Kabinetsformatie in Nederland: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Correctie voornaam. |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
Direct na de '''[[Nederland]]se''' [[Tweede Kamerverkiezingen]] begint de '''kabinetsformatie'''. Tijdens de formatie wordt de basis gelegd voor een nieuw kabinet en voor het beleid dat dit kabinet zal voeren. Over de (in)formatie zelf bestaan geen wettelijke bepalingen of regels. Alleen het begin en het einde van de kabinetsformatie worden behandeld: het ontslaan van het oude kabinet en het benoemen van het nieuwe kabinet door het staatshoofd. Door de jaren heen is de procedure tot het tot stand komen van een nieuw kabinet continue gewijzigd. Wel doorloopt iedere kabinetsformatie over het algemeen de volgende stappen: verkiezingen, informatie, coalitieakkoord, formatie en beëdiging.
Direct na de '''[[Nederland]]se''' [[Tweede Kamerverkiezingen]] begint de '''kabinetsformatie'''. Voor 2012 vroeg de [[Koning der Nederlanden|Koning]], vanaf 1980 [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]], advies over een nieuw te vormen kabinet aan de voorzitters van de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste]] en [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]], de vicepresident van de [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] en de [[fractievoorzitter]]s in de Tweede Kamer. Daarna verzocht de Koning een of meerdere [[informateur]]s om de mogelijkheden te onderzoeken van een nieuw kabinet dat op voldoende steun in de Kamer kan rekenen. Op [[27 maart]] [[2012]] wijzigde de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] haar reglement van orde, waardoor voortaan informateurs door de Kamer worden benoemd.<ref>[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/h-tk-20112012-68-13.html 13. Stemmingen Aanwijzing kabinets(in)formateur(s)], handelingen Tweede Kamer der Staten-Generaal, vergaderjaar 2011-2012, vergaderingnummer 68</ref> Hoewel het staatshoofd niet meer het initiatief neemt bij de kabinetsformatie en hiermee geen procesleider is, wordt de Koning gedurende het hele proces wel geïnformeerd door de voorzitter van de Tweede Kamer. Volgens de theorie van [[Walter Bagehot]] is dit immers één van de drie klassieke rechten van een monarch: "Het recht om te worden geïnformeerd, het recht om aan te moedigen en het recht om te waarschuwen". Naast ontvangst van de drie vaste adviseurs brengen de informateurs een beleefdheidsbezoek aan het Staatshoofd en ontvangt de Koning de nieuwe voorzitters van de fracties voor een kennismakingsgesprek. Tijdens de formatie ontvangt de Koning in het licht van de relevante bepalingen van de Grondwet de formateur. De [[minister]]s en [[staatssecretaris (Nederland)|staatssecretaris]]sen worden nog wel bij [[Koninklijk Besluit]] benoemd, over de (in)formatie zelf bestaan geen wettelijke bepalingen of regels.▼
==Kabinetsformatie door de jaren heen==
*Sinds 1939 (val van het kabinet Colijn V direct na zijn aantreden) kwam het niet meer voor dat een kabinet tot stand werd gebracht zonder dat tijdens de formatie zeker is gesteld dat het kabinet kan rekenen op voldoende steun uit het parlement.
*Sinds 1946 is het gebruik dat alle fractievoorzitters uit de Tweede Kamer bij het begin van formatie een advies aan staatshoofd uitbrengen.
*Sinds 1963 is het gebruik dat niet de formateur op eigen houtje het regeerakkoord samenstelt maar dat de vertegenwoordigers van de coalitiepartijen rond de tafel zitten om hieraan te werken.
*In 1971 (motie – Kolfschoten) heeft de Kamer zich uitdrukkelijk uitgesproken voor de mogelijkheid om in haar eerste bijeenkomst na de verkiezingen in het openbaar te beraadslagen over de aanwijzing van een (in)formateur.
*Sinds 1994 (motie – Jurgens – Mateman) kan de Kamer een plenaire debat voeren na afronding van de werkzaamheden van een informateur en in diens aanwezigheid. Later is deze mogelijkheid in het reglement van orde vastgelegd.
*Sinds 2010 bestaat in het reglement van orde de mogelijkheid om in de eerste vergadering van de nieuwe Kamer te beraadslagen om de betekenis van de verkiezingsuitslag vast te stellen en zo richting te geven aan de kabinetsformatie.
*Sinds 2012 wijzigde de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] haar reglement van orde, waardoor voortaan informateurs door de Kamer worden benoemd.<ref>[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/h-tk-20112012-68-13.html 13. Stemmingen Aanwijzing kabinets(in)formateur(s)], handelingen Tweede Kamer der Staten-Generaal, vergaderjaar 2011-2012, vergaderingnummer 68</ref>
Werd er vroeger direct door de Koning na de consultatieronde de leider van de grootste partij tot formateur benoemd, sinds 1951 wordt er eerst een informateur benoemd. De introductie van de informateur kwam voort uit het feit dat de andere partijen het de formateur lastig konden maken, waardoor de winnaar van de verkiezingen de kabinetsformatie verloor. De informateur krijgt de opdracht onderzoek te doen over welke punten door welke fracties met vrucht onderhandeld kan worden. Deze informateur is door de jaren heen steeds meer het werk gaan doen van de eigenlijke formateur. Dit heeft tot gevolg dat sinds de jaren 80 eerst een verkenner wordt benoemd die het verkennende werk van de informateur over is gaan nemen en de informateur de opdracht om het regeerakkoord samen te stellen. Als na de adviezen aan de Koning niet geheel duidelijk was welke richting het op moest is in latere jaren een tussen-informateur benoemd. Deze persoon staat net als de Koning boven de partijen, bijvoorbeeld de vicepresident van de Raad van State of een Minister van Staat. <ref>De kabinetsformatie in vijftig stappen, Carla van Baalen en Alexander van Kessel</ref> <ref> Toespraak Mr. H. D. Tjeenk Willink (vicepresident Raad van State) bij het in ontvangst nemen van het eerste exemplaar van 'De kabinetsformatie in vijftig stappen' in de Eerste Kamer der Staten-Generaal</ref>
▲
==Verkennende fase: optreden informateur==
De [[informateur]] onderzoekt welke combinaties van [[politieke partij]]en mogelijk zijn om tot een nieuwe [[regeringscoalitie]] te komen. Hij voert hiervoor gesprekken met de fractievoorzitters en doet daarvan verslag
Als de onderhandelingen geen resultaat opleveren, kan de informateur zijn opdracht teruggeven,
==Formateur vormt kabinet==
Zodra de beoogde coalitiepartners een concept-regeerakkoord zijn overeengekomen,
In de gesprekken wordt aan de kandidaten gevraagd of ze de afspraken in het regeerakkoord ondersteunen. Kandidaten krijgen de mogelijkheid alle niet-vertrouwelijke en niet-geheime dossier-stukken van hun beoogde portefeuille of departement indien gewenst of noodzakelijk in te zien om een goede afweging te maken voor hun eventuele toetreden tot het kabinet.
Daarnaast wordt volgens een vaste procedure nagegaan of er voor de kandidaat mogelijke bezwaren zijn om als minister of staatssecretaris tot het kabinet toe te treden. Zo moet de kandidaat alle betaalde en onbetaalde [[nevenfunctie]]s neerleggen en afstand doen van (de zeggenschap in) overige zakelijke of financiële belangen. Ten slotte stelt de formateur de vraag of er nog andere feiten 'uit heden of verleden' zijn, 'die op enig moment van negatieve invloed kunnen worden op het functioneren van de kandidaat als bewindspersoon, dan wel het kabinet in een moeilijke situatie zouden kunnen brengen'. In het licht van de relevante bepalingen van de Grondwet, stelt de formateur de Koning van zijn werkwijze op de hoogte.
Als de nieuwe ministersploeg compleet is, komen zij bijeen in een constituerende vergadering (beraad). Tijdens deze vergadering onderschrijven de ministers het regeerakkoord en wordt de [[Portefeuille (taak)|portefeuilleverdeling]] en vervangingsregeling vastgesteld. In het eindverslag
==Benoeming en beëdiging==
| |||