Balkan (schiereiland): verschil tussen versies

Sinds prehistorische tijden ([[Vinčacultuur]]) werd de Balkan bewoond door [[Illyriërs]], [[Kelten]], [[Grieken]], [[Romeinen (volk)|Romeinen]], later [[Goten]], [[Slavische volkeren]] en nog later [[Turken]]. De Balkan heeft aldus door de eeuwen heen een zone gevormd waar de invloedssferen van grote culturen, godsdiensten en machtige rijken aan elkaar grenzen. Sinds het [[Oosters Schisma]] van [[1054]] grenzen de [[Rooms-katholieke Kerk|Rooms-katholieke]] en [[Orthodoxe Kerk|oosterse Orthodoxe invloedssferen]] hier aan elkaar. Vanaf de [[15e eeuw]] kwam daar door de expansie van het [[Ottomaanse rijk]] ook de [[Islam]] bij. De Ottomaanse sultans bestuurden de diverse Balkanprovincies door gouverneurs (''Mudirs'' resp. ''Pasha’s'' geheten). Joden en Christenen werden ‘beschermd’ door de zgn. dhimmi-wetten; deze regels leidden tot systematische achterstelling en onderdrukking van deze groepen. Gedurende driehonderd jaar werd het [[Devşirme]]-belastingsysteem gehanteerd waarbij iedere provincie jaarlijks een aantal christelijke kinderen diende te leveren aan de Turkse sultan, waardoor bij ieder dorp om de zoveel jaar deze ‘kinderbelasting’ (ook ''bloedbelasting'' genoemd) opgehaald werd. Deze kinderen werden geïslamiseerd en opgeleid tot [[Janitsaren|Janitsaar]], hoveling (eunuch) of werden tot andere dienstbaarheid veroordeeld.<ref>[http://www.dhimmitude.org/archive/LectureE1.html THE LORD BYRON FOUNDATION FOR BALKAN STUDIES: ''Myths and Politics The Tolerant Pluralistic Islamic Society; Origin of a Myth'' (31-aug.-1995)]</ref> In staatkundige zin botsten hier de invloedssferen van [[Rusland]], het Ottomaanse Rijk en het [[Keizerrijk Oostenrijk|Habsburgse Rijk]] en de autochtone [[Griekse]] cultuur, die echter door de Turken overheerst werd. De Balkan was voor het Ottomaanse rijk gedurende de 18e en 19e eeuw van grote economische betekenis, aangezien ze goed was voor ruwweg 2/3e van alle belastingopbrengsten van het hele rijk.<ref>Mark Mazower,‘''DE BALKAN''’ Culturele geschiedenis van de Balkan met nadruk op de periode na 1500, pagina 58, Uitg. de Bezige Bij, Amsterdam (2002)(London 2000 Universal History Series), ISBN 90-234-0164-6</ref> In de negentiende en begin twintigste eeuw werden de Ottomaanse Balkan-bezittingen beschermd door Engeland, Frankrijk en het Habsburgse rijk tegen Russische pogingen om delen van de Balkan te bevrijden. Dit laatste leidde o.a tot de [[Krimoorlog]] (1853-1856). Niettemin werden de Ottomanen in 1877 uit [[Bulgarije]] verdreven door de Russen, waarna in 1878 voor het eerst sinds eeuwen weer een enigszins zelfstandig Bulgarije ontstond.

 

 

Na verdrijving van de Duitsers brak in 1944 Griekenland een burgeroorlog uit toen de communisten trachtten de macht te grijpen, maar door Amerikaanse en Britse interventie kwam Griekenland in 1949 in het westerse kamp en werd zelfs NAVO-lid, net als aartsrivaal Turkije. In Joegoslavië hadden de communistische partizanen zichzelf bevrijd, zodat daar een niet-gebonden type communisme kon ontstaan. Het kleine, eveneens communistische Albanië zocht eerst aansluiting bij de Sovjet-Unie. Toen die na de dood van Stalin een revisionistische koers insloeg, zocht het steun bij de Volksrepubliek China, terwijl de relaties met de overige landen in de regio slecht bleven, omdat Albanië in de regio als een onbetrouwbare staat bekendstond. Het hield net als Roemenië tot in de jaren 80 vast aan een stalinistische koers. Bulgarije kwam geheel in de Sovjet-invloedssfeer terecht. Roemenië onderscheidde zich door te koketteren met een niet-gebonden status, die overigens het lidmaatschap van het [[Pact van Warschau]] en het machtsmonopolie van de communisten niet bedreigde. Al deze regimes bevroren de traditionele etnische conflicten, maar na de val van het [[IJzeren Gordijn]] in 1989 barstten die weer in alle hevigheid los, net als elders in het voormalige Sovjet-imperium. De [[Oorlogen in Joegoslavië]] waren hiervan het ernstigste gevolg. Ook Joegoslavische buurlanden raakten er zijdelings bij betrokken, door de vele vluchtelingen die zij moesten opvangen. Naweeën hiervan zijn de wrijvingen tussen [[Macedonië (land)|Macedonië]] en [[Griekenland]] over de naam Macedonië (er bestaat een Griekse provincie [[Macedonië (Griekenland)|Macedonië]]) en tussen Macedonië en [[Albanië]] over de behandeling van de Albanese minderheid in Macedonië. Volgens Griekenland wil Macedonië met deze naam voor het land een territoriale aanspraak op de Griekse provincie van die naam kracht bijzetten. Het land zou volgens Griekenland bijvoorbeeld Republiek Skopje moeten gaan heten voor het lid van de [[Europese Unie]] kan worden.

 

 

[[Slovenië]], de noordelijkste voormalige Joegoslavische deelstaat, ontsnapte goeddeels aan de burgeroorlog en is inmiddels volwaardig lid van de [[Europese Unie]]. In 2004 werd het, net als Bulgarije en Roemenië en een aantal andere voormalige leden van het [[Pact van Warschau]], lid van de NAVO. Andere deelstaten komen in principe ook in aanmerking voor EU-lidmaatschap, maar er moet nog veel gebeuren met betrekking tot de kwaliteit van het bestuur en het uitleveren van oorlogsmisdadigers aan het internationale [[Joegoslavië-tribunaal]] in Den Haag. Op dat laatste punt werd op 21 juli 2008 een belangrijk succes geboekt door Servië, toen in Belgrado de reeds lang door het Joegoslavië-tribunaal gezochte [[Radovan Karadzic]] gearresteerd werd.