Aria (compositie): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 21:
In de 17e en 18e eeuw ontwikkelden zich vaste vormen, die in de 18e eeuw de - voor de toenmalige [[Barokmuziek|Barok]] kenmerkende - [[opera seria]] (bijvoorbeeld [[Händel]]) domineerden:
* ''Da Capo aria'' Een ABA vorm: na een middenstuk werd het begincouplet herhaald (het gaat vaak om (4-regelige) [[kwatrijn]]en of 8-regelige [[stanza|stanzen]]). Ook de variatie binnen dat schema had standaarden, zoals het invoegen van [[ritornello|ritornellen]] en [[Cadens (muziektheorie)|cadensen]] op het eind van de [[couplet]]ten, alsook het van extra versieringen voorzien van de herhaling (het slotcouplet) De vorm kon door invoegen van ritornellen en opsplitsen van A en B zeer complex worden: bijvoorbeeld RARA'RBRARA'R.
* ''Dal segno aria'' Voor het dramatisch effect liet men vanaf het midden van de 18e eeuw het begin van de herhaling weg: bijvoorbeeld RARA'RB ARA. Dit gaf een aanzienlijke bekorting van de herhaling. Het betekende ook een inperking voor het "virtuozendom"
* ''Doorgecomponeerde aria'' Vanaf 1770 kreeg de herhaling van het begincouplet een nieuw gecomponeerde eigen begeleiding en vorm. Daarmee was de muziek doorlopend gecomponeerd: geen korte pauze alvorens te herhalen en de mogelijkheid de herhaling in een nieuwe toonsoort (verkort) te herhalen. Voorbeelden hiervan
Vanaf ongeveer 1780
▲Vanaf ongeveer 1780 was het aantal lange aria's drastisch verminderd; meestal beperkte zich dat tot de eerste akte. Met name bij de komische opera's verdween de Da Capo herhaling van de openingscoupletten volledig. Hiervoor waren duidelijke dramaturgische overwegingen: het naar een herhaling luisteren terwijl de (komische) handeling stagneert, is saai.
Dit vereiste variaties in tempo binnen de aria. De ''tweedelige vorm'' bestond uit:
* ''tempo de mezzo'' een langzaam (andante) recitatief-achtig deel, afgewisseld met snellere recitatief-gedeelten en ten slotte:
* een ''snelle finale sectie'' (waaruit zich in de 19e eeuw de [[cabaletta]] zou ontwikkelen.
Overigens waren er aan het eind van de 18e eeuw ook nog steeds Da Capo-aria's in komische opera's (als bij de opera seria). Maar meestal
== Termen 19e eeuw ==
| |||