [[kredietcrisis]] van 2007-2009; landen in donkerrood zijn in [[recessie]]
[[
Men spreekt van een '''economische crisis''' wanneer de [[conjunctuur]] verandert van een hoog- in een laagconjunctuur. De verschijnselen zijn:
Regel 9:
== Ondernemersgedrag ==
Hoe een economische crisis een onderneming kan beïnvloeden hangt af van verschillende factoren zoals de conjunctuurgevoeligheid van de sector, de financiële situatie van de onderneming, de grootte van de onderneming, en het vestigingsland vanwege eventuele overheidsmaatregelen (bezuinigingen, stimulerende maatregelen of laisser faire).
Een [[Bedrijf|onderneming]] zal alles ertoe zetten om allereerst het [[kosten (boekhouding)|kosten]]niveau terug te brengen. Allerlei overbodig geachte activiteiten worden stilgelegd dan wel afgestoten. Zaken die worden uitbesteed zal de ondernemer wellicht weer zelf willen gaan doen omdat dit goedkoper is, zoals werving. [[Personeel]] zal strenger beoordeeld worden en aangezet tot hogere [[arbeidsproductiviteit]]. Lonen zullen worden niet meer verhoogd ('bevroren') en ook als er winst is zal er vaak geen bonus worden uitgekeerd om een buffer te behouden. Ook [[ontslag (arbeid)|ontslag]] moet gevreesd worden.
Aan de andere kant zal de ondernemer zijn inkomsten willen verhogen. Hij zal meer inspanning leveren om zijn [[klant]]en te vinden waardoor de [[marketing|promotiegelden]] zullen vermeerderen. Er zal getracht worden nieuwe markten te vinden of uit te buiten; door middel van een uitgekiende [[marketing]] zal men de [[marktpenetratie]] vergroten en door een betere [[prijsstelling]] en [[productdiversificatie]] wil men de voorkeur van de klant behouden.
Het ontslaan van personeel of een vacaturestop kan voor ondernemers een tweesnijdend zwaard zijn. Hoewel het ontslaan of stoppen met aannemen van personeel qua kosten wellicht verlichting brengt, kan het er toe leiden dat een onderneming uiteindelijk een tekort aan gekwalificeerd en getraind personeel krijgt waardoor kwaliteitsverlies dreigt. Een onderneming kan hierdoor na de economische crisis alsnog in de problemen komen.
Regel 21 ⟶ 20:
== Arbeidsmarkt ==
Wanneer de economie in crisis verkeert neemt over het algemeen de [[werkloosheid]] toe door faillissementen en ontslagen. Anderzijds zullen werkgevers strenger op de kosten letten en kieskeuriger worden in hun personeelsselectie. Hierdoor ziet men op de arbeidsmarkt, voornamelijk in sectoren met een geringe vakbondsparticipatie, een verschuiving van het overwicht van werknemers naar werkgevers. Voor werkgevers kan dit een lichtpuntje in zware tijden zijn, omdat ze kunnen kiezen uit een groter aanbod van personeel. Werkzoekenden zien zich aan de andere kant geconfronteerd met zwaardere concurrentie, strengere selectieprocedures, en soberder arbeidsvoorwaarden wanneer hen een baan wordt aangeboden. Recruiters en de uitzendsector gaan ook door zware tijden: hoewel ze een goed gevuld kandidatenbestand hebben wordt het steeds moeilijker kandidaten ergens te plaatsen.
In 2008 begon de [[wereldeconomie]] te verslechteren. De eerste tekenen van verslechtering van de economie werden merkbaar in december 2007, toen door de [[kredietcrisis]] de [[huizenmarkt]] in de [[Verenigde Staten]] instortte. Een groot aantal Amerikanen kon de maandelijkse [[Hypothecaire lening|hypotheek]]lasten niet langer meer betalen, waardoor enkele grote hypotheekbanken zoals [[Fannie Mae]] en [[Freddie Mac]] op het randje van een faillissement stonden.
Al snel bleek dat de economische crisis zich niet tot de Verenigde Staten beperkte. Als gevolg van de sterke verwevenheid tussen de internationale financiële markten raakten banken in Europa en Azië in de loop van 2008 ook in de financiële moeilijkheden waardoor ook in Europa en Azië de economische crisis begon. Ook in deze werelddelen werden de beurskoersen met een ongekende snelheid slechter.
Door de problemen bij de banken kwam ook het bedrijfsleven in de problemen. Bedrijven konden geen kredieten meer krijgen. Daardoor was er geen vertrouwen meer in de economie, die achteruitging. De kredietcrisis groeide uit tot een brede economische crisis.
Na een tijdje kwam de economische crisis ook in Nederland. Tal van bedrijven moesten werknemers ontslaan om zelf niet failliet te gaan. Zo kwamen er statistieken waaruit bleek dat voor de economische crisis begon de werkloosheid 6% was in Nederland (onder de bevolking van 18 jaar en ouder), terwijl dat in 2012 was opgelopen tot 17% van de bevolking.
== Individueel beleven ==
In hoeverre men individueel geraakt wordt door een economische crisis is afhankelijk van de persoonlijke situatie en overheidsbeleid. Gepensioneerden en anderen die afhankelijk zijn van sociale voorzieningen kunnen hun situatie snel achteruit zien gaan wanneer de regering bezuinigt. Bovendien hebben ze een relatief klein inkomen en komen hiermee sneller niet meer rond. Werkenden zijn economisch weerbaarder en worden in principe minder hard door een crisis getroffen, maar lopen het risico dat ze hun baan kwijtraken. Werkzoekenden kunnen moeilijker weer aan een baan komen, en zullen vaak genoegen moeten nemen met werk op lager niveau op tegen een lager salaris dan ze voordien hadden. Ook toetreders tot de arbeidsmarkt krijgen moeilijker een baan. Bovendien vallen werkgevers in landen waar ontslagbescherming geldt sneller terug op tijdelijke arbeidscontracten. Zelfstandig ondernemers zijn, hoewel afhankelijk van de branche en persoonlijke situatie, relatief het conjunctuurgevoeligst, en zij zien hun inkomen direct teruglopen wanneer de zaken minder goed gaan.
Voor een [[individu]] betekent een economische crisis vaak dat toekomstverwachtingen bijgesteld moeten worden, het [[inkomen]] strenger ge[[budget]]teerd moet worden en alle [[mentale capaciteit|capaciteiten]] aangesproken moeten worden. Sommige werklozen gebruiken de extra vrije tijd om zich bij te scholen of andere activiteiten te ontplooien. Soms maken ze zelfs van de nood een deugd door hun carrière een nieuwe wending te geven.
Ook werkenden zijn vaak geneigd hun gedrag navenant aan te passen, voor het geval dat ze hun baan kwijtraken. Bovendien kunnen ook werkenden erop achteruit gaan door [[lastenverzwaring]]en en [[bezuiniging]]en van de overheid, zoals het versoberen van fiscale aftrekposten en -vrijstellingen, [[belasting (fiscaal)|belastingverhogingen]] en vermindering of schrappen van subsidies en onbelaste vergoedingen.
Economische crises hebben vrijwel altijd een negatief effect op de sfeer binnen een onderneming. Binnen ondernemingen kan een economische crisis en de angst voor ontslagen leiden tot een 'angstcultuur', waarin werknemers uit angst zelf ontslagen te worden ander gedrag gaan vertonen. Dit kan leiden tot onderling wantrouwen, harder en langer werken, langere dagen maken zelfs als er onvoldoende werk is, vermindering van bereidheid samen te werken of kennis te delen, en soms zelfs het saboteren van andermans werk of wegpesten van collega's. Ook kan het management met de impliciete dreiging van ontslag (in een moeilijke arbeidsmarkt) werknemers onder druk zetten dingen te doen die ze normaal niet zouden doen (een ongewenste overplaatsing, gevaarlijk werk, afwijkende werktijden).
Regel 45 ⟶ 42:
== Overheidsingrijpen? ==
Hoe een overheid reageert hangt af van de [[Macro-economie|macro-economische]] visie die wordt aangehangen.
* [[Keynesiaanse economie|Keynesiaans]] - Een overheid die het [[Keynesiaanse economie|Keynesiaans]] [[Model (economie)|model]] aanhangt zal proberen de markt aan te zwengelen door de aanbodstructuur te versterken, de vraagzijde te ondersteunen, de waarde van de [[valuta|munt]] vrij te laten, de [[rente]]stand kunstmatig laag te houden en desnoods [[protectionisme|protectionistische]] maatregelen te treffen. Bekostigd wordt het e.e.a. door het uitschrijven van [[staatsleningen]]. Inmiddels is duidelijk geworden dat als dit beleid te lang voortgezet wordt er [[stagflatie]] ontstaat waarbij er enorme [[begrotingstekort]]en ontstaan, de vraag én het aanbod stagneert terwijl de [[inflatie]] niet meer in de hand te houden is.
* [[Monetarisme|Monetaristisch]] - [[Monetaire economie|Monetaristen]] zullen proberen de [[geldhoeveelheid]] te balanceren om de prijzen in evenwicht te houden. Bij inflatie worden de rentes verhoogd en bij deflatie worden de rentes verlaagd. Zo dacht monetarist [[Milton Friedman]] dat de [[grote depressie]] van de jaren 30 werd veroorzaakt door een gebrek aan [[liquiditeit]] op het moment van de [[beurskrach van 1929]]: Om een dergelijke situatie te voorkomen moeten de rentes worden verlaagd. Net als bij het keynesianisme wordt de [[centrale bank]] als een handig instrument beschouwd om crisis te voorkomen en te bestrijden.
* [[Aanbodeconomie|Supply-side-economie]] -
* [[Oostenrijkse school|Oostenrijks]] -
== Economische crises in de geschiedenis ==
Door de tijd heen hebben er vele economische crises plaatsgevonden, hieronder een aantal opgesomd.
* [[1870-1879|Jaren-1870]]: grote landbouwcrisis. Door de import van goedkoop graan uit de Verenigde Staten en vlees uit Argentinië stortte de agrarische sector in, met faillissementen en werkloosheid als gevolg. Daarbij kwam de beurskrach in Wenen van 1873, die de [[Grote Depressie (1873-1896)|Lange depressie]] inluidde. Het [[Verenigd Koninkrijk]] werd het hardst getroffen, en verloor in deze periode zijn grote industriële voorsprong op de economieën van het [[Continentaal Europa|vasteland van Europa]].<ref>{{Cite journal | title = The Great Depression in Britain, 1873-1896: A Reappraisal | last = Musson | first = A.E. | journal = The Journal of Economic History | volume = 19 | issue = 2 | year = 1959 | pages = 199–228 | url = http://www.jstor.org/stable/2114975 | publisher = Cambridge University Press}}</ref> De gangbare mening was, dat de economie van het Verenigd Koninkrijk continu in een depressie verkeerde van 1873 tot en met 1896, waardoor verschillende teksten ook wel spreken van de "Grote Depressie van 1873-1896".<ref name="Glasner2">{{Cite book | title = Business cycles and depressions: an encyclopedia | editor1-first= David |editor1-last= Glasner | editor2-first= Thomas F. |editor2-last= Cooley | year = 1997 | location = New York | publisher = Garland Publishing | isbn = 0824009444 | pages = 148–49 | last1 = Capie | first1 = Forrest | last2 = Wood | first2 = Geoffrey | chapter = Great Depression of 1873–1896}}</ref>
* 1929: [[Beurskrach van 1929]] in New York, met opvolgend de [[Grote Depressie]]
* 1980 - 1986
Regel 60 ⟶ 56:
* 2007-2009: [[kredietcrisis]] / [[Europese staatsschuldencrisis]]
{{Appendix|2=
{{commonscat|Economic crises}}▼
{{References}}
}}
[[Categorie:Economisch proces]]
[[Categorie:Armoede]]
| |||