Gat in de ozonlaag: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k linkfix |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Bestand:Largest ever Ozone hole sept2000.jpg|thumb|
Het '''ozongat''' is een plek in de [[ozonlaag]] waar [[Ozon (stof)|ozon]] in veel lagere concentraties te vinden is dan gewoonlijk. Dit gat ontstaat in het voorjaar (omstreeks september) vooral boven de [[Zuidpool]].
== Effect van de ozonlaag ==
[[Bestand:Comparison US standard atmosphere 1962.svg|thumb|320px|Temperatuurinversie in de aardatmosfeer (rode curve)]]
De [[aardatmosfeer]] beschermt het [[leven op aarde (taxonomie)|leven op aarde]] door een gedeelte van de schadelijke [[elektromagnetische straling|straling]] die afkomstig is van de [[
== Aantasting van de ozonlaag ==
[[Bestand:Trends gassen ozonlaag.PNG|thumb|320px|Globale trends in de hoeveelheid cfk's en broeikasgassen]]
De ozonlaag wordt aangetast door bepaalde [[drijfgas]]sen uit bijvoorbeeld [[spuitbus]]sen en oudere types [[koelkast]]en. Het gaat met name om [[Chloorfluorkoolstofverbinding|cfk's]] (chloorfluorkoolstofverbindingen). Deze komen in de ozonlaag terecht, desintegreren daar onder invloed van [[Ultraviolet|uv-straling]] en de ontstane [[Chloor (element)|chloorradicalen]] breken de ozonmoleculen af tot [[chloormonoxide]][[radicaal (scheikunde)|radicalen]] en [[
:<math>\mathrm{Cl^{\cdot}\ +\ O_3\longrightarrow\ ClO^{\cdot}\ +\ O_2}</math>
Regel 19 ⟶ 20:
:<math>\mathrm{Cl_2O_2\ +\ h \nu\ \longrightarrow\ 2\ Cl^{\cdot}\ +\ O_2}</math>
Deze drijfgassen zijn sinds
Naar aanleiding van de ontdekking van dit [[milieuproblematiek|milieuprobleem]] ging op 1 januari 1989 het [[Montrealprotocol]] van kracht, waarin afspraken over maatregelen voor de beheersing van de uitstoot van gassen die schadelijk zijn voor de [[ozonlaag]] werden overeengekomen. Dit verdrag geldt als een van de meest succesvolle internationale milieuverdragen. Doordat de drijfgassen al in de ozonlaag zitten was van tevoren te verwachten dat het ozongat zeker niet meteen zou dichten. Tot ongeveer 2000 is het ook nog steeds gegroeid.
== Waardoor zit het gat boven de Zuidpool? ==
[[Bestand:Min ozone.jpg|thumb|320px|Minimum ozonwaarden gemeten in het zuidelijk halffront door de Total Ozone Mapping Spectrometer (TOMS). Periode van 1979 tot 2012.]]
Het bovengenoemde omzettingsproces vindt alleen plaats bij zeer lage temperaturen. In de [[stratosfeer]] boven [[Antarctica]] zitten dan soms ijle [[wolk]]enlaagjes. Deze wolken worden in het [[Engels]] aangeduid als ''polar stratospheric clouds'' (afgekort tot PSC). Op de ijskristallen van de wolken kunnen stikstofverbindingen condenseren zoals HNO<sub>3</sub> ([[salpeterzuur]]) of NO<sub>2</sub> ([[stikstofdioxide]]). Normaal kunnen deze stikstofverbindingen een chloorradicaal onschadelijk maken door ermee te binden. Zodoende wordt een verbinding gevormd die niet meer schadelijk is voor de afbraak van ozon. Wanneer de stikstofverbindingen in het ijs afgezet worden zullen er echter meer chloorradicalen overblijven. Dit chloor is afkomstig van de [[Chloorfluorkoolstofverbinding|cfk]]'s. Als die in aanraking met licht komen, kunnen deze zich splitsen (deze chemische reactie wordt fotodissociatie genoemd), waardoor er chloorradicalen vrijkomen.
| |||