The Manchurian Candidate (1962): verschil tussen versies

Het boek verscheen in een tijd dat de grote anti-communistische stroming van begin jaren vijftig was uitgewoed. Hoewel de koude oorlog voortwoedde, zagen Amerikanen niet meer achter elke lantaarnpaal een communistische spion en de tijd van een extreemrechts complot leek begraven met het verdwijnen van senator McCarthy en zijn communistische heksenjacht. Condon combineerde in zijn roman het concept van extreemrechts complot met de aloude vrees voor communistische complotten uitgevoerd door gehersenspoelde agenten. Rond 1950 met de Koreaanse oorlog op zijn hoogtepunt, was in de populaire fictie het idee van hersenspoelingen geïntroduceerd. De CIA probeerde dit idee aan schrijvers te slijten en op die manier aan het Amerikaanse publiek aannemelijk te maken hoe de communistische regering van China zijn inwoners kon indoctrineren. Het idee dat mensen konden worden gehersenspoeld heeft zijn wortels in verklaringen van Amerikaanse soldaten die tijdens de Koreaanse oorlog waren gevangengenomen. Een aantal van deze krijgsgevangenkrijgsgevangenen verklaarden zich een aanhanger van het communisme en maakten aantijgingen tegen de VS. Volgens de CIA was dit een gevolg van hypnose en hersenspoelingen. Later zou dit concept worden ontkracht als een mythe, maar begin jaren vijftig beïnvloedde het de publieke opinie in hevige mate. Condons boek gaat dus niet alleen in op de angst voor communistische complotten en extreme hypnose van krijgsgevangenen, maar ook op de invloed van extreemrechts in de VS.

Het was juist de nadruk op de invloed van zowel links als rechts extremisme watdat regisseur John Frankenheimer zo aantrok aan het boek van Condon. Hij werd zo door het boek aangetrokken dat hij het nauwelijks neer kon leggen en vrijwel in één ruk uit las. Volgens Frankenheimer zou ‘’The Manchurian Candidate’’ een goede film kunnen opleveren. Deze mening werd gedeeld door scenarist George Axelrod die Frankenheimer had aangeraden het boek van Condon te lezen.

Frankenheimer en Axelrod kochten de rechten van ‘‘The Manchurian Candidate’’ voor 75.000 dollar. Ze kwamen er echter al snel achter dat de meeste studio’s in Hollywood het boek niet wilden verfilmen. Zelfs acteur [[Robert Mitchum]] die de rol van Marco wilde spelen, kreeg het niet voor elkaar een studio te interesseren. Het was zanger/acteur [[Frank Sinatra]] die ervoor zorgde dat [[United Artists]] bereid was om de film te regisseren. Ook Sinatra wilde rol van Marco spelen en hij was de meest lucratieve ster voor United Artists. Het hoofd van de studio, Arthur Krim, had aanvankelijk echter problemen met de politieke achtergrond van het verhaal. Krim was erg betrokken bij de Democraten, de partij van Presidentpresident Kennedy, en was bang dat de laatste bezwaren zou hebben. Maar Kennedy had Condons boek ook gelezen en was erg mee ingenomen. Toen Sinatra hem vroeg of Krims studio de film kon maken, had hij ook geen geen enkel bezwaar.

Axelrod en Frankenheimer weken weinig af van de roman van Condon. Een belangrijke gebeurtenis uit de roman die ze wel wijzigden was de scène waarin Marco het communistischcommunistische complot verhinderdverhindert door het bevel te geven dat de moeder van Raymond en diens stiefvader moeten worden geëxecuteerd. De scenaristen wilden echter niet dat het complot zou worden verhinderd door dat de held van de film een moord beveelt. Dus veranderden ze de scène zodanig dat het Raymond zelf is die zijn stiefvader doodschiet zonder bevel hiertoe van Marco. Ze voegden er een element van spanning aan toe door Marco de moord van Raymond te laten voorkomen. Omdat de moord niet langer door Marco wordt bevolen, zat er wel een gat in het plot en wel hoe Marco uiteindelijk Raymond vindt in het Madison Square Garden. Frankenheimer ging hiervoor leentjebuur spelen bij een beroemde regisseur. De oplossing kwam uit de plot voor de film [[Foreign Correspondent]] (1940) van [[Alfred Hitchcock]]. In de film lokaliseert het hoofdpersonage enige Nazi’snazi's in een windmolen omdat de wieken in de verkeerde richting draaien. Voor ‘‘The Manchurian Candidate’’ verzon Frankenheimer dat Marco Raymond in zijn hokje weet te vinden, omdat het de enige is waarvan het licht brandt.

Een andere belangrijke wijziging werd aangebracht met oog op de censuur. In het boek gebruikt mevrouw Iselin de hersenspoeling van haar zoon om seks met hem te hebben. Het was uitgesloten dat Hollywoods [[Hays Code]] zelfs maar een hint naar incest zoudenzou toestaan. Dus kust mevrouw Iselin in het scenario haar zoon slechts op de lippen. Zelfs dit was al schokkend en om die reden vroeg Frankenheimer tijdens het filmen aan [[Angela Lansbury]] (mevrouw Iselin in de film) om haar hand tussen de camera en de kus te houden.

Net zoals Frankenheimer “leende’‘leende’ van Hitchcock zo ‘leende’ ook scenarist Axelrod voor zijn scenario uit andere bronnen. In de scènes rondom de hersenspoeling bijvoorbeeld zit een lezing over hortensia’s. De tekst van de lezing kopieerde Axelrod uit een catalogus van een groothandel in zaden. Voor de speech rondom de uitreiking van de eremedaille gebruikt hij letterlijk de woorden van andere echte speeches rondom de uitreiking. In de film zit ook een scène waarinjwaarin [[Janet Leigh]] ''Rosie'', de vriendin van ''Bennett Marco'' speelt. In de film ontmoet Rosie Marco in een trein. Het gesprek dat het tweetal daar houdt, is een erg bizarre conversatie. Het gesprek lijkt ongepast voor twee mensen die elkaar nog maar net ontmoet hebben en dus denken veel filmcritici dat ''Rosie'' een soort van [[spion]]ne is die werkt in dienst van de communisten. Haar gesprek dient dan bekeken te worden als activeringsmechanisme voor de hersenspoeling van ''Marco''. Regisseur Frankenheimer ontkent dit.<ref name=referentie1 /> Volgens hem is de speech gewoon rechtstreeks uit de roman gehaald en is er ook in het boek geen sprake van dat Rosie een agente is.

Voor de rol van gehersenspoelde Raymond Shaw deden veel acteurs audities. Een van de grote kanshebbers was [[Tony Curtis]], maar uiteindelijk werd [[Laurence Harvey]] uitverkoren. Harvey was een opkomende ster die triomfen had geoogst met films als Butterfield 8 (1960), Summer and Smoke (1961) en Walk on the Wild Side (1962). In 1959 had hij nog een oscarnominatieOscarnominatie gehad voor zijn rol in [[Room at the Top]]. Ondanks al deze referenties was het deels aan Harveys accent te danken dat hij de rol kreeg. Volgens Frankenheimer klonk de acteur ongeveer zoals president Kennedy sprak met een herkenbaar accent uit de staat [[Massachusetts]].

*nomanitienominatie voor Beste film