Oosters-orthodoxe kerken: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Hoofdlettergebruik n.a.v. Wikipedia:Opinielokaal/Kerk of kerk |
|||
Regel 1:
{{Zijbalk orthodoxie}}
De '''
[[Bestand:Constantine_I_Hagia_Sophia.jpg|miniatuur|links|''Constantijn de Grote'', [[mozaïek]] in de [[Hagia Sophia]], ca 1000]]
Deze aanduiding doet echter geen recht aan de wijze waarop de
De
Het grote [[Oosters Schisma|schisma]] in de [[11e eeuw]] (1054) tussen het oostelijke en het westelijke deel van de christenheid van het vroegere [[Romeinse Rijk]] leidde tot de scheiding tussen de [[Orthodoxie|orthodoxe]] of [[Oosters christendom|Byzantijnse]] [[patriarchaat (kerk)|patriarchaten]] en het patriarchaat van Rome, de [[Rooms-
Hoewel de term "oosters" gebruikelijk is, kan deze benaming in de huidige tijd misleidend zijn, daar de
Het aantal orthodoxen in de gehele wereld varieert volgens de schattingen van 225 tot 300 miljoen. De situatie waarin vele van de lokale orthodoxe kerken leven, maakt elke religieuze statistiek moeilijk.
Regel 17:
In de 11e eeuw (1054) vond het grote [[schisma]] plaats tussen het oostelijke en het westelijke deel van de christenheid van het vroegere [[Romeinse Rijk]]. Dit leidde tot de scheiding tussen de [[Orthodoxie|orthodoxe]] of Byzantijnse patriarchaten en de rooms-katholieke of Latijnse kerk. De oorzaak daarvan moet gezocht worden in de culturele en theologische verschillen tussen Oost en West, evenals in de heersende politieke verhoudingen.
De [[paus]], [[patriarch]] van Rome, zag zichzelf als opvolger van [[Petrus]] en eiste ook het gezag over de oosterse patriarchaten op. De patriarch van [[Constantinopel]] was echter van mening dat hij, als leider van het "nieuwe Rome", de [[spiritueel|spirituele]] leider was van de héle Kerk. Wanneer de paus van Rome beweerde dat hij de opvolger van Petrus was, overeenstemmend [[Evangelie volgens Matteüs|Mattheus]] 16:19, verwezen de patriarchen van het oosten naar Mattheus 18:18, waar uitdrukkelijk geschreven staat dat de 12 apostelen samen dezelfde macht en autoriteit hadden, om de zonden van de mensen kwijt te schelden en deze kwijtschelding te bekrachtigen.
Bovendien waren er ook tegenstrijdigheden over de canonieke en juridische status van de kerk binnen het Rijk. Het wantrouwen werd nog groter door de culturele en nationale verschillen tussen het Griekse oosten en het Latijnse westen.
De confrontatie tussen Oost en West duurde, met tijdelijke pauzes en periodes van vrede, van midden [[9e eeuw]] tot 1054.
De rechtstreekse aanleiding tot het schisma was de toevoeging door de westerse
Een legaat van de paus van Rome excommuniceerde de Kerk van Constantinopel en alle andere orthodoxe kerken, die de toevoeging van het Filioque niet aanvaardden.
[[Paus Leo IX]] [[excommunicatie|excommuniceerde]] de patriarch van Constantinopel, en [[Michael Caerularius|Michaëlus Caerularius]] deed op zijn beurt de paus in de ban.
Regel 29:
Na de scheiding tussen het patriarchaat van Rome en de oosterse patriarchaten namen de al bestaande verschillen tussen hen verder toe in aantal. Niet enkel voor wat betreft de liturgische praktijk in de eredienst, maar evenzeer ging dit op voor de canonieke en de dogmatische verschillen. Door de middeleeuwse [[kruistocht]]en, vooral de [[Vierde Kruistocht]], verslechterden de relaties verder tussen de orthodoxie en de Latijnse veroveraars.
== Kenmerken
De
De
Deze laatste wordt beschouwd als de 'Gever van de onfeilbaarheid' aan de 'Kerk van Christus', terwijl het verenigde orthodoxe episcopaat als het kanaal voor het doorgeven van deze onfeilbaarheid geldt. Nochtans wordt geen enkele individuele bisschop noch het episcopaat in zijn geheel ‘’automatisch’’ als onfeilbaar beschouwd. In overeenstemming met de orthodoxe theologie is het hoofd van de
Zoals hierboven reeds vermeld erkent de Orthodoxe Kerk uitsluitend de beslissingen van [[de eerste zeven oecumenische concilies|de zeven eerste oecumenische concilies]] (inclusief het Concilie van Nicea in 787).
De
[[Bestand:Katharinaklooster R01.jpg|miniatuur|[[Katharinaklooster|Sint-Katharinaklooster]]]]
Het derde kenmerk van de
De
De interne organisatorische eenheid van de orthodoxie wordt uitgedrukt in het geloof (het sacramentele leven in gebed en eucharistische communio). Iedere gelovige of priester van welke lokale kerk of nationaliteit dan ook dient zich dan ook thuis te voelen in elke orthodoxe kerk op aarde.
Regel 51:
Volgens de orthodoxen werd het begrijpen van Gods kennis mogelijk door de leer van de [[kerkvader]]s die voor de orthodoxe gelovigen gezaghebbend is. Maar ook het gebedsleven en de persoonlijke [[ascese]] spelen een grote rol. Ascese, mysticisme en spirituele beproeving zijn onmisbare elementen van de orthodoxie.
Orthodoxe theologie is volgens de
== Organisatie
[[Bestand:Moscow - Cathedral of Christ the Saviour.jpg|thumb|250px|[[Christus Verlosserkathedraal (Moskou)|Christus Verlosserkathedraal]]]]
[[Bestand:თბილისი 15 Tbilisi.jpg|miniatuur|links|200px|[[Sameba-kathedraal]] in [[Tblisi]] ([[Georgië]])]]
De
Zoals hierboven reeds vermeld beschouwen alle orthodoxe gelovigen zich als leden van de ene en dezelfde kerk, de Heilige Orthodoxe Kerk, ook wanneer zij organisatorisch en [[jurisdictie|jurisdictioneel]], kerkrechtelijk niet onder de kerk uit hun land van herkomst staan. Deze culturele, linguïstische, geografische en geschiedkundige verscheidenheid, die tot het zelfbegrip van de orthodoxie behoort (zie hierboven), deelt de kerk niet op in meerdere van elkaar gescheiden of verschillende orthodoxe kerken. Zij zijn allen met elkaar verbonden door hetzelfde geloof (Heilige Schrift, oud-kerkelijke geloofsbekentenissen, kerkelijke overleveringen, oecumenische concilies), hetzelfde godsdienstig leven, dezelfde kerkrechtelijke bepalingen en dezelfde kerkordening.
Hun totaal aantal gelovigen wordt geschat op 225 tot 300 miljoen gelovigen.<ref>[http://christianity.about.com/od/easternorthodoxy/p/orthodoxprofile.htm Eastern Orthodox Church], www.about.com</ref> Deze kerken worden niet centraal geleid zoals de [[Rooms-
De [[Lijst van patriarchen van Constantinopel|oecumenisch patriarch van Constantinopel]] is het ereprimaat van de gehele
Men maakt een onderscheid tussen [[autocefaal|autocefale]] en [[autocefaal versus autonoom|autonome]] kerken:
Regel 70:
*De '''autonome kerken''' zijn semi-zelfstandig: zij hebben hun eigen organisatorische structuur, maar hangen voor de benoeming van bisschoppen af van een patriarchaat.
De voornaamste zijn de [[Russisch-
Er zijn ook grote groepen orthodoxe christenen die in de [[Diaspora (antropologie)|diaspora]] leven: in [[West-Europa]], [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Zuid-Amerika]], [[Australië (land)|Australië]], [[Alaska]], [[Volksrepubliek China|China]] en [[Japan]] ([[Tokio]]). Daarnaast zijn er een aantal voornamelijk Griekse en Russische ‘missiekerken’ in [[Afrika]], [[Indonesië]], [[Korea]], enzovoorts.
Regel 80:
''2. Het Principe van de Zelfstandigheid''.
Alle orthodoxe
''3. Het boven alles uitgaande Principe van de Koinonia''.
Dit impliceert de eenheid van de conciliaire en synodale gemeenschap. De eenheid van de Kerk wordt bewaard door het gemeenschappelijke geloof, dezelfde eredienst, het gemeenschappelijk canoniek recht, dezelfde kerkelijke ordening, dezelfde dienstverlening (diakonia), dezelfde verkondiging (martyria) en het gemeenschappelijk dogma. Dit mondt uit in de canonieke gemeenschap van alle orthodoxe kerken.
De lokale orthodoxe kerken werden, als gevolg van historische omstandigheden en politieke processen, dikwijls de behoeders van de nationale cultuur en identiteit. Dit gebeurde vooral wanneer een land als staatkundige entiteit ophield te bestaan en alle instituties waren weggevallen. Als voorbeeld hiervan kan de [[Ottomaanse rijk|Ottomaanse]] overheersing op de [[Balkanschiereiland|Balkan]] van de [[15e eeuw|15e]] tot de [[19e eeuw]] worden genoemd. In deze
== Kalender ==
Terwijl de beweegbare feesten (zoals [[Pasen]] en [[Pinksteren]]) in alle orthodoxe kerken worden gevierd (behalve in Finland, het Russisch-orthodox klooster in Den Haag en enkele parochies in Tsjechië en Slowakije) volgens de [[Juliaanse kalender]], heeft een aantal
== Orthodoxie vandaag ==
De
De hedendaagse situatie van de
Het orthodoxe geloof is echter, na de periode van het [[iconoclasme]] in de [[8e eeuw|8e]] en 9e eeuw, gevrijwaard gebleven van grote dogmatische problemen en geschillen.
Historische omstandigheden hebben een succesvolle missionering door de
De meest bekende missie was die door de [[Russisch-
De grootste missionering van de [[20e eeuw]] vond plaats in de [[Verenigde Staten]] en [[Canada]] via orthodoxe emigranten en vluchtelingen.
In Afrika is de
Binnen de
== Enkele verschilpunten tussen de
De
* De universele jurisdictie en onfeilbaarheid van de paus wordt door de orthodoxen niet erkend. De pauselijke suprematie wordt niet aanvaard, omdat deze tegen de conciliaire structuur van de
* Bisschoppen zijn enkel opvolgers van de apostelen en niet van Christus. Vandaar dat de laat-middeleeuwse bewering van de paus van Rome, dat hij de plaatsvervanger van Christus zou zijn, voor de orthodoxen onaanvaardbaar is. Tijdens het eerste millennium van de onverdeelde
* Een historisch strijdpunt met de westerse kerken is de theologische kwestie over het ontstaan van de [[Heilige Geest]]; in het Westen heeft men in de achtste eeuw aan de [[geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel]] het zogenaamde [[Filioque]] toegevoegd: vanaf dat moment leerde de Rooms-
[[Bestand:Vladimirskaya.jpg|miniatuur|250px|[[icoon (religieuze kunst)|Icoon]] van de Moeder Gods van Vladimir, een van de meest vereerde iconen in [[Rusland]] (fragment)]]
* De Orthodoxe Kerk verwerpt de leer van het [[Vagevuur]], de [[Doop (sacrament)|doop]] met enkel besprenkeling (dus alleen volledige onderdompeling), het niet toestaan van een [[echtscheiding|scheiding]] tussen man en vrouw (in de Orthodoxe Kerk tot twee keer toe toegestaan) en het gebruik van ongezuurd brood bij de liturgie. De [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria]] en de [[Maria-Tenhemelopneming|Hemelvaart van Maria]] zijn geen dogma's in de
* Kenmerkend is het gebruik van de vele iconen, naast [[fresco (schilderterm)|fresco’s]] en mozaïeken, in de
* De liturgie is anders en wordt als onveranderlijk beschouwd. De mensen staan in plaats van te zitten. Tussen altaar en gelovigen bevindt zich een iconenwand of [[iconostase]]. Deze vormt de scheiding tussen de altaarruimte en het schip van de kerk.
* In westerse kerken, met hun duidelijke lengteas, worden de gebeurtenissen afgebeeld in hun chronologische volgorde, van west naar oost. Zij vormen als het ware 'een boek aan de wand'. In de grote Byzantijnse kerken zijn de afbeeldingen vanwege de liturgische functie gerangschikt in een cirkel in de koepel.
* De twaalf grote kerkelijke feestdagen, afgebeeld in de koepel, staan voor een zich steeds herhalende cyclus in de kosmos. De feestdagen komen in het Oosten deels overeen met die in het Westen, maar er zijn ook verschillen in belangrijkheid. Dat zijn: de [[Maria-Geboorte|Geboorte van de Moeder Gods]] (8 september), de [[Kruisverheffing]] (14 september), de [[Opdracht van Maria in de tempel|Opdracht van de Moeder Gods in de Tempel]] (21 november), [[Kerstmis]] (25 december), de [[Theofanie|Openbaring]] (6 januari), [[Maria Lichtmis|Presentatie van onze Heer en God en Verlosser in de Tempel]] (2 februari), de [[Annunciatie|Verkondiging aan de Moeder Gods]] (25 maart), [[Palmzondag]], [[Pasen]], [[Pinksteren]], de [[Gedaanteverandering van Jezus|Transfiguratie]] (6 augustus) en het [[Maria-Tenhemelopneming|Ontslapen van de Moeder Gods]] (15 augustus). Opvallend is de belangrijke rol van de gedachtenis aan Maria in het verlossingswerk van haar zoon en het ontbreken van [[Witte Donderdag]] en [[Goede Vrijdag]] in de rij van die
[[Bestand:Iconostasis in Moscow.jpg|miniatuur|links|170px|Iconostase in de [[Verkondigingskathedraal (Moskou)|Kathedraal van de Annunciatie]] in het [[Kremlin]]]]
* De oosterse spiritualiteit is sterk beïnvloed door het monnikendom. Het [[Jezusgebed]] is een kort gebed dat door de monniken, maar ook door veel leken, voortdurend herhaald wordt bij alle bezigheden.
* Priesters (en de lagere clerus) kunnen en mogen gehuwd zijn. Hun priesterwijding bevestigt hun gehuwde of celibataire levensstaat (vergelijkbaar met de [[diaken]]s in de katholieke
* De orthodoxe gelovigen slaan het [[kruisteken|kruis]] andersom. Bij katholieken begint men het slaan van het kruis van boven naar beneden en vervolgens van links naar rechts, terwijl de orthodoxen van boven naar beneden en vervolgens van rechts naar links hun kruis slaan. Ook is het verschil in het slaan van een kruis dat de orthodoxen daarbij hun duim, wijs- en middelvinger tegen elkaar aandrukken.
* Een aantal kerken gebruikt de [[Juliaanse kalender]].
* De Rooms-
Naast de
== Zie ook ==
* [[Oosters christendom]]
* [[Oosters-katholieke
* [[Oriëntaals-orthodoxe
* [[Orthodoxie]]
* [[Oudgelovigen]]
| |||