Videokaart: verschil tussen versies

Een '''videokaart''' of '''grafische kaart''' is deeen [[interface]] tussen een [[computer]] en het [[beeldscherm]] en is in de computer aangebracht. Het belangrijkste onderdeel van demoderne grafische kaartkaarten is de [[GPU]], die zoveel mogelijk grafische taken overneemt van de [[processor]] (CPU). Niet alle computers hebben anno 2016 nog een discrete ('losse') videokaart. De meeste computerspc's, laptops en tablets die worden geproduceerd, hebben een videokaart die is geïntegreerd in de [[processor]] of het [[moederbord]]. Losse grafische kaarten worden normaal gesproken in de computer zelf ondergebracht.

* [[Insteekkaart]]: Deze kaarten worden op het moederbord aangesloten door middel van een [[Databus (elektronica)|bus]] of een poort. In chronologische volgorde, met steeds betere prestaties, zijn de de volgende architecturen gangbaar in pc-systemen:

Met de [[Color Graphics Adapter|CGA]]-kaart in [[1981]] begon de ontwikkeling van videokaarten voor IBM-compatibele pc's. Zie [[Standaard voor weergavemodus]] voor de verdere geschiedenis.

Een GPU is een speciale processor ontworpen voor het verwerken van grafische data. De GPU berekent de beeldopbouw en versnelt het renderen van 3D-beelden. De prestaties van een GPU kunnen worden uitgedrukt in giga[[FLOPSflops]] (doorgaans gigaflops, gezien de snelheid). Enkele onderdelen in moderne GPU's zijn onder andere:

* TMU's (Texture Units): plaatsen, zoals de naam al zegt, de texturen[[texture]]s over een 3D-model.

* ROP's (Render back-ends): processorsprocessoren voor rasteroperaties zoals blending en anti-aliasing.

* Stream Processors ([[shaders]]): verantwoordelijk voor visuele effecten en vortexoperaties. Bij de betere videokaarten zijn dezehiervan in een groot aantalvele aanwezig in de GPU. Ze vervangen het vroegere pixelpipelineprincipe.
* BijDe [[nVidia]]geheugeninterface. draaienVerzorgt de Streamcommunicatie Processorsmet vaakhet op een hogere frequentie dan de GPUgebruikte zelfVRAM.

Hierin wordt een [[digitaal|digitale]] representatie van het beeld opgeslagen, alsmede sjablonen hiervoor, zoals [[texture]]s. Hoe meer geheugen er op een videokaart zit, hoe meer voorbewerkte beeldonderdelen erin passen. Hierdoor hoeven minder compromissen tussen snelheid en detailweergave gesloten te worden. Een groot videogeheugen is bij hoge resoluties belangrijker, want hoe hoger de [[Resolutie (digitale beeldverwerking)|resolutie]], des te meer pixels er zijn en hoe meer geheugen er moet zijn om de textures op te kunnen slaan. Ook gebruikt [[anti-aliasing]] veel geheugen. Dit wordt vooral gebruikt in spellen. Een kaart met een groter geheugen is alleen aanmerkelijk sneller als die een meer geavanceerde chipset bezit. De grootte van het geheugen wordt uitgedrukt in [[bytes]] en de snelheid in [[Hertz (eenheid)|Hertzhertz]] (Hz). De bandbreedte van het geheugen wordt uitgedrukt in gigabyte/ per seconde (GB/s) en kan berekend worden door de busbreedte in bits te vermenigvuldigen met de snelheid in Hertzhertz.

Net als dehet RAM, gebruikt het videogeheugen [[DDR SDRAM|DDR]]-technologie.

* HBM: Voor het eerst toegepast in 2015 in de Fury-serie van AMD. HBM is, in tegenstelling tot vorige VRAM-standaarden, op de videochip zelf vastgezet. Hierdoor zijn hogere snelheden en een lager verbruik mogelijk terwijl de grafische kaart juist kleiner wordt.

*Digital Visual Interface ([[Digital Visual Interface|DVI]] (DVI)

* [[S-Video|Tv-out]] (tv-uitgang)

* [[Video Graphics Array|VGA]] (D-Sub)

Tegenwoordig zijn alle videokaarten standaard met een koeler uitgerust. Deze koelt voornamelijk de GPU en dehet VRAM. Hoe hoger het verbruik van de videokaart, des te meer warmte hij produceert. Temperaturen boven de 80 graden Celsius vormen geen uitzondering. Verder gebruiken oude videokaarten vaak meer stroom in verhouding tot hun prestaties.

*Passieve koeling: Hierbij is een groot koelprofiel met [[koelrib|ribben]] toegepast. Het profiel neemt de warmte van de GPU en andere onderdelen op en geeft de warmte weer af aan de omringende lucht. Passieve koelers maken geen geluid. Ze zijn vaak van [[Koper (element)|koper]] gemaakt, omdat dit de warmte beter geleidt dan [[aluminium]].

*Actieve luchtkoeling: een ventilator is boven op het koelprofiel geplaatst. Deze blaast de warme lucht tussen de koelribben weg. Dit is effectiever dan passieve koeling. Deze vorm van koeling isproduceert tamelijk luidruchtiggeluid. De warme lucht kan weggeblazen worden in de computerkast, maar kan ook naar buiten geblazen worden.

Als meerdere videokaarten in een computer geplaatst worden, is het mogelijk om met meerdere gebruikers op dezelfde computer te werken. Dit wordt aangeduid met [[multiseat]]. Elke gebruiker heeft dan een eigen beeldscherm, muis en toetsenbord. Het aantal gebruikers kan variëren van twee tot acht of nog meer.

* [[Intel]]: hoewel Intel voornamelijk [[CPU]]'s produceert, hebben ze ook grafische kaarten (zoals de Larrabee, voor de professionele markt) en geïntegreerde grafische processorsprocessoren (die quaaanzienlijk mindere prestaties het bij lange na niet halen in vergelijking metleveren eendan 'echte'discrete grafische kaartkaarten).

* [[Nvidia|nVidia]]: nVidia maakt de [[GeForce]]-serie voor de consument en de Quadroserie[[Quadro]]serie voor professioneel gebruik.

* [[AMD]], vroeger [[ATI]]: AMD maakt de Radeonserie[[Radeon]]serie voor de consument en de Fire/FireGL-serie voor de professionele markt.

* [[Matrox]]-chipsets en -kaarten voor de professionele markt. Dit zijn kaarten die meestal speciaal ontworpen zijn voor meer dan eenéén monitor.

**De fabrikanten verwerken de GPU samen met de andere videokaartonderdelen. Enkele voorbeelden zijn: [[XFX]], [[EVGA]], [[ASUS]], [[HIS]], [[Point-Of-View]], [[Gainward]], [[Chainteck]], [[Gecube]], [[Expert Vision]], [[Leadtek]], [[Micro-Star International|MSI]], [[Sapphire]] en [[Club3D]]. Er zit weinig verschil tussen de kaarten van deze fabrikanten: meestal een ander softwarepakket, type geheugen en prijs. Soms wijkt een fabrikant af van de standaardkaart en verandert de klokfrequenties door ze standaard over te klokken. Dit wordt vaak aangeduid met ''OC'' (overclocked). Ook kiezen sommige fabrikanten een andere koeler, die geluidarmergeluidsarmer is of beter koelt.