|
[[Afbeelding:Boarn.png|thumb|300px|De loop van de BoarnBoorne]]
[[Afbeelding:2009 02 08 Boorne.JPG|thumb|300px|De BoarnBoorne ter hoogte van [[Beetsterzwaag]]]]
[[Image:090616 Aldeboarn (Oldeboorn) Fryslân NL.jpg|thumb|300px|De BoarnBoorne in [[AldeboarnOldeboorn]] (2009)]]
[[Bestand:Koningsdiep bij de Lippenhuisterbrug.jpg|thumb|300px|Het Koningsdiep bij de Lippenhuisterbrug]]
De '''Boorne''' (officieel, [[Westerlauwers Fries|Fries]]: ''De Boarn''), ten oosten van AldeboarnOldeboorn ook bekend als het '''Ouddiep''' (''Alddjip'') of '''Koningsdiep''', is een [[rivier]]tje in de provincie [[Friesland]] dat stroomt van [[Bakkeveen]] tot [[Irnsum]].
==Geschiedenis==
Historisch stroomde de BoarnBoorne langs [[Rauwerd]] (Raerd) waar het uitmondde in de [[Middelzee]]. Naar dit riviertje is de gemeente [[Boornsterhem]] (Boarnsterhim) genoemd.
Aan de hand van de geologische kaarten van de [[TNO-NITG|Rijks Geologische Dienst]] en de [[Bosatlas]] van 1939 hieronder de geschiedenis van de BoarnBoorn:
Ongeveer 10.500 jaar geleden kwam de zee tot het huidige [[Beetsterzwaag]]. De BoarnBoorne stroomde ten zuiden van Beetsterzwaag de zee in. Ongeveer 7.000 jaar geleden was er een inham tussen [[Terschelling]] en [[Vlieland]], met ten zuiden van de strandwal een kleiner wad met een strook veen langs de oevers. Die inham liep, richting Beetsterzwaag, bij hoogwater onder. Op het zuidelijkste punt van die inham mondde de BoarnBoorne uit.
Ongeveer 4.300 jaar geleden was die inham verbreed en uitgediept tot de [[Middelzee]], met klei langs het water en een veenstrook aan de landzijde, tussen [[Oldeboorn]] en Beetsterzwaag. Bij [[Akkrum]] liep die kleistrook in noordelijke richting. Daarom buigt de BoarnBoorne hier nu nog naar het Noorden af. Toen kwam de BoarnBoorne bij Irnsum, langs [[Rauwerd]], in de Middelzee uit.
Omstreeks 1200 was de Middelzee zover dichtgeslibd, dat er voor de BoarnBoorne een afwateringskanaal naar het [[Sneekermeer]] moest worden gegraven. De BoarnBoorne begint bij Bakkeveen als ''Oud- of Koningsdiep''. Iets ten oosten van AldeboarnOldeboorn, waar het ''AlddjipOuddiep'' en het ''NijdjipNieuwe Diep'' samenkomen, gaat het verder als BoarnBoorne. Bij Akkrum is het riviertje omgeleid vanwege het [[Leppa Akwadukt]] in de [[Rijksweg 32|A32]]. Het stuk tussen Akkrum en [[Oude Schouw]] wordt ''Kromme Knilles'' genoemd. Na Irnsum heet de oude loop van de BoarnBoorne ''[[Mûzel]]'' en loopt door tot voorbij Rauwerd.
Dit riviertje wordt ook wel de ''Boorn'', ''Born''. Hetof het Friestalige ''De Boarn'' is de officiële spelling. Een 'boarne' is Fries voor een brongenoemd.
==Plaatsen aan de BoarnBoorne==
* [[Bakkeveen]]
* [[AldeboarnOldeboorn]]
* [[Irnsum]]
* [[Nes (Boornsterhem)|Nes]]
==Slag aan de Boorne==
In de vroege Middeleeuwen vond aan de BoarnBoorne bij [[Irnsum]] een veldslag plaats tussen de [[Friezen]] en de [[Frankische Rijk|Franken]], de [[Slag aan de Boorne]].
==Trivia==
''Manke Meine'' en ''Kromme Knillis'' zouden rond [[1400]] een vaart gegraven hebben (nu de BoarnBoorne). Bij Akkrum kregen ze een meningsverschil en splitsten zich op en groeven de Kromme Knillis en Meinevaart. De reuzen zijn het beeld van het dorp.<ref>[http://www.vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=FR11bp Standbeelden Manke Meine en Kromme Knillis]</ref><ref>[http://www.lc.nl/friesland/regio/reuzen-nu-ook-bij-entree-akkrum-11249401.html Reuzen nu ook bij entree Akkrum]</ref>
{{Commonscat|Boorne}}
| 