De '''dode hand''' was in hetde middeleeuwen een belasting die door de heer geheven werd bij het overlijden van een [[horige]]. De horige kon in tegenstelling tot de [[lijfeigenschap|lijfeigene]] bezittingen hebben. Oorspronkelijk werd alle privébezit dat de horige tijdens zijn leven verworven had aan de heer overgedragen..<ref name=dirk>[https://books.google.nl/books?id=-Uw9Q8F150AC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=privaatrechtsgeschiedenis+van+de+romeinen+tot+heden+dirk+heirbaut&source=bl&ots=B6jRQenA3V&sig=9THKgaGKjjUesBeVBUExL78q6Wo&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiyxOXFr_HKAhWsAJoKHV67BKYQ6AEIPzAI#v=onepage&q=katteel&f=false Dirk Heirbaut, Privaatrechtsgeschiedenis van de Romeinen tot heden, Academia Press, Gent - 2005, p. 182.]</ref> De heren wilden hiermee vermijden dat bezittingen aanwezig op zijn domein in vreemde handen terechtkwamen.
Dit type van belasting had zijn oorsprong in het leenstelsel. Het was in principe aan de leenman niet toegestaan om het domein dat hij in leen had over te dragen op zijn erfgenamen. Die erfgenamen hadden daarvoor de toestemming van de leenheer nodig en normaal stond daar de betaling van een erfrecht tegenover.
