Acrostichon: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Op Wikipedia volgen we niet Onze Taal en zijn Witte Boekje, maar wel het Groene Boekje!
troonrede eruit, staat elders
Regel 1:
Een '''acrostichon''' (ook: ''naamdicht'' of ''lettervers'') is een [[gedicht]] waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of [[strofe]], achter elkaar gelezen zelf ook een [[woord]] of [[Zin (taalkunde)|zin]] vormen. Betreft het niet de eerste, maar de middelste letters, spreekt men ook wel van een ''[[mesostichon]]''. Het woord ''acrostichon'' is een samenvoeging van de Griekse woorden ''akros'' (uítstekend) en ''stichos'' (rij, vers).
 
Een bekend voorbeeld is de tekst van het [[Nederland]]se [[Volkslied (nationaal symbool)|volkslied]], het [[Wilhelmus]], waarvan de eerste letters van de [[couplet]]ten in de originele spelling samen de naam '[[Willem van Oranje|Willem van Nassov]]' vormen.<ref>Tegenwoordig is dat 'Willem van Nassau'. In de tijd dat het Wilhelmus geschreven werd, was ''Willem van Nassou'' niet ongebruikelijk (''Wilhelmus van Nassouwe''), en waren de U en de V uitwisselbaar.</ref> Ook de beginletters van de eerste 15 zinnen van de [[Troonrede]] 2010|Troonrede van 2010]] vormen de naam 'Willem van Nassov':
:'''W'''illen wij daadkrachtig het economisch herstel vorm kunnen geven, dan is stabiel bestuur gewenst.
:'''I'''ntensief wordt sinds de Tweede Kamer-verkiezingen van 9 juni gewerkt aan de totstandkoming van een nieuw kabinet.
:'''L'''opende de kabinetsformatie past het huidige kabinet terughoudendheid bij het doen van beleidsvoorstellen voor het komende jaar.
:'''L'''ange tijd en wereldwijd zullen de gevolgen van de financieel-economische crisis voelbaar blijven.
:'''E'''en ingrijpend pakket van ombuigingen is nu noodzakelijk om de positie van ons land ook op de lange termijn te verbeteren.
:'''M'''aatregelen voor de jaren na 2011 zullen vanzelfsprekend door een nieuw kabinet voorbereid moeten worden.
 
Sommige liederen in het [[Oude Testament]] zijn acrostichons. De beginletters vormen dan echter geen woord of naam maar de opeenvolgende letters van het Hebreeuwse alfabet. Dit was wellicht als geheugensteun bedoeld. Een dergelijke vorm wordt ook wel [[abecedarium]] genoemd.
:'''V'''oorwaarde voor een duurzame ontwikkeling en welvaart is een stabiel begrotingsbeleid.
:'''A'''anvullende voorstellen om het jaarlijkse tekort op de begroting terug te dringen, zijn onvermijdelijk.
:'''N'''oodzakelijke middelen om de economie te stimuleren heeft de regering reeds ingezet.
 
Het boek [[Klaagliederen]] in de [[Hebreeuwse Bijbel|Bijbel]] is bijna geheel in de [[Bijbelse poëzie|vorm]] van het acrostichon gebouwd op het 5de hoofdstuk na. Op een na zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het [[Hebreeuws alfabet]]. Een dergelijke vorm wordt ook wel [[abecedarium]] genoemd.
:'''N'''iet langer kan dit beleid ongewijzigd worden gecontinueerd.
:'''A'''ls gevolg van de dalende belastinginkomsten en de stimuleringsmaatregelen is het overheidstekort fors opgelopen.
:'''S'''taatsschuld en tekort stijgen tot een hoogte die op den duur niet houdbaar is.
:'''S'''tructurele financiële maatregelen zullen nú genomen moeten worden.
:'''O'''m de hoge overheidstekorten terug te dringen komt de regering met voorstellen die de financiële positie van de Rijksbegroting op termijn zullen verbeteren.
:'''V'''oldaan wordt tevens aan de voorwaarden van het Europees Stabiliteits- en Groeipact, waaraan ons land gebonden is.
 
Het boek [[Klaagliederen]] in de [[Hebreeuwse Bijbel|Bijbel]] is bijna geheel in de [[Bijbelse poëzie|vorm]] van het acrostichon gebouwd op het 5de hoofdstuk na. Op een na zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het [[Hebreeuws alfabet]]. Een dergelijke vorm wordt ook wel [[abecedarium]] genoemd.
 
Ook de [[psalmen]] 9, 10, 25, 34, 37, 111, 112, 119 en 145 in de [[Hebreeuwse Bijbel|Bijbel]] zijn een acrostichon met de letters van het Hebreeuwse alfabet. In de Nederlandse psalmberijming zijn deze acrostichons verloren gegaan, behalve psalmen 111 en 112 in [[Psalmen voor Nu]], alsook in de onberijmde versie in alle Nederlandse Bijbelvertalingen met uitzondering van de [[Naardense Bijbel]]. In sommige edities van de [[Statenvertaling]] wordt naar de acrostichons verwezen door de namen van de Hebreeuwse letters bij de tekst te noemen.
Regel 28 ⟶ 13:
In de beeldende kunst treft men ze aan als zinspreuk, waarvan de beginletters van de woorden, tevens zijn die van de voor- of familienaam (bijvoorbeeld; ''arbeid adelt, rust roest = Arnold Adolf en Reinier Rutgers''). Het gegeven komt veel voor op [[ex libris]]sen, [[boekmerk]]en, enz.
 
In het verhaal ''[[Van den vos Reynaerde]]'' is ook een acrostichon terug te vinden. In de Middelnederlandse versie eindigt het verhaal met de regels:
:"''''B'''ij Gode, ik dar 't u wel raden!'
:'''I'''sengrijn sprak tot den bere: