Nozem: verschil tussen versies

Al in 1955 maken de Nederlandse journalist [[Jan Vrijman (1925)|Jan Vrijman]] en de fotograaf [[Ed van der Elsken]] een serie reportages voor het weekblad ''[[Vrij Nederland]]'' met als titel ''De nozems van de [[Nieuwendijk (Amsterdam)|Nieuwendijk]]''.<ref>''Vrij Nederland'' 20-8, 27-8 en 3-9-1955. Ook in: J. Vrijman, ‘De nozems van de Nieuwendijk’, in: ''Vijfentwintig jaar Vrij Nederland. Een bloemlezing uit het illegale en het na-oorlogse Vrij Nederland''. Zie [http://www.dbnl.org/tekst/righ002eind01_01/righ002eind01_01_0015.php#268T dbnl.org]</ref>

In 1958 schrijft [[Louis Paul Boon]] de reportage ''Op zoek naar de nozems''.<ref>De delen van deze reportage verschenen van 3 december tot en met 27 december 1958 anoniem in het Vlaamse dagblad ''[[Vooruit (Gent)|Vooruit]]'' onder de titel ''Op zoek naar de nozems. Heeft de jeugd andere opvattingen omtrent leven, liefde en moraal?''</ref> "Gij interesseert u aan de jeugd? Het schijnt een nieuw spel te zijn. Iedereen interesseert zich aan ons, ik zou wel eens willen weten waarom?" laat hij een nozem zich afvragen.

De etymologie van ''nozem'' is niet geheel zeker, al wordt wel aangenomen dat dit woord in de jaren 1920 aan het [[Bargoens]] werd ontleend.<ref>{{aut|Meijers}} s.v. “Nieuwe woorden”; Rob Tempelaars, “Hebt gij bepaalde wenschen …”, in: {{aut|F. Heyvaert et al., red.}}, ''Het grootste woordenboek ter wereld. Een kijkje achter de kolommen van het woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT)'', Den Haag/Antwerpen z.d. [1998]</ref> Het [[Woordenboek der Nederlandsche Taal]] schrijft dat de oudste vorm van het woord ''nootsum'' is wat groentje betekent. In die vorm wordt het in 1935 gebruikt door [[Willem van Iependaal]] in zijn ''Polletje Piekhaar''.<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=A011402 Nozem] Woordenboek der Nederlandsche Taal.</ref> Een conservator van de [[bibliotheca Rosenthaliana]] lanceerde in 1955 de theorie dat het woord afkomstig is van ''nezem zahaw beaf chazir'', een gouden ring door de neus van een varken, uit het Bijbelboek [[Spreuken]].<ref>[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010952232:mpeg21:a0123 Nozem ontleend aan Salomo], Het Vrije Volk, 26 augustus 1955</ref> Een andere veelgehoorde verklaring is dat het woord een acroniem zou zijn van 'Nederlands Onderdaan Zonder Enige Manieren' of 'Nederlands Onderdaan Zonder Enig Moraal'<ref>Rob van Scheers, ''[http://www.dbnl.org/tekst/_hol006200701_01/_hol006200701_01_0050.php Schuldig aan rock-'n-roll: Elvis Presley als heraut van een nieuw Nederland]'', ''[[Hollands Maandblad]]'', jaargang 2007, p. 42</ref>

De (her)introductie van het woord in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw wordt geclaimd door [[Jan Vrijman (journalist)|Jan Vrijman]], die in 1955 een stuk in ''[[Vrij Nederland]]'' schreef onder de titel ''De nozems van de Nieuwendijk'' en die in 1962 schreef: ''"Het (fenomeen) bestond, ik heb er alleen vijf letters aan gegeven. De filosofie van de nozem hield in: weg met de waarde van gisteren. Er is geen zin, alles is toeval. Het is een praktische filosofie, maar ik was intelligent en vooral dialectisch genoeg om er de psychologie bij te betrekken."''

* [http://home.kpn.nl/rpn60/VrijNederland.20-8-55.htm "De nozems van de Nieuwendijk"] Een artikel over de nozems van de Nieuwendijk in ''Vrij Nederland'' van 20 augustus 1955 door Jan Vrijman.